Ege Üniversitesi, balık pulundan gıda jelatini üretti

İZMİR

Arzu ALP

Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, çok önemli bir geri dönüşüm projesine imza attı. TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) tarafından Gıda Ar-Ge Proje Pazarı’nda 2012’de birincilikle ödüllendirilen balık pullarını değerlendirme fikri, TÜBİTAK desteğiyle gıda jelatinine dönüştü. İnsan gıdası, kozmetik, yapıştırıcı gibi alanlarda kullanılan ve yüzde 96 protein oranına sahip balık pulu jelatininden çocukların severek tükettiği yumuşak şekerler de üretildi. Dünya pazarlarına hakim olan domuz kaynaklı jelatinin giremediği tüm ülkeler helal olan bu jelatin için potansiyel pazar anlamını taşıyor.

Balık pullarını değerlendirme fikrinin balık yetiştiriciliği yapan Sevinç Kopuz’dan çıktığını söyleyen Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Avlama ve İşleme Teknolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç.Dr. M. Tolga Dinçer, “Kendisiyle yaptığımız görüşmede jelatin üretimi fikir ortaya çıktı. Yürütücülüğünü yaptığım ve şu anda danışmanı olduğum projeyi, doktora eğitimine devam eden Hülya Sargın ve Özlem Yeşim Ağçay’dan oluşan ekibimiz ile hayata geçirdik. TÜBİTAK da 112O952 nolu ‘Levrek (Dicentrarchus Labrax) Pullarından Jelatin Üretimi  ve  Jelatinin Bazı Fonksiyonel Özelliklerinin Tespiti’ isimli projemizi destekledi” diye konuştu.

Yeni projelere imkan sağladı

Proje kapsamında ve sonrasında levrek, çipura ve sazan pullarından gıda jelatinleri üretildiğini anlatan Dinçer, “Proje sonrasında 2 yüksek lisans ve 1 doktora tez projesi oluşturuldu. Kısa sürede ürün geliştirilirken aynı zamanda bursiyer statüsünde görev alan yüksek lisans ve doktora öğrencilerine maddi destek verme imkanı doğdu ve bu imkan kullanıldı. Gelecekte üretime geçecek bir geri dönüşüm projesi ortaya konuldu.  Konu fikir olmaktan çıktı, jelatin üretimi gerçekleşti. Gelecekte ekonomiye artı değer olarak dönecek yeni projelere imkân sağlandı. Sonuç olarak hali hazırda laboratuvar şartlarındaki üretim her ne kadar maliyeti yüksek dahi olsa domuz, dana ve diğer soğuk su balıkları derisinden üretilen jelatinler ile kıyaslandığında yüksek kalitede (yüksek bloom değerine  sahip) tüketilebilir gıda jelatini üretildi” dedi.

Levrek ve Çipuradan 4 bin 250 ton pul elde edilebilir

Balık işleme tesislerinin artıkları toplayan yem fabrikaları ile yaptıkları protokollerde pulların da alınması şartını koyduğunu söyleyen Dinçer, “Balık pulu yapısı dolayısı ile artık işleme tesislerinde parçalanamıyor. Su filtrelerini tıkadığı için işleyişi sekteye uğratıyor. Türkiye’de yetiştirilen levrek ve çipuralardan 4 bin 250 ton pul temin etmek mümkün. Bu da verime oranlandığında 892 ton balık pulu jelatini üretilebileceğini gösteriyor. Bu miktar jelatinden 13 bin 373 ton jel üretimi mümkün.  892 ton potansiyel kurutulmuş yaprak jelatinin normal oda sıcaklığında 5 yıla kadar raf ömrünün olduğu düşünülecek olursa karlı bir hammaddenin gıda, kozmetik, ilaç, yem sanayii vb birçok sektöre hizmet vereceği sonucu ortaya çıkar. Projede levrek pullarının bünyesindeki kollajen protein tipinin tespiti, ekonomik bir ürün olarak jelatin üretimi ve üretilen jelatinin kalitesini belirten fonksiyonel özellikleri başarı ile tespit edildi” diye konuştu.

Dinçer, proje sonuçlarından elde edilen ürün için yurtiçi başta olmak üzere bütün Müslüman ve Yahudi ülkelerin potansiyel pazar özelliği taşıdığına dikkat çeken Dinçer, “Dünyada jelatin pazarına domuz kaynaklı jelatinler hakim. Domuz kaynaklı jelatinin giremediği tüm ülkeler bu ürün için potansiyel pazar.  Yüksek kaliteli ve yüksek bloom değerine sahip bir jelatin ürettik. Elde edilen sonuçlar şu aşamada atıf alacak SCİ kapsamındaki dergiler için hazırlandı.

İlgi çekici bir konu olarak takdir kazandı

Şu ana kadar 1 ulusal, 1 uluslar arası kongrede sözlü sunum yaptık ve bir adet SCI dergide yayın yapıldı. İlgi çekici bir konu olarak takdir kazandı. Gıda, kozmetik ve uhu sanayi için kullanıma hazır ve yüzde 96 protein oranına sahip bir ürün elde ettik. Bu ürün hali hazırda değerlendirilmeyen bir maddeden kimyasal metodlar ile geliştirildi ve ekonomiye kazandırılabilecek bir ürün oldu. Proje çalışmaları sırasında ayrıca Spektro pen renk ölçüm cihazının mutlak sonucu tespit etmesi için yeni bir renk ölçüm tekniği geliştirildi. En kısa zamanda short note statüsünde modifikasyon ile geliştirlen teknik literatür ile paylaşılacak” bilgilerini verdi.