Bankalardan teminat çıkmadı, gemiciler siparişleri kaçırdı
Gemi inşada aralık ayındaki yüzde 68'lik pazar daralması endişe yarattı. Sektör, teminat mektuplarının Avrupa bankaları tarafından kabul edilmemesi kaynaklı krizin çözülebilmesi için çıkış arıyor. (Aysel Yücel)
AYSEL YÜCEL
Gemi ve yat ihracatı "teminat" krizi nedeniyle düşüşe geçti. Aralık ayında yüzde 68 düşüş yaşayan sektör, 2018'i ise yüzde 26 gerileme ile kapattı.
GYİB Başkanı Cem Seven, "İhracatımızdaki düşüşün en büyük nedeni iş avansı karşılığı verilen Türk bankalarının teminat mektuplarının Avrupa bankaları tarafından kabul edilmemesi" dedi.
Hükümetten destek bekleyen sektör, ihracatçılar için Avrupa bankaları nezdinde Türk bankalarına yönelik 200 milyon euro tutarında limit açılabilmesinin sağlanmasını talep etti. Gemi ve yat ihracatı aralık ayında yüzde 68 geriledi, 38.5 milyon dolarda kaldı. 2018 toplamında ise ihracat yüzde 26 düşüşle 990 milyon dolar olarak gerçekleşti.
2018'in başında yıl sonu için 1.5 milyar dolarlık ihracat hedefi koyduklarını ancak teminat krizi nedeniyle bu hedefi yakalayamadıklarının altını çizen Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Cem Seven, ihracattaki düşüşün en büyük nedeninin iş avansı karşılığı verilen Türk bankalarının teminat mektuplarının Avrupa bankaları tarafından kabul edilmemesi olduğunu dile getirdi. Seven, "Müşteriler, Avrupa Bankaları üzerinden kontr garanti istiyor, ancak Avrupa Bankaları da bu garantiyi vermiyor, veren bankalar da süreyi 6 ay ile sınırlı tutuyor, halbuki gemi inşası ortalama 1.5 yıllık bir süreç , hatta yat inşasında süre 2-3 yıl arası değişiyor" diye konuştu.
Masadaki bazı siparişler imza için 'teminat' bekliyor
Bazı siparişlerin Uzakdoğu'ya ve diğer yabancı tersanelere kaydığını belirten Seven, bazılarının ise aynı nedenle masada bekletildiğini söyledi. Başta özel amaçlı tekneler olmak üzere Türk tersanelerinin dünyada pek çok ilke imza attığını ve önemli çalışmalar yürüttüğünü vurgulayan Seven, hükümetten destek beklediklerini söyledi. Seven, Ticaret Bakanlığı'ndan acilen ihracatçılar için Avrupa Bankaları nezdinde Türk Bankalarına yönelik 200 milyon euro tutarında limit açılabilmesinin sağlanmasını talep ettiklerini belirtti.
Yabancı bankalara Türkiye'ye daveti
GYİB Başkanı Cem Seven, yabancı bankaların Türkiye'ye yönelik önyargılarını kırmak için gemi inşada en büyük müşterileri olan Norveç tersanelerinin çalıştığı banka yetkililerini Türkiye'ye davet ettiklerini, bu konudaki çalışmaların devam ettiğini aktardı.
"Destek gelirse ihracat ikiye katlanır"
Aynı zamanda eski GYİB Başkanı olan Çeksan Tersanesi Yönetim Kurulu Başkanı Başaran Bayrak da teminat krizinin gemi inşa ihracatında büyük kayıp yarattığını ifade ederek, "Gemi ve yat ihracatının sipariş üzere ve üretim süresi ortalama iki yıl olduğu için kontrata bağlanmış geri dönülmez akreditifi açılmış projelere yönelik söz konusu avans teminat mektuplarına ilaveten proje bedelinin yüzde 50-60'ı kadar köprü kredisini temin edebilirsek çok kısa sürede ihracatımızı en az iki misli arttırabilecek potansiyelimiz var" diye konuştu.
"Sektörün önündeki en büyük tehdit"
Cemre Tersanesi CFO'su Ömer Özeroğlu, teminat krizinin sektörün önündeki en büyük tehdit olduğunu belirterek, "Tersanelerimiz çevreci hibrit gemi araçları, inovasyon ödüllü balıkçı tekneleri gibi onlarca başarılı projeler yapıyor. Yaşanan sorun birçok projenin elimizde kaymasına neden oluyor. Avrupa ülkelerinin muteber bankaları nezdinde Eximbank ve Türk bankalarına yönelik, sektörün vade yapısına da uygun açılacak kontgaranti limitlerinin sağlanması bu engelin aşılması için en kritik hamlelerden biri" dedi.