Dünyada petrol şoku

Yıl başından bu yana yüzde 40 artarak 135 doları deviren ve vadeli işlemlerde 150 doları gören petrol fiyatlarındaki artış, 'dünya ekonomisinde zamansız yaşanan bir şok' olarak nitelendiriliyor. Dünya bir taraftan bu artışın spekülatif mi olduğunu, yoksa arz-talep dengesinden mi kaynaklandığını tartışıken, diğer yandan birçok ülke petrol fiyatlarına karşı kendini korumaya çalışıyor. Dünya basını da petrol fiyatlarındaki yükselişi şöyle değerlendirdi: The Independent: Dünya enerjisini kaybediyor "Acaba dünya enerjisini kaybetmek üzere mi?" diye sordu. Gazetenin manşetinde yer alan haberde, "Petrol rezervlerinin azaldığı ortaya çıkıyor, ham petrolün varil fiyatı da 135 dolara fırladı. Acaba dünya artık boş depoyla mı yürüyecek? Fransa'da balıkçılar petrol rafinerilerini kuşatıyor. İngiltere'de kamyon şoförleri bir günlük eyleme hazırlanıyor. Ford, benzin içen spor araçlarının üretimini azaltıyor, havayolu şirketleri de bilet fiyatlarını artırıyor" ifadeleri yer aldı. FT: Devlet sübvansiyonları azalıyor Financial Times Gazetesi'ne göre Asya hükümetleri, artan petrol fiyatlarının devlet kontrolündeki enerji şirketlerine zarar vermemesi ve finans kaynaklarının korunması, enerji sübvansiyonlarını azaltma kararı aldı. . WSJ: Şirket kârları düşecek Petrol fiyatlarındaki artışın ekonomi için zamansız bir şok olduğu belirtiliyor. Kredi sıkışıklığı nedeniyle zaten zor bir dönemden geçen şirketlerin, petrol fiyatlarındaki yüksek maliyet nedeniyle yılın ikinci yarısında baskı altında kalacağı tahmin ediliyor. Uzmanlara göre, sorun sadece fiyat artışı değil; artışın hızı da büyük bir önem taşıyor. Deutsche Bank analisltlerine göre, fiyatlardaki aşamalı bir artışı müşterişye yansıtmak daha kolay, ancak üç ay içinde yüzde 40 artan petrol fiyatları şirketlerin kârına büyük bir darbe indirebilir. . Guardian: Ucuz uçuşlar geride kalacak Guardian Gazetesi İngiliz havayolları British Airways'in Genel Müdürü Willie Walsh'un bir açıklamasını manşet yaptı. Haberd, "Ucuz uçuş dönemi artık geride kaldı" denildi. Walsh, yükselen petrol fiyatları nedeniyle düşük maliyetli havayolu şirketlerinin artık hayatta kalma mücadelesiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Walsh'a göre, Avrupa'daki düşük maliyetli havayolu şirketlerinin çoğu, petrol 80 dolarken bile para kazanamıyordu. Daily Telegaph: Çözüm Brezilya ve Azerbaycan Gazetenin haberine göre, dünyanın beklenmedik yerlerinden gelen arzın artması önümüzdeki aylarda piyasayı biraz rahatlatabilir. Rezervlerin azalması nedeniyle vadade fiyat artışı yaşanmasının kaçınılmaz olduğunu belirten gazete, ancak önümüzdeki aylarda Sudan, Brezilya ve Azerbaycan gibi OPEC dışı ülkelerin üretiminin artmasıyla günlük arz miktarının 600 bin varil yükseleceği ve 2009 yılında ABD'nin ithalat gereksinimi karşılayacak kadar kendisinin üretiminin yapacağını yazdı. Suçlu spekülatörler mi? Petrolde yaşanan bu hızlı artışın arkasında birçok neden yatıyor. Ancak bu artışların spekülasyon olup olmadığı tartışması da sürüyor. Doların değerinin düşmesiyle petrol piyasasına akın eden fonlar fiyatları yukarı çekerken, arz-talep dengesi de sorgulanıyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), petrol fiyatlarının rekor kırmasının arz-talep dengesiyle hiçbir ilgisi olmadığını, yükselişin arkasındaki sebebin spekülasyon ve zayıf dolar olduğunu belirtiyor. OPEC, arz-talep dengesi gerektirmedikçe üretimi değiştirmeye niyetli değil. Petrol fiyatlarının bu seviyeye çıkacağını tahmin edemeyerek, neredeyse bugünkü fiyatların yarısından vadeli işlem yapmak zorunda kalan bazı spekülatörler, şimdi yüksek fiyatlardan petrol alarak pozisyonlarını kapatmaya çalışıyor. Analistlere göre, bu da fiyatların daha da yükselmesine neden oluyor. Yatırım bankası Lehman Brothers'ın bir raporunda, emtia endeks fonlarının 2006 yılı başındaki 70 milyar dolardan 235 milyar dolara yükseldiği belirtildi. Bunun 90 milyar dolarını taze para girişi oluştururken, para girişinden en aslan payını enerjinin aldığı kaydedildi. Raporda, petrole yapılan her 100 milyon dolarlık yatırımın fiyatları yüzde 1.6 artırdığı tespiti yapıldı. Dünyanın en büyük petrol tüketicisi konumundaki ABD Hazine Bakanı Henry Paulson ise petrol fiyatlarındaki yükselişin arkasında spekülatörlerin değil, arz-talep dengesizliği olduğunu savunuyor. Petrolün seyrini etkileyen faktörler . Doların diğer önemli para birimleri karşısında değerinin düşmesi. . ABD Merkez Bankası'nın (FED) geçen yıl ağustos ayının ortasından itibaren faiz oranlarını düşürmesi sonrasında emeklilik ve hedge (yüksek riskli) fonlardaki yatırımların emtiaya yönelmesi. . Fiyatların yükselmesinde dünyanın en fazla petrol tüketen ülkeleri ABD ve Çin'in petrole olan talebinin büyük etkisi bulunuyor. . Dünya petrolünün üçte birinden fazlasını üreten OPEC'in, fiyatların düşmesini engellemek için 2006 yılının sonunda petrol üretimini azaltmaya başlaması düşüşü engelledi. . Dünyanın sekizinci büyük petrol üreticisi Nijerya'da petrol üretimi, petrol endüstrisine yönelik saldırılar nedeniyle Şubat 2006'dan bu yana kesintiye uğruyor. Dünyanın dördüncü büyük ihracatçısı İran'ın, nükleer programı nedeniyle Batılı ülkelerle yaşadığı gerginlik, petrol tüketicilerinin İran'ın petrol arzına ilişkin kaygılarını artırıyor.