"650 yatırımda Türkleri görmek istiyoruz”

AYFER İLHAN - ANKARA SOHBETİ

İhtiyaçlar ve potansiyel analizi yaparak 650 yatırım projesi belirleyen Kazakistan, madencilik ve tarım alanlarındaki projeler için Türk yatırımcılarla görüşüyor. Kazakistan Yatırım ve Kalkınma Bakan Yardımcısı Arystan K. Kabikenov, Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak’ın belirlenen projeler, özelleştirme programı, yabancı yatırımcıya sunulan avantajlar ile ilgili sorularını yanıtladı.

- Bir haftadır Türkiye’desiniz. Yatırımcılarla toplantılar yaptınız. İlgi nasıl?

Bir haftalık Türkiye ziyaretimde 50 Türk şirketinin temsilcileri ile görüşmeler yaptık. Yatırım ortamı ile ilgili sorularını yanıtladık. Türkiye’nin önde gelen büyük şirketleriyle görüşmeler yaptık. Bu şirketlerin Kazakistan’a yatırım yapma isteğinde olduğunu gördük. Kazakistan Büyükelçiliği’nin desteğiyle bu diyaloğu sürdüreceğiz. Ve eminim ki belirlediğimiz 650 yatırım projesinin büyük bölümünü Türk kardeşlerimizle gerçekleştireceğiz.

- Maden alanları ve tarım sektörüne yönelik ortak yatırımlar başlar mı?

100’den fazla yeni maden sahası açtık. Altın, gümüş, kurşun, çinko rezervlerinden oluşan bu sahalar bu sene içerisinde özel sektöre devredilecek. Bizim bu sahalar için prensibimiz ‘ilk gelen ilk alır.’ Maden sektörüne Türk yatırımcıların ilgisi büyük. Yenilebilir enerji ve petrokimya alanında da ciddi talepler var.

- Yatırımlarda finansmanına yardım edecek misiniz?

Görüşmelerde gördüğüm kadarıyla finansman konusunda Türk yatırımcıların büyük bir sıkıntısı yok. Bizim ise yatırımların finansmanı konusunda ciddi çalışmalarımız var. Örnek vermek gerekirse en son İngiliz hükümetiyle 3 milyar sterlinlik ucuz kredi anlaşması yaptık. Japon ve Çinli bankalarla anlaşmalar imzaladık. Dünya Bankası olsun Avrupa Kalkınma Bankası olsun ve diğer uluslararası bankalarla anlaşmalar yaptık. Körfez ülkelerinde ciddi çalışmalarımız var ve ilgilenen fonlar var. Direk yatırımlar dışında portföy yatırımları için de çalışmalarımız hızlandı. Astana Finans Merkezi kuruldu. Tamamı İngiliz hukuk sistemiyle çalışan bir finans merkezi. 4 Temmuz’da resmi tanıtımı da yapılacak. Bu merkezin içinde Uluslararası Tahkim Mahkemesi’de açıldı. Şu anda 17 tane üyesi seçildi ve başkanı da İngiliz hakim. Diğer hakimler de yabancı hakimler. Oradaki finans merkezi olarak tamamıyla Kazakistan iç hukuk sisteminden farklı özel bir statüsü var Anayasa ile belirlenmiş. Bu yapı portföy yatırımlarının da artmasını sağlayacak.

- 650 proje nasıl belirlendi?

Yatırımı bir merkezden yürütmek için başkanı bizzat Başbakan olan Kazak Yatırım Ajansı kuruldu. İş dünyasıyla görüşüldü ve açık alanlar, ihracat yapılabilecek alanlar ile potansiyel barındıran alanlar belirlendi.

- Tarım alanında bakir toprakların olduğunu biliyoruz. Nasıl bir yol izlenecek?

Kazakistan bir tarım ülkesi. Potansiyelimizi kullanabilmek için hem yerli yatırımları, hem devlet yatırımlarını, hem de yabancı yatırımları sürdürüyoruz. Kazakistan’ın toplam mera alanı 120 milyon hektar ve Kazakistan’daki hem tarım olsun hem hayvancılık olsun otomatikman organik sayılır. Biz de hem bakir toprak hem gübrelenmemiş alanlar var. Zaten gübre kullanmadan da üretim yapılabiliyor. Kalitenin yanı sıra, girdi maliyetlerinin düşüklüğü nedeniyle ürün fiyatları da ucuz oluyor. Örneğin Kazakistan’da üretilen etin fiyatı Rusya veya Çin ile karşılaştırdığımız zaman kilo başına 4 dolar daha ucuz. Çin ile bu sene yıllık bazda 100 bin ton et ihracatı anlaşması yaptık. Çin, 1 milyon ton üretim olsa, tamamını alacaklarını söylüyor.

- Ücret uygulamaları nasıl. Yurtdışından işçi getirebilme ile ilgili sorunlar var mı?

Kazakistan’da askeri ücret 80 dolar civarında. Ortalama ücretler, sigorta dahil 200 dolar civarında. İşsizlik oranı yüzde 5. Yatırımcının dışarıdan limitsiz işçi getirme hakkı var.

- Yabancı yatırımcı arsa alabiliyor mu?

Tarım için yabacı yatırımcıya toprak satmıyoruz. Kiraya da vermiyoruz. Ya devletle yada yerli ortakla şirket kurup, o şirket üzerinden araziyi işletebilir. Ama sanayi yatırımı için bizde 11 serbest ekonomi bölgesi, 24 tane sanayi bölgesi var. Burada bedava arsa imkanı var. Tarım ve hayvancılık alanında makine getiriyorsanız yüzde 30’unu devlet karşılıyor. Serbest bölgedeyse yatırım makineleri gümrüksüz de getirebilir. Kurumlar, KDV, gayrimenkul ve arsa vergisinden de muaf tutuluyorsunuz.

- Özelleştirme süreci de başladı. Bu alanda beklentiniz nedir?

Özelleştirme programı başladı. Kazakistan’a yeni teknolojiler getirip, üretime katkı sağlayacak yatırımcılar lazım. Ağırlıklı olarak petrol gaz, maden sektöründeki çalışsan ulusal şirketler tabi bunların yanında ulaştırma, lojistik, telekominikasyon şirketlerimiz de var.