2019, perakende ve turizm yılı olacak!

EVRİM KÜÇÜK

2018'e şöyle bir baktığımızda dünya ekonomisi ve piyasalar açısından çok da iyi bir yıl olduğunu söylemek zor. ABD Başkanı Donald Trump, bazı müttefiklerine ve Çin'e getirdiği ek gümrük vergileriyle dünyayı bir ticaret savaşının içine sürükledi.

ABD Merkez Bankası (Fed) faiz artırmaya devam ettikçe aralarında Türkiye'nin de olduğu gelişmekte olan ülkelerin ekonomik sorunları ağırlaştı ve yüklü dolar borcu olan ülkelerle ilgili kaygıların yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Avrupa'da ve Çin'de büyüme hız kesti. Bu yıl ekonomisi güçlü performans sergileyen ABD ekonomisinde de son haftalarda resesyon olasılığı konuşulmaya başlandı. ABD Hazine tahvil getiri eğrisinin düzleşmesi, yani uzun ve kısa vadeli getiriler arasındaki farkın azalması, resesyon endişelerini gündeme getirerek yatırımcı iştahını sarstı. Jeopolitik gerginlikler ve doğal afetler petrol fiyatlarını 80 doların üzerine çıkardı. Bu da birçok ülkenin enerji faturasına olumsuz yansıdı.

The Economist'e göre bu yıl yaşananlar 2019'daki zorlukların habercisi gibi. İngiliz dergi tarafından yayınlanan ‘The World in 2019' (2019'da Dünya) yeni yılda sektörlerin nasıl bir performans izleyeceğini analiz etti. The Economist Intelligence Unit (EIU) tahminleri doğrultusunda yapılan değerlendirmeye göre yeni yılda iş dünyası trendleri üzerinde ticaret savaşları, Fed'in faiz artırımlarına devam etmesi, doların gücü, İngiltere'nin AB'den ayrılma süreci ve İtalya'nın borçlarının yarattığı kaygılar belirleyici olacak. Ticaretin büyüme hızında yavaşlama beklenen 2019'da otomotiv, gıda ve tarım, finansal hizmetler, madencilik ve metallerin sıkıntılı günler geçirebileceği belirtiliyor. Altyapı ve savunma harcamalarının artmasının beklendiği 2019'da perakende ve turizm en iyi performansı göstermesi beklenen sektörler arasında başı çekiyor.

Otomotiv: Tarifeler fiyat artışlarına yol açacak

Küresel otomotiv sektörü 2019'da biraz sıkıntı yaşayabilir. Metallere, yedek parçalara ve otomobillere uygulanan ek gümrük vergileri nedeniyle gelecek yıl otomobil üreticileri tedarik rotaları ve üretim planlarını gözden geçirmek zorunda kalacak. Yeni adıyla USCMA eski adıyla NAFTA kapmasında yapılan düzenlemelerin Meksika'da parça fiyatlarını yükseltmesi bekleniyor. Brexit ve ABD'nin İran ambargosunun da etkisiyle otomobil fiyatları artış gösterecek. Gelişmekte olan ülkelerin artan talebiyle binek otomobil ve ticari araç satışlarının yüzde 5 artarak 105 milyona çıkacağı tahmin ediliyor. Otomotiv firmaları üretimlerini artırmaya devam ediyor. Örneğin SAIC, Hindistan'da fabrika kuran ilk Çinli otomobil üreticisi olacak. Nissan Kenya'da, PSA Nijerya'da üretime başlayacak. Küresel olarak bakıldığında, emisyon kurallarının sıkılaşması elektrikli otomobil satışlarını 2 milyon adetin üzerine çıkaracak.

Savunma ve havacılık: Dar gövdeli uçaklara talep artıyor

2019'da işlerin iyi gideceği sektörler arasında havacılık bulunuyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's yolcu uçağı teslimatlarının yüzde 8 artmasını bekliyor. Petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle havayolu şirketleri dar gövdeli, düşük yakıt tüketimine sahip modellere yöneliyor. Airbus, 2019 sonu itibariyle aylık A320 üretimini 63 adete çıkaracak. Amerikan rakibi Boeing'in de yıl sonunda aylık 737 üretimi 57 olarak planlanıyor. En büyük müşteriler ise Hindistan, Dubai ve Çin. Bu arada küresel savunma harcamalarının 2019'da artacak olması üretici firmalar için iyi haber. Orta Doğu'daki gerginlik ve Kuzey Kore'nin nükleer tehditlerinin yanında savunma harcamalarının artmasında siber güvenlik endişeleri de rol oynuyor. The Economist, Türkiye'nin Rus S-400 füze sistemini 2019'da teslim almaya başlamasıyla Amerikan Lockheed Martin'in önemli bir müşterisini kaybedeceğine dikkat çekiyor. Öte yandan, savunma sektöründe yapay zeka kullanımının üretimi hızlandıracak olması açısından yakından izlenmesi gereken önemli bir trend olduğu vurgulanıyor.

Seyahat ve turizm: 1.5 milyar turist, 1.5 trilyon dolar bırakacak

İnsanların gezme tutkusu yeni yılda artarak devam edecek. Talep ve petrol fiyatlarının gücünü koruması nedeniyle Carlson Wagonit, hava taşımacılığında fiyatların yüzde 3 ve otel konaklama fiyatlarının da yüzde 5 artacağını öngörüyor. 2019'da dünyada turist sayısının 1.5 milyarı bulacağı, turistlerin yapacağı harcamaların da 1.5 trilyon dolara çıkacağı hesaplanıyor. Bu meblağın üçte biri Avrupa pazarına gidecek. Fransa Avrupa'nın en gözde turizm destinasyonu konumunu koruyacak. Çin ise dünyanın en büyük turist kaynağı olacak. Kenya ve Ruanda gibi pazarlara erişim, düşük fiyatlı havayolu şirketlerinin uçuş rotalarına dahil olmalarıyla kolaylaşacak. Terör ve doğal afetler ise bazı turizm adresleri için risk oluşturuyor. Örneğin Mısır'da terör olaylarını yeni yılda devam edeceği uyarıları yapılıyor. Endonezya yeni yılda kendine büyük hedef koyan ülkelerden; 2017'de 11.5 milyon olan turist sayısını 2019'da 20 milyona çıkarmayı planlıyor.

Enerji: Jeopolitik gerginlik petrolde sert düşüşü engelleyecek

Brent petrolünün varil fiyatının 2019'da ortalama 73 dolara ineceği tahmininde bulunan The Economist, ancak jeopolitik sorunların fiyatlarda sert bir düşüşü engelleyeceğine dikkat çekiyor. ABD'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarına yenilerini eklemesi, Suudi Arabistan ve İran arasındaki ihtilafın yanında Nijerya, Libya ve Irak'ta petrol üretiminin sekteye uğraması fiyatlara yönelik tehditler arasında gösteriliyor. Ayrıca petrol stoku miktarının düşük olması da fiyatların daha fazla gerilemesini önlüyor. Bu sebeple 2019'da petrol fiyatlarının volatil bir seyir izleyebileceği belirtiliyor. Moody's aralarında BP, Chevron, Exxon, Shell ve Total'in de bulunduğu enerji devlerinin 2019'da sermaye harcamalarını yüzde 5 artıracağı tahmininde bulunuyor. Doğalgaz ve LNG talebi sürüyor. Çin'in gaz ithalatının Japonya'yı geçmesi ve gelecek yıl gaz arzının 5 milyar metreküp artması bekleniyor.

Perakende: En hızlı büyüme Çin ve Hindistan'da

Küresel perakende satışlar gelecek yıl yüzde 3 büyüyecek. Bu yıl perakende sektöründe çokça iflasların yaşandığı ABD'de 2019'da aralarında Wal Mart'ın da olduğu büyük oyuncular yeni satış taktikleri geliştirmeye çalışacak. Wal Mart'ın hamleleri arasında Flipkart'ı satın aldığı Hindistan'ın e-ticaret pazarında güçlenmek var. Gelişmekte olan ülkeler arasında perakende satışlar en hızlı Çin ve Hindistan'da artacak. Vietnam, Malezya, Filipinler ve Endonezya diğer önemli pazarlar olarak öne çıkıyor. Asya ve Avustralya'da satışlar Kuzey Amerika'nın iki katı hızla artış gösterecek. Batı Avrupa'da da satışların durgunluk dönemine girmesi bekleniyor. Bunda Brexit'in payı bulunuyor. Petrol fiyatlarının gücünü koruması nedeniyle Rusya ve komşularında ise perakende satışların yüzde 4 artacağı öngörülüyor. Latin Amerika da, emtia fiyatlarındaki zayıflığın yarattığı paralarındaki düşüş ve enflasyonun olumsuz etkisini 2019'da atlatacak.

Finansal hizmetler: Bankacılık varlıkları 150 trilyon dolara çıkacak

Ticaret savaşları ve jeopolitik gerginlikleri dikkatle izleyen merkez bankalarının 2019'da temkinli hareket etmesi bekleniyor. Buna karşın The Economist'e göre Fed gelecek yıl 3 kez faiz artırımına giderek yatırımcının riskli gelişen ülke varlıklarından uzaklaşmasına neden olacak. Dünya genelinde mevduatlar kredilerden hızlı büyüyecek ancak Asya'da bu hissedilmeyecek. Küresel bankacılık varlıkları yüzde 6 artarak 150 trilyon dolara çıkacak. Finansal varlıkların toplamının küresel GSYH'ye oranı yüzde 900'ü aşacak. ABD ve Asyalı bankaların, nakde sıkışan Avrupa bankalarından daha hızlı büyümesi bekleniyor. Alman Deutsche Bank ile Commerzbank'ın birleşmeler ile finansal yapılarını güçlendirmeye çalışabileceği belirtiliyor. Ocakta Basel III kurallarının devreye girmesi kreditörler üzerinde baskı yaratabilir. Ayrıca bankalar kendilerine fintech sektöründen ortak arayışına girecek. Sermaye piyasalarına gelince; algoritmik işlemler, robot danışmanlar ve blockchain masrafların azalmasına yardımcı olacak ancak iş kaybına yol açacak. Airbnb ve Uber yeni yılda beklenen halka arzlar arasında.

Gıda ve tarım: Fiyat artışları sınırlı olacak

2018'de tahıl stoklarının yükselmesinin etkisiyle tarım ürünleri fiyatlarında 2019'da beklenen fiyat artışı sadece yüzde 0.5. Güçlü doların gelişen ülkelerin gıda ithalatını zayıflatması bekleniyor. İnsan kaynaklı risklerin ön planda olacağı bir yıla giriyoruz. ABD Başkanı Trump'ın tetiklediği ticaret savaşlarının soya fasulyesi üzerindeki etkisi bunun örneği. Tüketicinin ‘yeşil ürünlere' desteğinin artması bazı ürünleri olumsuz etkileyebilir. Malezya ve Endonezya'nın en büyük üretici olduğu palm yağı bunlardan biri. Sağlık bilinci artmasına karşın şeker yüzde 8 ile fiyatında artış beklenen tarımsal emtialardan. Bu arada tahıl işlemcileri 2019'da büyük veri kullanımı ve algoritmik işlemlere geçiş için yatırımlarını artıracak.

Altyapı: Aslan payını 9.5 trilyon dolarla Asya alacak

İhracat pazarlarını çeşitlendirmeyi amaçlayan Çin, 'Bir Kuşak Bir Yol' projesi kapsamında 68 ülkeye 8 trilyon dolar pompalamayı hedefliyor. Çin'in yatırımları özellikle ASEAN ülkeleri ve Pakistan'a yarayacak. ABD ise Avustralya ve Japonya ile altyapı projelerine girecek. Böylelikle 2019'da Asya'daki altyapı yatırımlarının büyüklüğünün yüzde 1.6 artarak 9.5 trilyona çıkması bekleniyor. Küresel yatırımların 20.5 trilyon dolara yükseleceği hesaplanıyor. Avrupa'nın en maliyetli altyapı projesi olan ve Londra'yı ülkenin güneydoğusu ile birleştirecek Crossline demiryolu hattı 2019'da açılacak. ABD'de ise Trump, 1.5 trilyon dolarlık altyapı harcaması taahhüdünü yerine getirmekte zorlanabilir. Orta Doğu'da petrol bağımlılığını azaltmak amacıyla liman, teknoloji üsleri, sağlık-bakım gibi alanlarda yatırımlar devam edecek. S.Arabistan 14 altyapı projesi için 7.5 milyar dolarlık finansman arayışına girecek. World Expo 2020 için hazırlanan BAE'de inşaat sektöründe canlanma bekleniyor.

Gayrimenkul: Çin'de konut fiyatlarında gerileme yaşanacak

10 yıl önce gayrimenkul sektöründe patlak veren krizin ardından ABD'de hala fiyatların artmasını engelleyecek kadar çok konut inşa edilmiyor. Fiyatların gelecek yıl yüzde 3.5 artması bekleniyor. Avrupa'da gevşek para politikasının sürmesi gayrimenkul yatırımcısı için iyi haber fakat İngiltere'de Brexit kaynaklı sorunlar sektörde yatırımların hız kesmesine neden oluyor. Çin'de büyümenin hız kesmesi ve doların güçlenmesinin etkileri gayrimenkulde kendini gösterecek. Hong Kong'da konut fiyatlarının 2017'nin yüzde 15 altına inebileceği belirtiliyor. Özellikle konutların satış aşamasında ‘sanal gerçeklik' ile müşterilerin ilgi gösterdikleri evleri mobilya yerleştirilmiş haliyle 3 boyutlu olarak izleme fırsatı olacak.

Hammadde ve madencilik: Çelik fiyatında sert düşüş bekleniyor

Emtiada Trump'un çelik ve alüminyuma getirdiği ek vergilerin yanında AB, Kanada, Meksika ve Çin ile girdiği ticaret savaşının olumsuz etkisiyle oynaklığın fazla olduğu bir yıl geçiriyoruz. 2019'da EIU Metal endeksinde talebin yoğun olmaması nedeniyle küçük çaplı yükseliş bekleniyor. Çelik ve alüminyum fiyatlarında ise düşüş öngörülüyor. EIU çelik fiyatlarının yüzde 17, alüminyum fiyatlarının ise yüzde 3 gerilemesini bekliyor. Bakırın ise düşüş trendinin dışında kalmayı başararak yüzde 3 yükseleceği tahmin ediliyor. Piyasada oluşacak açık nedeniyle fiyat artışlarının 2020'de devam edeceği öngörülüyor. G.Afrika ve Endonezya'da yapılabilecek grevlerin bakır fiyatına yükseliş olarak yansıyacağı belirtiliyor. Çin'in alımları ise bakırı destekleyecek.

Medya: Hindistan ve Endonezya internet reklamında şampiyon

Reklam gelirlerinin 2018'de yakaladığı artış hızı danışmanlık şirketi Magna Global'e göre 2019'da yüzde 4 'e gerileyecek. Dijital reklam harcamaları içinde mobilin payı yüzde 60'ın üzerine çıkacak. Tüketicinin taksi çağırmaktan konut aramaya kadar her şey için internet başvurmasının etkisiyle reklam gelirlerinden gelecek her yeni dolar dijital taraftan sağlanacak. Medya yatırım şirketi GroupM'ye göre, ABD 2019'da en büyük reklam pazarı olmaya devam edecek ancak Çin yüzde 6.6 ile en hızlı büyüyecek pazar. PwC da, Hindistan ve Endonezya gibi pazarların internet reklamcılığında büyüme şampiyonları olacağını düşünüyor.

Telekom: 5G akıllı telefonlar tüketiciyle buluşuyor

Data, çağrı ve mesajlaşma talebi süren tüketicinin WhatsApp ve WeChat gibi bedava uygulamalara yönelmesi mobil operatörlerin geliri üzerinde baskı yaratıyor. Sabit hat hizmeti tarafında görünüm ise daha karamsar. Çünkü 2019'da 100 kişiye düşen 117 mobil aboneliğine karşı 100 kişiye 17 sabit telefon hattı düşüyor olacak. Gelişen ülkeler akıllı telefon üreticilerinin hedef pazarı. Samsung ve Apple, daha ucuz ürünleriyle raflarda yerini alan Xiaomi, Vivo ve Oppo gibi şirketlerle rekabet etmek zorunda kalacak. 2019'da akıllı telefon üreticileri 5G cihazlarını piyasaya sürecek. Sektörde satın alma ve birleşmelerin ise hız kesmesi bekleniyor. Hukuk firması Baker McKenzie 2018'de değeri 468 milyar dolara ulaşan anlaşmaların 2019'da 394 milyar dolar seviyesinde kalacağı tahmininde bulunuyor. Yeni yılda özellikle TPG Telecom'un Vodafone Hutchison Avustralya ile birleşmesi yakından takip edilecek.