Annelerin esnek çalışması tasarısı komisyondan geçti

CANAN SAKARYA

ANKARA - Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu’nda değişiklik önergeleriyle kabul edildi. “Aile paketi” olarak anılan tasarıyla, kadın çalışanlar, analık izninden sonra ilk çocuk için 60, ikinci çocuk için 120, üçüncü çocuk için 180 gün yarı zamanlı çalışma hakkına sahip olacak. Kadın işçilerin, analık izni ve yarı zamanlı çalışma sonrasında mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi izleyen ay başına kadar kısmi süreli çalışma talebi de karşılanacak. Bu talep, geçerli fesih nedeni sayılamayacak. Tasarıyla ayrıca, özel istihdam bürolarının faaliyetleri arasına “geçici iş ilişkisi kurma” yetkisi de eklendi. Geçici iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosu olacak. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, işçinin çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumlu olacak. KAGİDER Başkanı Gülden Türktan, düzenlemeyi “Yasada, gelişmiş ülkelerin çok üzerinde bir bonkörlük var” sözleriyle değerlendirirken, TÜSİAD Kadın Erkek Eşitliği Çalışma Grubu Başkanı Nur Ger ise, “Kadının doğum sonrasında işle bağlantısının kesilmemesinin önemli olduğuna” işaret etti.

Kamuoyunda ‘kiralık işçi’ düzenlemesi olarak da bilinen özel istihdam bürolarına geçici iş ilişkisi kurma yetkisi veren tasarı Meclis Sağlık Komisyonu’nda kabul edildi. TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu’ndan geçen Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, doğum sonrası kadınlara yarı zamanlı çalışma imkanı getiriyor. Tasarıyla yeni kurulacak özel kreş ve gündüz bakım evlerine gelir vergisi istisnası tanınırken nüfusu 100 binin üzerinde olan belediyelere kreş ve gündüz bakım evleri açma yükümlülüğü getiriyor. 

6 ay süreyle geçici iş ilişkisi 

Tasarıyla özel istihdam bürolarına geçici iş ilişkisi kurma yetkisi veriliyor. Özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi, Türkiye İş Kurumu’nca izin verilen özel istihdam bürosunun, işçisini geçici olarak bir başka işverene yazılı devri ile kurulacak. Geçici iş ilişkisi askerlik hizmeti, doğum, analık ve süt izni ile ücretsiz izin hallerinde izin süresince, ebeveynlere doğumdan sonra tanınan kısmi süreli çalışma süresince, mevsimlik tarım işlerinde ise en fazla altı ay için kurulabilecek. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumlu olacak. 

İşçinin sorumluluğu ise iş yerine ve işe ilişkin olup kusuru ile sebep olduğu zarardan geçici iş ilişkisi kurulan işverene karşı olacak. İşçinin geçici sözleşmesinden aksi anlaşılmıyorsa, işçinin diğer hak ve yükümlülüklerine ilişkin bu kanundaki düzenlemeler geçici iş ilişkisi kurulan işverenle olan ilişkisine de uygulanacak. İşçiyi geçici olarak devralan işveren grev ve lokavt aşamasına gelen bir toplu iş uyuşmazlığının tarafı ise işçi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıştırılamayacak. Ancak, Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun 39’uncu maddesi hükümleri saklı kalacak. İşveren, işçisini grev ve lokavt süresince kendi işyerinde çalıştıracak. 

Özel istihdam büroları aracılık ve geçici işçi sağlama faaliyeti karşılığında işverenden hizmet bedeli alacak. İş arayanlardan ve geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçilerden her ne isim altında olursa olsun menfaat sağlayamayacak ve hizmet bedeli alınamayacak. Geçici iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosu olacak.

İzinsiz faaliyete 20 bin lira ceza 

İzin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapanlara 20 bin lira, izin almamasına veya yetkisi iptal edilmesine rağmen geçici iş ilişkisi düzenleyen gerçek veya tüzel kişilere 50 bin lira, iş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayan gerçek veya tüzel kişilere 20 bin lira, geçersiz anlaşma düzenleyen özel istihdam bürosu veya geçici işçi çalıştıran işverene 5’er bin lira para cezası verilecek. 

Kadın işçilere esnek çalışma 

İş Kanunu’nun kadın işçilerin doğum ve süt iznini düzenleyen maddede yapılan değişiklikle analık izni ve yarı zamanlı çalışma sonrasında mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar kısmi süreli çalışma talebi karşılanacak. Bu talep, geçerli fesih nedeni sayılamayacak. Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılacak. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hali izni kullandırılacak. 

Analık izninin bitiminden itibaren kadın işçi, evlat edinme halindeyse eşlerden biri veya evlat edinen 6 aya kadar ücretsiz izin ya da her doğumda 6 aya kadar haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanabilecek. Bu izinlerden hangisinin kullanılacağını, izin talebinde bulunan kişi belirleyecek ve bir ay önce yazılı olarak işverene bildirecek. Çalışan kadınlara analık izninden sonra ilk çocuk için 60 gün, ikinci çocuk için 120 gün üçüncü çocuk için 180 gün, engelli çocuk için ise 360 gün yarı zamanlı çalışma hakkı getirilecek.

ÖZLEM ERMİŞ BEYHAN

"Bu bonkörlük bizi doğru yola itecek"

KAGİDER Başkanı Gülden Türktan söz konusu yasaya umutla bakıyor. “Hep anlattık, ABD ve Avrupa ülkeleri gibi gelişmiş ülkelerin çok üzerinde bir bonkörlük var bu yasada. Bu bonkörlük bizi doğru yola itecek” diyen Türktan, bu umudun arka planını şöyle anlattı: “Bu kadar uzun izin, yarı zamanlı çalışma... Bunların maliyeti çok yüksek. Çalışan kadınlar büyük ihtimalle bu kadar uzun izin kullanmak istemeyecek. Yasalar çıktığında içinde hatalar olabiliyor. Ancak realiteler ışığında bunlar düzeltiliyor. Yani yasa çıktı diye durmak yok, bakana, Başbakan'a, Cumhurbaşkanı'na anlatacağız. Yasa çok cimri çıksa açmak daha zor olurdu. Ben ümitliyim.” Peki ne yapılmalıydı da işyerlerinin bu yasa sonrası ‘kadın çalışan tercih etmemesi’ tehlikesi bertaraf edilmeliydi? Türktan’a göre bunun yollarından biri izinlerde bir alt ve üst limit belirlenmesi, şirketlerin bu limitler içinde kendisi bir inisiyatif kullanıp bunu deklare etmesi... 

TÜSİAD Kadın Erkek Eşitliği Çalışma Grubu Başkanı Nur Ger ise kadın istihdamı paketinin etkisinin uygulamada görüleceğini söyledi. “Kadınların sorunlarına çözüm olarak yapılan çalışmaları olumlu karşılamak lazım” ifadesini kullanan Nur Ger, kendi şirketi Suteks’te kadın çalışanlarına sunduğu imkanlarla kadınların ağırlıklı olduğu bir işyerinde iş barışını bozmadan nasıl aileyi de koruyan bir sistem kurulabileceğini pratikte ortaya koyuyor. Ger, iş hayatındaki kadının sorunlarını çok yakından takip ediyor. Bu nedenle de yasaya dair görüşleri önemli: “Kreşlerin yaygın olmadığını, doğum yapan kadının çocuk bakımı nedeniyle iş yaşamından koptuğunu yıllardır dile getiriyoruz. Kadının doğum sonrasında işle bağlantısının kesilmemesi önemli. Dolayısıyla esnek çalışma imkânına karşı çıkmak doğru değil. Tabii bunun uygulamalarına da bakmak lazım, uygulamaya bakılarak elbette geliştirilebilir.”