At yetiştiriciliğine ilgi arttı

İmam GÜNEŞ 

İSTANBUL - Atçılık sektöründe yatırımlar artıyor. Her yıl at yatırımı, bakım masrafl arı, yarış yatırımları, ödüller ile beraber milyarlarca liralık yatırımlar yapılıyor. Türkiye Jokey Klubü’nün (TJK) 2015’te gerçekleştirdiği satış rakamı 4.15 milyar lira. At ve hara yatırımları, bakım, yetiştirme ve yem maliyetleri dikkate alındığında her yıl 5 milyar lira dönen bir sektör çıkıyor ortaya. Türkiye’de halen 6 bin koşan, 31 bin de kayıtlı yarış atı bulunuyor. 10’dan fazla atı olan, hara işleten özel yatırımlar, at veya sperm ithalatı, ihracatı, yetiştiricilik gibi alanlarda yatırımlar var. Devlet, TİGEM’e bağlı tarım işletmeleri ile sektörün en önemli oyuncusu. TİGEM, Karacabey harası dışında özel çiftliklerde at üretimi, sperm satışı yapıyor. İşadamlarından sanatçılara kadar birçok ünlü isim kendi haralarına sahip. İSO 500’de 350. sırada yer alan Koruma Klor Alkali Yönetim Kurulu Başkanı Vefa İbrahim Aracı’nın 91, BJK eski yöneticisi Ömer Halim Aydın’ın 66, bir başka eski BJK yönetici olan Serdal Adalı’nın 44 atı var. Accor Otelleri Genel Müdürü Murat Kadaifçioğlu 24 at sahibi. İbrahim Tatlıses, İlyas İlbey, Faruk Tınaz gibi birçok sanatçı atçılık yapıyor. İlyas İlbey’in 33 atla adeta küçük bir sürüsü var. Sektöre girenlerin bir kısmı ticari amaçla giriyor. Ancak hobi ve prestij için de girişler olduğu belirtiliyor. 

‘Kafası ve cebi dolmuş olanlar at sahibi olmalı’ 

Her yıl 30 yeni at sahibinin sektöre girdiğini ve sektörün tamamına bakıldığında yüzde 15’inin kârlı çıktığını söyleyen TJK Başkanı Yasin Kadri Ekinci, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, “kafası ve cebi dolu olan herkesin at sahibi olması gerektiğini” söyledi. Halen 6 bin koşan, 31 bin de kayıtlı at olduğuna değinen Ekinci, sektöre hobi ve pazarlama işi olarak bakılması gerektiğini dile getirdi. Ekinci, şöyle devam etti: “Bütün şehirlerde hipodrom olmalı. Kafası ve cebi dolmuş insanların at sahibi olması gerekir. Yarış sayımız çok. 365 gün tüm hipodromlarda yarış var. Dolayısıyla atlarımız harcanıyor. Pistlerimizi gereğince koruyamıyoruz. Yakında Antalya’da hipodrom kurulması için çalışmalara başlayacağız. Uygulanan teşvikler yeterli değil. Teşvik kapsamının daha geniş tutulması gerekir.” 

Akıllı kamçı 

Ekinci sözlerine şöyle devam etti: “Atçılık sektörü, sanayi yatırımlarına da destek veriyor. Akıllı kamçı üretimi var. Bu kamçının özelliği vuruş sayısını ve şiddetini göstermesi. Üretilmesi gereken yatırımlara destek veriyoruz. Dolayısıyla, atçılığın yanında sanayisini de geliştirmeye çalışıyoruz.” 

At sahibi ve yetiştiricisi Ahmet Güzelocak ise “Yetiştiricilik prim miktarı yeterli gözükmekle birlikte, çiftlik ve hara sahibi veya belli sayıda kısrak stoku bulunan yetiştiricilere düşük faizli kredi desteği sağlanması gerektiğini söyledi. Karacabey harasının, bu işi yapmak isteyen yeni girişimcilerin önünü açtığını aktaran Güzelocak, şöyle devam etti: “İsteyen her yeni girişimci, kısrak veya taylarına bu kurumda baktırabilir. Sahada şu an 6 atım, harada 2 kısrak ve 5 tayım mevcut. Toplam bir rakamdan ziyade, haradaki bir kısrak veya tayın aylık maliyeti 1.600 - 2 bin lira civarıdır. Yeni doğan taylar sütten kesilene kadar ücretsizdir. Sahada koşmakta olan atlarınızın masrafı tüm giderler dahil 3 bin 500 lira civarıdır” dedi. Bu masrafl ara katlanan girişimciler, bir yarıştan milyon kazanabiliyor. Güzelocak, kendi yetiştirmesi ‘Graystorm’ ile Gazi Koşusu’nu kazandı ve 1 milyon 350 bin lira ikramiye aldı. Haziran 2015’te yarış hayatına başlayan Graystorm, 11 kez koşup, sahibine 2 milyon 937 bin lira kazandırdı. Güzelocak, ekip olarak karşılaştıkları her zorluğun ve problemin kendilerinde tecrübe kazandırdığını söyledi. 

Gazi Koşusu, Türkiye’nin en prestijli koşusu ve en çok kazandıranı. Gazi günü 8 koşu yapıldı ve at sahipleri ve yetiştiricileri 5.5 milyon lira kazandı. En yüksek ikramiye 1 milyon 350 bin lira ile Gazi Koşusu olurken, en düşük ikramiye 20 bin 500 lira ile Bayan Binici Dostluk Kupası Koşusu oldu. En yüksek yetiştiricilik primi ise 337 bin 500 lira ile yine Gazi Koşusu’nda verildi.

İş adamları, sanatçılar da sektörde yer alıyor

Sektörde kendi harasına sahip büyük eküriler (at yetiştiricileri) mevcut. Gülerce, Aracı, Taşbek, Adalı, Buğdaycı, Kurtel, Cemiloğlu, Yalçın, gibi büyük ekürilerin kendilerine ait haraları bulunuyor. Ayrıca ünlü isimlerin de haraları bulunuyor. Oyuncu İlyas İlbey, Beşiktaş futbol şubesi eski yöneticilerinden Serdal Adalı’nın kendilerine ait harası var. Bazı ünlü isimlerin binicilik eğitim merkezi var. Sevil Sabancı da bu isimlerden biri. 7 bin 500 metrekarelik alana 4 milyon dolarlık yatırımda bulunan Sabancı, tesisinde 56 ahır, kulüp binası, lokanta, ofisler, nalbanthane, veteriner odası, walker makinasına sahip.

TİGEM, yılda 7 kez açık artırma yapıyor 

Çiftlikat-ı Hümayun adı altında, Osmanlı’nın kuruluşundan beri devam eden atçılık faaliyetleri, bugün TİGEM bünyesindeki üç işletmede (Karacabey, Sultansuyu ve Anadolu) 49 kısrak, 13 aygır kan hattı ve toplam 1.197 baş hayvan varlığı ile devam ediyor. TİGEM’de yetiştirilen atlardan birinci sınıf koşu tayları yılda 4 kez Karacabey İşletmesi’nde, elit taylar ise yılda 3 kez İstanbul Veliefendi Hipodromu'nda düzenlenen açık artırmalarla satılıyor. Kurum, sperma satışı da yapıyor.