Bütçe, ilk çeyrekte 19.1 milyar lira açık verdi

ANKARA -  Merkezi Yönetim Bütçesi geçen ay 8.77 milyar lira açık verdi. Bütçe açığı, ilk çeyrekte ise 19.1 milyar TL oldu. Faiz dışı açık Mart ayında 117 milyon lira olurken, Ocak-Mart dönenimde 1.4 milyar lira olarak kayıtlara geçti.

Maliye Bakanlığı, Mart ayı bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. Buna göre, Mart ayında bütçe giderleri 21 milyar 820 milyon lira, bütçe gelirleri ise 13 milyar 53 milyon lira olarak belirlendi. Bütçe mart ayında 8 milyar 767 milyon lira açık verdi.

2009 yılı Ocak-Mart döneminde ise bütçe giderleri 66 milyar 425 milyon lira, bütçe gelirleri 47 milyar 298 milyon lira ve bütçe açığı da 19 milyar 127 milyon lira olarak gerçekleşti.

Bütçe geliri 726 milyon lira azaldı

Mart ayında bütçeden 21 milyar 820 milyon lira harcama yapıldı, bu rakam geçen yılın aynı ayında ise 18 milyar 649 milyon lira olarak gerçekleşmişti.

Faiz hariç olmak üzere bu yılın Mart ayı bütçe giderleri 17 milyar 372 milyon lira olarak gerçekleşirken, geçen yılın aynı ayında 4 milyar 753 milyon lira olan faiz giderleri de bu yılın aynı döneminde 4 milyar 449 milyon liraya düştü.

2008 yılı Mart ayında 13 milyar 779 milyon lira olan bütçe gelirleri, bu yılın aynı ayında yüzde 5,3 oranında azalarak, 13 milyar 53 milyon lira oldu.

Giderler

2009 yılı Mart ayında faiz hariç giderler için öngörülen 201 milyar 656 milyon liralık ödeneğin yüzde 8,6'sı kullanılarak, 17 milyar 372 milyon lira olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayında ise faiz dışı bütçe giderlerinin gerçekleşme oranı yüzde 7,9 olmuş ve 13 milyar 895 milyon lira harcama yapılmıştı.

Bu ay bütçeden personel giderleri için 4 milyar 421 milyon lira kullanılırken, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise 537 milyon lira oldu.

2009 Mart ayında mal ve hizmet alımı için 2 milyar 224 milyon lira, sağlık için 640 milyon lira harcama yapılırken, cari transferler 8 milyar 236 milyon lira olarak gerçekleşti. Yine bu tarihte 4 milyar 449 milyon lira faiz gideri, 787 milyon lira sermaye gideri, 235 milyon lira sermaye transferi oldu.

Geçen ay 10.5 milyar liralık vergi tahsil edildi

Bu yılın Mart ayında 10 milyar 514 milyon liralık vergi gelirleri tahsilatı elde edildi. Bu tarihte vergi dışı diğer genel bütçe gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4,6 azalarak, 1 milyar 985 milyon lira oldu. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri ise 504 milyon lira oldu.

Vergi türleri itibariyle 2009 yılı Mart ayı gelir gerçekleşmelerine göre geçen yılın aynı ayına göre gelir vergisinde yüzde 17,3, BSMV'de yüzde 5,2, Dahilde Alınan KDV'de yüzde 7,6 ve damga Vergisinde yüzde 5,9 oranında bir artış yaşandı.

Ocak-Mart dönemi

Ocak-Mart döneminde bütçe giderleri 66 milyar 425 milyon lira, bütçe gelirleri 47 milyar 298 milyon lira olarak gerçekleşti.

Geçen yılın ilk 3 ayında 4 milyar 374 milyon lira açık veren merkezi yönetim bütçesi, bu yılın aynı döneminde ise 19 milyar 127 milyon lira açık verdi. Bu dönemdeki faiz dışı fazla ise 1 milyar 37 milyon lira oldu.    

Verilere göre, bu yılın Ocak-Mart döneminde faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27,8 oranında arttı. Geçen yıl 13 milyar 751 milyon lira olan 3 aylık faiz giderleri, bu yılın ilk çeyreğinde 18 milyar 90 milyon lirayı buldu.

Ocak-Mart döneminde, 2009 bütçesindeki ödeneklerin yüzde 25,6'sı kullanıldı. Bu dönemde personel giderleri, geçen yıla göre yüzde 15,9 artışla 14 milyar 497 milyon liraya çıktı.    

Bütçe harcamalarının 1 milyar 769 milyon lirasını sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, 4 milyar 802 milyon lirasını mal ve hizmet alımları, 24 milyar 179 milyon lirasını cari transferler, 1 milyar 110 milyon lirasını sermaye giderleri, 387 milyon lirasını sermaye transferleri, 1 milyar 591 milyon lirasını da borç verme kalemi meydana getirdi.

3 aylık dönemde bütçeden 1 milyar 757 milyon lira sağlık gideri yapıldı, yeşil kartlıların tedavi ve ilaç harcamaları için de 1 milyar 224 milyon lira çıktı.  Aynı şekilde 2 milyar 356 milyon liralık tarımsal destekleme ödemesi yapıldı.   

2009 yılı Ocak-Mart döneminde faiz giderleri 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 31,6 artış göstererek, 18 milyar 90 milyon liraya yükseldi.

İlk çeyrekte vergi tahsilatı yüzde 5,2 geriledi

Yılın ilk çeyreğinde bütçe gelirleri geçen yıla göre yüzde 0,2 artarak, 47 milyar 298 milyon lira oldu.

Ancak 2008 yılının Ocak-Mart döneminde 40 milyar 256 milyon lira olan vergi tahsilatı, bu yılın aynı döneminde yüzde 5,2 azalarak 38 milyar 144 milyon liraya geriledi.

İlk 3 ayda gelir vergisinde yüzde 10,4, BSMV'de yüzde 20,5 ve damga vergisinde yüzde 7,5 artış meydana gelirken, kurumlar vergisinde yüzde 6, dahilde alınan KDV'de yüzde 1,5, ithalde alınan KDV'de yüzde 30,7 ve özel tüketim vergisinde de yüzde 7,6 düşüş yaşandı.

Maliye Bakanlığı, 2008 yılının 2. yarısından itibaren küresel ekonomide meydana gelen daralmaya bağlı olarak ekonomide gözlenen yavaşlamanın, 2009'un ilk çeyreğinde bütçe sonuçlarını, özellikle de vergi gelirleri performansını olumsuz etkilediğini ifade etti.

"Bütçe açığı yukarı yönde revize edildi"

Maliye Bakanlığının bütçeye ilişkin genel değerlendirmesinde de, küresel ekonomide yaşanan krizin Türkiye ekonomisinde de başta büyüme, ihracat ve iç talep olmak üzere temel makro ekonomik parametreleri olumsuz yönde etkilediği belirtildi.

Gerek ekonomide meydana gelen gelişmelerin gerekse krize karşı alınan tedbirlerin bütçenin gelir ve gider taraflarını etkilediği, bütçe giderlerinin makro ekonomik gelişmelerin yansımasından kaynaklanan maliyet artırıcı etkilere maruz kaldığı ve 2008 yılında ekonomik canlılığı sürdürebilmek için uygulamaya konulan programlarla ilgili harcama artışlarının etkilerini yansıttığı kaydedildi.

Değerlendirmede, global ekonomik tahminler ve Türkiye ekonomisinin temel gelişmelerinin makro ekonomik çerçevenin ve maliye politikası hedeflerinin revize edilmesi ihtiyacını ortaya çıkardığı belirtildi.

AB'ye sunulan Katılım Öncesi Ekonomik Program öncesindeki ekonomik program belgesinde 2009-2011 yıllarına ilişkin temel makro ekonomik ve maliye politikası hedeflerinin revize edildiğine dikkat çekilen değerlendirmede şöyle denildi:

"Bu çerçevede 2009 yılı merkezi yönetim bütçesinin revize gelir ve gider hedeflerine bağlı olarak bütçe açığı yukarı yönde revize edilmiştir. 2009 yılının ilk 3 aylık bütçe gerçekleşmeleri, açıklanan revize program hedefleriyle uyumludur."