Baklagil zam ile kalite arasında

Yener KARADENİZ

İSTANBUL - Bu yıl Ramazan sonrası baklagilde tüketici zam sürprizi ile karşılaşabilir. Sebebi ise başta fasulye, kırmızı mercimek olmak üzere bakliyatta baş gösteren arz sıkıntısı. Öyle ki son dönemde bu ürünlerde denge tabloları da düşüşe geçti. Uzmanlar, ürünlerde bu yıl önemli ölçüde rekolte kaybı olduğunu belirterek, ithal ürünlere artan talebin fiyatlarda yukarı yönlü baskı yaratacağını belirtiyor. Verilen desteklerin de azalması ile çiftçi baklagil üretiminden hububata yöneliyor. Türkiye Gıda Dernekleri Federasyonu’nun (TGDF) bu yıl Ramazan’da gıda da zam olmayacak uyarısını dikkate alan perakendeciler, söz konusu sıkıntıyı raf fiyatlarına yansıtmayacaklarını belirtirken, fiyata göre kalitede oynama olabileceği uyarısında bulunuluyor. Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, fiyata göre kalite döneminin görülebileceği uyarısında bulundu. Özellikle kırmızı mercimekte yeni mahsul çıkmasına rağmen her yıl olduğu gibi bu yıl fiyatlarda aşağı yönlü bir hareketin görülmediğini belirterek, sebebinin ise düşen rekolte olduğunu belirtti. Reis, “Kırmızı mercimekte yeni mahsul çıktığında fiyatlar her yıl ucuzlardı. Bu yıl verimlilik yüzde 20 düştü ve fiyatlarda yüzde 15’e kadar bir artış oluştu” dedi. 

Pirinç fiyatlarını Trakya belirliyor
Pirinçte de bu yıl verimliliğin aynı oranda azaldığına dikkat çeken Mehmet Reis şöyle devam etti: “Pirinç fiyatları 2.45 TL’ye kadar çıkmıştı. Yeni mahsulün çıkması eylül ayının başına denk geliyor. Ramazan nedeni ile talepler artınca stoklar erimeye başladı. Stokların erimesi ile Osmancık pirincinin fiyatları Trakya ve Gönen’de arttı. Pirinç fiyatlarını o bölgeler belirliyor. Oradaki firmalar, hem fabrika kuruyor hem de kendi ürünlerini kendileri pazarlıyor. Yani hem üretici hem fabrikacı hem de satıcı. Bunların Osmancık Pirinci’nde belirlediği fiyatlar şu an 2.65 TL. Baldo’da da 3.25 TL. Bu fiyatlar fabrika çıkış fiyatları. Kırmızı mercimeğin çıkış fiyatı da 1.95-2 TL arasında. Artı nakliye maliyetleri de var.”

Fasulyede yerli ürün bulmak zor
Son zamanlarda kuru fasulye stoklarının da yerli ürün bulmakta zorluk çekildiği için azaldığına dikkat çeken Reis, ithal ürünün pahalı olması nedeni ile fiyatların 4.30 TL’ye yükseldiğini söyledi. Reis, buğdayda Şanlıurfa ve Güney Doğu’da verimliliğin yüzde 25-30 düştüğü belirterek, “Buğday fiyatlarında bir gerileme olmuştu. Şu an o gerileme durdu önümüzdeki günlerde de yukarıya doğru bir çıkış trendine girebilir. Bu fiyat artışları özellikle pirinç ve fasulyede nisan ayından itibaren başladı artık bugünlerde doruk noktasına geldi. Pirinçte hala devam ediyor.” Şeklinde konuştu. 
Reis Gıda olarak bir taahhütte bulunduklarını ve bu doğrultuda ürünlerinde zam yapmayacaklarını vurgulayan Reis, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Biz taahhütte bulunduk. Reis Gıda olarak karına zararına bakmadan Ramazan ayı sonuna kadar fiyatlarımızı değiştirmiyoruz. Elimizdeki ürünler yetmeyebilir ama tedarik etmeye devam edeceğiz. Perakende noktalarımız da biliyor buna ama diğerleri de bizimle rekabet etmek için aynı kalitede yani orijinal yerli pirinç ve fasulye bulmakta zorlanacakları için farklı yollara başvurabilirler. Bunlardan biri de ürün fiyatından ziyade kalitede bir aşağıya dönüş olacağını düşünüyorum.” 

Çiftçiler baklagilden hububata yöneliyor
Arbella Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Arslan, geçtiğimiz hafta başı başkanı olduğu Ulusal Baklagil Konseyi’nin genel kurulunda da ürünlerin üretim alanlarının azalması ile ilgili sunumlar yapıldığını ve bu alanda önemli sıkıntıların dile getirildiğini hatırlattı. GDO tartışmaları sonrası azalan pirinç üretiminde şu anda bir sorun olmadığını vurgulayan Mahmut Arslan, diğer baklagil ürünlerinin üretiminde önemli azalmaların yaşandığını söyledi. Kırmızı mercimek, nohut, kuru fasulye, yeşil mercimek gibi ürünlerde çok büyük azalmalar olduğunu ve söz konusu ürünlerde ithalatçı konuma geçildiğini söyleyen Mahmut Arslan şöyle devam etti: “İhracatçı olduğumuz kırmızı mercimekte ilk kez ithalatçı konuma geçtik. Türkiye uzun yıllar nohut ithal etmedi ama bu yıl ve geçen yıl nohut ithalatı da var. Yeşil mercimek ithal mal oldu. En büyük sorun ise kuru fasulyede. Kuru fasulye fiyatları çok anormal bir şekilde artış gösteriyor. Fiyatı en az 5-6 TL’ye çıkacak. Tarım Bakanlığı’nın buğdaya, hububata verdiği desteklerin en az 2-2.5 katını baklagile vermesi lazım. Verilen destek yetmiyor. Çünkü dekar başına buğday 500 kilo alırken, baklagiller 200 kiloda kalıyor. Bu durumda dekar başına ödediğiniz birimin en az 2,5 katını baklagillere ödemeniz gerekiyor. Böyle olursa çiftçi daha fazla teşvik aldığı mala yönelir. Çiftçi artık buğdaya, hububata yönelmiş durumda baklagilden bu alanlara kayıyorlar. Tarım Bakanlığı bu düzeltmeyi yaparsa Türkiye ithalat yapmaktan kurtulur. Bu durumdan dolayı bir çok ürüne zam geldi ama bazı ürünlerde de yüzde 20’den fazla zam olacağını düşünüyorum.”

Pirinçte yeterlilik yüzde 90’dan yüzde 72’ye geriledi
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2011-2012 rakamlarına göre, pirinç üretimi iç talebi karşılamadığı için her yıl büyük miktarda pirinç ithal ediliyor. Geçtiğimiz yıl 158 bin 749 ton pirinç ithal edilirken, 91 bin ton pirinç de ihraç edilmişti. Böylece net 67 bin ton pirinç ithalatı gerçekleştirilmişti. Pirinçte yeterlilik derecesi de 2011-2012 döneminde bir önceki yıla göre yaklaşık 18 puan birden gerileyerek yüzde 90.7’den yüzde 72.8’e gerilemişti. Net ithalat kuru fasulyede 39 bin, yeşil mercimekte 15 bin 600 ton olarak gerçekleşti. Kırmızı mercimekte ise Türkiye kendi ihtiyacını karşılamakla birlikte yüzde 102 olan yeterlik derecesi sonucu ihracat da gerçekleştiriliyor. Yeterlilik derecesi kuru fasulyede yüzde 83.4 ve yeşil mercimekte de yüzde 61.7 olarak gerçekleşti. Bu anlamda Türkiye kuru baklagilde yüzde 96.5 olan yeterlilik derecesi ile dış ticaret açığı veriyor. Azalan pirinç tüketimi nedeniyle bu yıl pirinçte yeterlilik oranının yükselmesi bekleniyor.