Cirque du Soleil, yükselişine devam ediyor

Bir zamanlar akordiyon çalan, sırık üstünde yürüyen ve ateş yutan Guy Laliberte şimdi Kanada'nın en büyük kültürel ihracatlarından birisi olan Cirque du Soleil'in (Güneş Sirki) CEO'su. 1984 yılında bir grup sokak oyuncusu tarafından yaratılan Cirque ürünleri, dünya çapında yaklaşık kırk milyon kişi tarafından seyredildi. Sirk endüstrisinin küresel şampiyonu Ringling Bros and Barnum&Bailey'in yüzyıldan daha uzun sürede erişebildiği gelir düzeyine Cirque du Soleil, yirmi yıldan kısa sürede ulaşmayı başardı. Bu hızlı büyümeyi daha olağanüstü kılan şey, cazip bir endüstri alanında değil, geleneksel stratejik analizin sınırlı bir büyüme potansiyeline işaret ettiği, düşüşe geçen bir endüstride elde edilmesi. Eğlence kültürü hızla değişiyordu. Canlı şehir eğlencelerinden spor müsabakalarına ve ev eğlencelerine kadar değişiklik gösteren alternatif eğlence şekilleri gün geçtikçe daha etkili oluyordu. Çocuklar gezici sirkelere gitmek değil, PlayStation sahibi olmak istiyorlardı. Kısmen bunun sonucu olarak, sirk endüstrisinin müşterileri, dolayısıyla geliri ve karları gittikçe azalıyordu. Ayrıca sirklerde hayvan kullanılmasına karşı hayvan hakları gruplarının duyarlılığı gittikçe artmaktaydı. Ringling Bros and Barnum&Bailey standardı belirliyordu ve bunu rakip küçük sirkler ile daha küçük ölçekli versiyonları takip ediyordu. Rekabete dayalı strateji açısından bakıldığında o sıralar sirk endüstrisi cazip değildi. 4 bin çalışanı ve 800 milyon dolar yıllık geliri var Cirque du Soleil'in başarısının diğer bir ilginç yanı, geçmişte sadece çocuklara hizmet veren ve zaten küçülmekte olan sirk endüstrisinden müşteri kopararak mücadeleyi kazanmış olmamalarıydı. Bunun yerine, rekabeti önemsiz kılan, çekişmesiz bir pazar alanı yarattı. Tamamıyla yeni bir müşteri grubunu kendisine çekti. Yetişkinler ve şirketler, emsalsiz eğlence deneyimleri için geleneksel sirklere ödediklerinin bir kaç katını vermeye hazırdı. Cirque du Soleil'in düzenlediği ilk yapımlardan birine "Sirki Yeni Baştan İcat Ediyoruz" adını vermesi anlamlıydı. Geçtiğimiz günlerde Financial Times'ta yer alan "Cirque du Soleil Flies High" başlıklı yazısında Bernard Simon 24 yıl önce küçük bir grup olarak kurulan Cirque'ın bugün 4 bin çalışandan ve 800 milyon dolarlık yıllık gelirden oluşan büyük bir girişime dönüştüğünü ifade ediyor. Bu yıl Las Vegas, Florida, Tokyo'yu da kapsayan 18 farklı şov sergileyecek olan Cirque, bunun yanı sıra kurumlar ve diğer müşterileri için 80 organizasyon düzenleyecek. Bir yandan da küçük bir Cirque ekibi, İspanya Zaragoza'da düzenlenen bir festivalde günlük performanslar sergileyecek. CEO'luğu Guy Laliberte'den alan eski gazeteci ve televizyon yöneticisi Daniel Lamarre Cirque'ın gelirlerinin önümüzdeki beş yıl içerisinde iki katına çıkmasını beklediklerini söylüyor. Mavi okyanus alanına girdiler Cirque du Soleil'e başarıyı getiren en önemli şey, gelecekte kazanmak için şirketlerin birbirleriyle rekabet etmeye bir son vermeleri gerektiğinin farkına varılmasıydı. "Rekabette galip gelmenin tek yolu, rekabette galip gelmeye çalışmaktan vazgeçmektir" diyen Blue Ocean Strategy (Mavi Okyanus Stratejisi) kitabının yazarları Chan Kim ve Renee Mauborgne sözlerine şöyle devam ediyorlar: "Cirque du Soleil'in ne başardığını anlamak için iki çeşit okyanustan oluşan bir pazar evrenini düşünün: Kızıl okyanuslar ve mavi okyanuslar. Kızıl okyanuslar günümüzde mevcut olan endüstrilerin tümünü temsil etmektedir. Bu, bildik pazar alanıdır. Mavi okyanuslar, günümüzde mevcut olmayan endüstrilerin tümünü ifade eder. Bu, bilmediğimiz bir pazar alanıdır" Yeni bir eğlence şekli hedeflendi En tepeden en aşağı kademeye kadar farklı bir yönetim tarzına sahip olan Cirque du Soleil'ın öne çıkan bazı özellikleri şunlar: - Cirque du Soleil'da davranışlarla ve performanslarla ilgili mevcut bilgilerin ve teknolojilerin yeniden birleştirilmesi ile daha iyi bir sirk sunmakla ilgilenilmedi. Bunun yerine, sirkin eğlence ve heyecanını tiyatronun entelektüel karmaşıklığı ile birlikte sunan yeni bir eğlence şekli yaratmak için, mevcut alıcının değer verdiği unsurları yeniden yapılandırmaya odaklanıldı. - Ne sıradan bir sirk ne de klasik bir tiyatro prodüksiyonu olan Cirque du Soleil, rakiplerinin yaptıklarına hiç kulak asmadı. Rekabette öne çıkmak için probleme daha iyi çözüm bulmayı öngören geleneksel mantığı takip etmek-daha fazla eğlence ve heyecan sunan bir sirk yaratmak- yerine, insanlara sirkin eğlence ve heyecanını ve tiyatronun entelektüel zevkini ve artistik zenginliğini aynı anda sunmanın yollarını aradı, dolayısıyla problemin kendisini yeni baştan tanımladı. - Tiyatro ve sirkin pazar sınırlarını yıkarak, sadece sirk müşterileri hakkında değil, aynı zamanda sirk müşterisi olmayanlar hakkında da yeni bir anlayış kazanıldı: Yetişkin tiyatro müşterileri. - Diğer sirkler, hayvan gösterisi sunmaya, yıldız göstericileri tutmaya, üç ringden oluşan çoklu gösteri alanı sunmaya, özel koltuk sayısını artırmaya odaklanırken, Cirque du Soleil tüm bu faktörleri ortadan kaldırdı. - Cirque'in kurucusu ve yönetici ortağı Guy Laliberte, her ne kadar iki yıl önce CEO'luk görevini kendi isteği ile bırakmış olsa da organizasyonun en baskın güçlerinden bir tanesi olmayı sürdürüyor. Bugün, zamanının yarısını Cirque'e ayırırken geri kalan zamanının çoğunu üçüncü dünyanın su kaynaklarını geliştirmeye yönelik çalışan hayır kurumu One Drop'a ayırmış durumda. Geçtiğimiz yıl Ernst&Young tarafından dünya çapındaki girişimci seçilen Laliberte'nin ofisteki park alanı ABD insan hakları savunucusu Rosa Parks anısına yapılmış bir heykelle diğerlerinden ayrılıyor. - Guy Laliberte, CEO'luk görevini bırakmış olsa da Cirque'de önemli bir rehber olarak görülmeye devam ediyor. Marka yöneticisi Joanne Fillion "Burası bir kabile gibi. Kültür bir nesilden diğerine aktarılıyor" diyor. Ancak Laliberte'nin sezgilerinin yerine koyabilmek için çok fazla insana ve sürece ihtiyaçları olduğunu da belirtiyor. - Guy Laliberte, Cirque du Soleil'ın Montreal'daki merkezinde bulunan çalışanların işlerini çok fazla ciddiye aldıklarını fark ettiğinde ortalığı canlandırmak için bir profesyonel komedyen tutmuş. Haftada 20 saatini ofisleri gezerek geçiren Madame Zazou'nun toplantıları esprili soruları ve yorumları ile bölmek için tam yetkisi var. Cirque'nin 100 üst düzey çalışanın fikir alışverişinde bulunmak üzere bir araya geldiği yıllık "Yaratıcı Zirve"lerde sorularıyla konuşmacıları sıkıştırmak için de yetkili. - Cirque'da yönetim kurulu bulunmuyor. "Yaratıcı Atom" olarak adlandırılan karar verme grubu yenilikçi aktiviteler üzerinde çalışıyor. Grup, Laliberte, Lamarre, bir diğer kurucu, kreasyon yöneticisinden oluşuyor. - Kanada'nın eyaleti Quebec'ten tren ve uçak firması Bombardier, Kanada'nın en güçlü ailesi tarafından yönetilen şirketler grubu Power Corporation'ı da kapsayan dört önde gelen yönetici, yılda dört kere bir araya gelerek Cirque'ya yönetim tavsiyelerinde bulunuyorlar. - Prodüksiyonlar uzun bir zaman alıyor. Bir Cirque şovu, fikrin geliştirilmesinden açılış gecesine kadar yaklaşık üç yıl gerektiriyor. Bu sürecin iki bacağı bulunuyor: Yaratıcılık ve işletmecilik. İşin yaratıcı tarafı genellikle Laliberte tarafından önerilen bir tema ile başlıyor. Örneğin Cirque 2009, biyolojik çeşitliliği ve böceklerin dünyasını odak alıyor. Ardından sahne direktörü, kreatif direktör ve prodüksiyon direktörünü kapsayan üç kişilik ekip işe başlıyorlar. - Sürekli bir şovun maliyeti ortalama 40 milyon dolar. Cirque'da sayılarla uğraşması için yaklaşık bir düzine iş analisti istihdam ediliyor. - Sahne direktörleri, koreografları da kapsayan ekibin bir çoğu serbest çalışanlardan oluşuyor. Şirket "Çalışanlarımıza kendilerini işin bir parçası olduklarını hissettirmeden onları şirketin bir parçası haline getirmeye çalışıyoruz" yaklaşımını taşıyor. - 20 yetenek avcısını kapsayan 60 kişilik güçlü kast ekibi tüm dünyayı yetenekleri bulmak için araştırıyor. Kast ekibinin web sitesi yedi dilden oluşuyor. Cirque'da farklı ülkelerden gelen çalışanlara bedava İngilizce dersi imkanı da sunuluyor. Çinli, Doğu Avrupalı ve Brezilyalı sanatçılara özel çevirmenler tahsis ediliyor.