Arşivinizin kaç yıl ömrü kaldı?

İSTANBUL - Her geçen gün arşivlerimizdeki dosya sayısı artıyor. Müzikler, fotoğraflar, filmler derken her geçen gün daha fazla depolama alanına ihtiyaç duyuyoruz. Peki arşivinizin kaç yıl ömrü olduğunu biliyor musunuz? Gerek sabit diskinizinin, gerek CD ve DVD'lerinizin ömrü bellidir ve tüm işi zamana bırakırsanız elinizdeki tüm dijital depolama ortamlarının bir gün bozulacağını kesindir. Nasıl eski defterler sararıyorsa aynı şekilde dijital cihazlar da zaman içerisinde durduğu yerde bile yıpranır. Uzun zaman geçtikten sonra ister CD/DVD, isterse sabit diskte olsun her türlü dijital depolama cihazı mutlaka bozulacaktır. CD'lerinizi kutularında saklamanız, çizmeden kullanmanız bu süreyi biraz daha uzatsa da hiçbir şekilde arşivinizin 10 yıldan daha fazla dayanma şansı bulunmuyor. Hangi medyanın kaç yıl ömrü var? Arşiv işleminin hayati önem taşıdığı bankalar gibi büyük firmalarda depolama işlemleri manyetik bantlara yapılır. Şu anda teknolojinin izin verdiği en uzun ömürlü depolama cihazlarının bu bantlar olduğu söyleyebiliriz. Örneğin Iomega firmasının ürettiği REV isimli manyetik bantların dayanma süresi 30 yıl olarak belirtiliyor. Manyetik bantların dışında kalan ve en yaygın biçimde kullanılan diğer veri taşıyıcıları ise 10 yıldan daha fazla süre dayanamıyor. Disketler, teorik olarak 5-10 yıl verileri tutabiliyor. Ama verilerin yazılmasından 2-3 yıl sonra problemler çıkmaya başlıyor. Bazı disketler şans eseri ya da ideal bir saklamayla sıra dışı dayanıklılık sürelerine ulaşabilir. Eski disketleri ele alırsak verilerin belli bir süre içinde tamamen yok olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Kendi yazdığınız CD'ler ve DVD'ler, ideal bir saklamayla (sabit sıcaklık ve nem, sıfır ışık) teoride 50 yıla kadar dayanabilir. Ama pratikte bu sürenin yanına bile yaklaşamıyorlar. Yapılan yaşlanma testleri ve ulaşılan değerler gösteriyor ki bu optik veri taşıyıcıları güneş ışığı altında kalmadan ancak 3-5 yıl dayanabiliyor. USB bellekler, genel fiziksel etkilere karşı (çarpışma, taşıma gibi) dayanıklı olma avantajına sahipler. Buradaki ana sorun, belli bir yazma okuma ömrüne sahip olmaları. USB bellekler ne kadar sık kullanılırsa dayanıklılık süresi o kadar kısalır ve buna bağlı olarak bu taşıyıcılara 2-10 yıllık bir dayanıklılık süresi biçilebilir. Sabit diskler, çökme istatistiklerinde küvet şekline yaklaşan bir eğri çizerler. Bir sabit diskin ömrünün başlangıcında hata oranı oldukça yüksektir. Orta yaşa gelindiğinde 5 yıllık bir süre için bu değer düşer ve 5 yıldan sonra hata riski maksimum düzeylere çıkar. Orijinal müzik CD'leri ve film DVD'leri, evde yazılan CD/DVD'lere oranla kalite farkından dolayı daha uzun süre dayanabilirler. Havanın nem oranı ve güneşten gelen UV ışınları sebebiyle ancak 20-30 yıl içerisinde kullanılmaz hale gelir. Modası geçen depolama cihazları Şu anda DVD mevsiminin sonuna gelmiş bulunuyoruz. Çok yakında DVD'lerin yerini Blu-ray 50 GB depolayabilen diskleri kullanmaya başlayacağız. Blu-ray disk okuyucuları bugünkü DVD diskleri de okuyabilecek. Ama daha sonrasında DVD okuyucular piyasadan tamamen kalktığında DVD'de bulunan arşivlerimize ulaşmak epeyce zor olacak. Çünkü arşiviniz bozulmasa bile bu arşivi okuyacak donanım aygıtı olmadıktan sonra bir işe yaramayacak. Eski plaklar ve manyetik ses bantlarında yaşanan sorunların benzerlerini dijital veri taşıyıcılarında da görüyoruz. Örneğin artık disketlerin modası geçti ve disket okuyucular her makinede bulunmuyor. Ayrıca yine IDE bağlantılı sabit diskler de aynı şekilde yok olmaya başladı. Arşivi de arşivlemek gerekiyor Kısacası özellikle DVD ve CD'lerde bulunan arşivlerinizi önem derecesine göre 3-4 yılda bir yeniden arşivlemek zorundayız. Aksi takdirde gün gelip bu disklere ihtiyacımız olduğunda hoş olmayan sürprizlerle karşılaşabiliriz. Güvenli bir dijital arşiv için 8 öneri 1. Önemli olan bütün veriler için en azından bir kopyaya, hatta başka bir bağımsız depolama ortamında yer alan ikinci bir kopyaya sahip olmalısınız. İkinci yedeğinizin mutlaka başka bir yerde saklanması gerekiyor. Aynı bilgisayara bağlı farklı disklere yedek aldığınızda bir donanım sorunu ya da bir doğal afette tüm arşivinizi kaybedebilirsiniz. 2. Sabit diskler, özellikle harici olanlar, sağladığı avantajlardan ötürü ideal depolama ortamı olarak gözüküyor. Ortalama olarak CD ve DVD'lerden daha güvenlidirler, bir manyetik bant cihazına göre daha ucuzdurlar ve daha pratik şekilde kullanılabilirler. Genel olarak 3.5 inçlik sabit diskler 2.5 inçliklere göre daha güvenilirdirler. 3. Bilgilerinizi saklayıp raflara kaldırdığınız sabit diskleri 6 ayda bir kullanmanız gerekiyor. Çünkü diskler çok uzun süre kullanılmadan kaldığında mekanik problemler ortaya çıkabilir. 4. İki ya da üç kaynak arasında plansızca yapılan ileri ve geri senkronizasyonlar mantıksal sebeplerden dolayı veri kayıplarına veya gereksiz fazlalığa yol açar. Senkronize bir şekilde yedek alırken iyi bir planlama yapmalısınız. 5. Arşivinize şifre koruması ya da erişim hakkı koyduğunuzda gerekli önlemleri almalı unutmayın. Örneğin şifreleme için kullandığınız yazılımı yıllar sonra bulamazsanız dosyalarınızı bir daha hiç açamayabilirsiniz. 6. İşletim sisteminin değiştirilmesindeki problemlerden biri de veri sistemidir. Apple'ın HFS+ dosya biçimine sahip olan sabit diskler, doğrudan Windows ya da Linux altında çalışmazken, Linux veri sistemi Ext2 de Mac ve Windows sistemlerinde iş görmez. Bu noktada harici bir depolama ortamına zamanında veri taşımak sizi kurtarır, özellikle de bütün sistemlerin tanıdığı FAT32 dosya sistemini kullanmak iyi bir sonuç verecektir. 7. Önemli veriler için mümkün olan en az sayıda değişik dosya formatı kullanın. En ideali, ODF (Open Document Format), PDF, TIFF ya da OGG gibi açık ve standartlaşmış formatlardır. Aynı zamanda çok yaygın olan tescilli DOC, XLS ve MP3 gibi formatlar da sorunsuz olacaktır. Ne kadar az sayıda değişik format kullanırsanız, ileride karşılaşacağınız bir format atma durumunda bütün verilerinizi dönüştürmeniz o kadar kolay olacaktır. 8. Çok önemli verilerinizi online depolama servislerine de emanet edebilirsiniz. Böylece arşivinize internetin olduğu her yerden erişebilirsiniz ve yedeklerinizin bakımını da profesyonellere bırakmış olursunuz. Güvenlik ile ilgili endişelenmenize gerek yok, para ödeyerek satın aldığınız sunucuların yöneticilerine güvenebilirsiniz.