Darbe girişiminin ekonomiye etkisi 'mikro' kaldı
FETÖ'nün darbe girişimi sonrası makro ekonomi göstergelerindeki ilk refleks negatif yönlü olurken, Türkiye ekonomisine duyulan güven ve atılan adımlar sayesinde göstergeler çok kısa sürede toparlanarak yeniden pozitife döndü.
Fetullahçı Terör Örgütü'nün darbe girişiminin gerçekleştiği 2016 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 1,8 daralan Türkiye ekonomisi, bu büyük şoka ve bazı uluslararası kuruluşların negatif değerlendirmelerine rağmen hızla toparlanarak yılın son çeyreğinde yüzde 3,5 büyüdü. Böylelikle ekonomi 2016'nın tamamında ortalama yüzde 2,9 büyüme performansı gösterdi.
Türkiye ekonomisi, bu yılın ilk çeyreğinde ise beklentilerin üzerine çıkarak yüzde 5 büyüdü. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla tahmini ise aynı dönemde cari fiyatlarla yüzde 14,3 yükselerek 641 milyar 584 milyon liraya çıktı.
Sanayinin çarkları daha hızlı döndü
Ekonomiye duyulan güvenin ve üretimin en büyük göstergelerinden sanayi üretimi de ülkenin en karanlık günlerinden birinin yaşandığı 2016 yılının temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 6,8 gibi yüksek bir oranda düşüş gösterdi ve 126,4'ten 117,8'e geriledi.
Üretim çarkları zaman kaybetmeden ağustos ayında daha hızlı dönerek yeniden yükselişe geçti. Ağustosta yüzde 8,7'lik artış ile 128'e çıkan sanayi üretim endeksi, bu sene mayıs ayına kadar da küçük oranlı değişimlerin görüldüğü dalgalı seyrine devam etti ve en son açıklanan rakamlara göre 137,3 seviyesine geldi.
Dış ticaret de darbe etkisi çabuk atlatıldı
Söz konusu dönemde iç pazarda oluşan iniş-çıkışlar, yurt dışı ile gerçekleşen ekonomik faaliyetlerde de benzer şekilde kendini gösterdi. Terör örgütleri ve uzantıları tarafından Türkiye ekonomisine ilişkin yurt dışında yürütülen algı operasyonu da başarısızlıkla sonuçlandı. Darbe girişiminin yaşandığı temmuzda bir önceki aya göre yüzde 24 gerileyen dış ticaret hacmi, ağustosta yüzde 16'lık artış ile yeniden toparlandı.
Geçen yıl temmuzda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,5 gerileyen ihracat, ağustosta yüzde 7,4 arttı. Geçen seneyi dalgalı bir seyir ile tamamlayan ihracat rakamları 2017 yılına yüzde 17,9 artış ile başladı. Şubatta yüzde 2,2 düşen ihracat mayıs ayına kadar yükselişine devam etti ve yılın ilk 5 ayında 64,3 milyar doları geçti.
İthalat rakamları da yüzde 19,4 düşüş görülen 2016 yılının temmuz ayı sonrasında yeniden artışa geçerek ağustosta yüzde 4 arttı. Bu sene mayıs ayına kadar artış gösteren ithalat rakamları ocak-mayıs döneminde 90 milyar dolara yaklaştı.
Vergi indirimleri ve desteklerin bütçeye etkisi
Bütçe geçen yıl temmuzda darbe girişimi olmasına rağmen 129 milyon lira fazla verdi ve en zorlu durumlara karşı bile güçlü yapısını koruduğunu ortaya koydu. Geçen sene sonunda ekonomiye destek veren geçici düzenlemeler ve vergi indirimleri nedeniyle artan bütçe giderlerine rağmen bütçe açığı 29,3 milyar lira ile hedeflenenden daha düşük gelerek bu durumu teyit etti.
Mali disiplinden taviz verilmezken, söz konusu vergi indirimleri ve teşvikler nedeniyle bütçe açığı bu yıl ilk üç ay içinde yukarı yönlü bir görünüm ortaya koydu. Getirilen teşvik ve desteklerin bazılarının ortadan kalkması ve ekonomiye olumlu etkilerini yansıtması sonucunda da martta 19,5 milyar dolara çıkan bütçe açığı, nisanda yaklaşık 3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bütçe mayısta ise tekrar artıya geçerek 6,4 milyar lira fazla verdi.