Ekonomide 'yumuşak iniş' kredilerde reel daralma
Tüketim, üretim ve yatırımlarda frene basılmasıyla ekonomide yavaşlama bankacılık sektörü kredilerinde "reel" bazda daralma ile de kendini gösterdi.
Naki BAKIR
ANKARA - Ekonomide bu yıl iç ve dış dinamiklere bağlı olarak artan belirsizlik ve azalan güvenin etkisiyle tüketim, üretim ve yatırımlarda frene basılması sonucu yaşanan yavaşlama, bankacılık sektörü kredilerinde "reel bazda" daralma ile de kendini gösterdi. Yılın ilk sekiz ayında toplam kredi hacmindeki cari büyüme yüzde 9.4'te kaldı. Enflasyonla indirgendiğinde kredi stokunun "reel" bazda küçüldüğü belirlendi. Yılın ilk sekiz ayında net kredi kullandırımı, geçen yılın aynı dönemine göre yarı yarıya azaldı.
DÜNYA'nın BDDK verilerinden yaptığı hesaplamaya göre ocak-ağustos döneminde bankacılık sektörünün batıklar hariç nakdi kredi hacmi net 66.2 milyar lira büyüyerek 768.3 milyar liraya yükseldi. Geçen aynı döneminde kredi hacmi 130.3 milyar liralık net artış kaydetmişti. Sekiz aylık dönemlere göre net kredi kullandırımı yarı yarıya azaldı. Oransal bazda ise geçen yıl ilk sekiz ayda kredilerde yüzde 24.8 olan cari artış oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 9.4'te kaldı. Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) ilk sekiz aylık değerlerinin ortalamasına göre yıllık enflasyon ise yüzde 9.7 olarak gerçekleşti. Cari artış oranı enflasyonla indirgendiğinde kredi stokunda reel bazda 0.3 oranında bir küçülme yaşandığı belirlendi. İç talep ve üretimdeki canlılıkla GSYH'de sabit fiyatlarla yüzde 8.5'lik bir büyüme oranı yakalanan geçen yılın tümünde ise kredi hacminde yüzde 33.5 oranında 176.2 milyar liralık bir cari artış yaşanmış, reel bazda büyüme ise yüzde 21 olmuştu.
Tüketici kredilerinde daha hızlı artış
Tüketici kredileri, üretici sektörlere ait kredi hacminden daha hızlı büyümeye devam etti. İlk sekiz ayda kredi kartları da dahil tüketici kredileri hacmi yüzde 11.5'lik cari artışla 253 milyar liraya ulaşırken, üretici sektörlere açılan kredilerin toplam bakiyesi cari olarak yüzde 8.4 oranındaki genişleme ile 515.3 milyar lira oldu. Tüketici cephesinde en hızlı artış yüzde 20.6 kredi kartı borçlarında yaşandı. Bu artışla kredi kartı borç bakiyesi ağustos sonu itibariye 70.5 milyar liraya ulaştı. Taşıt ve konut
kredileri ise hız kesti. Sekiz ayda sadece yüzde 3.5 artan taşıt kredileri 7.6 milyar, konut kredileri de yüzde 6.9'luk bir artışla 79.8 milyar lira oldu. Tüketicilerin diğer ihtiyaçları için kullandığı kredilerin hacmi yüzde 10 büyüyerek 95 milyarı aştı.
En çok kredi toptan ticaret, inşaat ve tarıma
Başlıca üretici sektörler içinde 46 milyar lira ile en büyük kredi hacmine sahip olan toptan ticarette sekiz ayda yüzde 12.7 genişleme yaşandı. İnşaat sektörüne verilen krediler yüzde 10.6 artışla 44 milyara, tarım kredileri ise sadece yüzde 3.5 büyüyerek 30.4 milyar liraya yükseldi.
Kredi hacminde bu sektörleri 28.8 milyarla elektrik, gaz, su ve 28.6 milyarla parasal kurumlar, 27.9 milyarla metal ana sanayii izliyor. Ağustos sonu itibariyle gıda 24.8 milyar, perakende ticaret 24.5 milyar, tekstil 23.8 milyar, motorlu taşıtlar 16.3 milyar, savunma, kamu yönetimi ve zorunlu sosyal güvenlik kurumları 16.2 milyar, araştırma, danışmanlık reklamve diğer faaliyetler sektörü 12.9 milyar, oteller 12.2 milyar, diğer bireysel hizmetler 11.6 milyar lira ile en çok kredi açılan sektörler arasında yer alıyor.
Batık kredi hacmi 21.5 milyara ulaştı
Bankacılık sektörünün batık kredi hacmi ise daha hızlı büyüdü. Takipteki kredi alacaklarının hacmi, yılın ilk sekiz ayında yüzde 13.6 oranında net 2.6 milyar lira büyüyerek 21.5 milyar liraya ulaştı. Bunun 7.9 milyar lirasını tüketici kredilerinden,
13.7 milyarını ise üretici sektörlere kullandırılmış kredilerden kaynaklanan batıklar oluşturuyor. İlk sekiz ayda kredi kartları da dahil tüketici kredilerindeki takipteki
tutar yüzde 17.1, diğer kredilerdeki batıklar ise yüzde 11.6 büyüdü. Batık kredi oranı ağustos sonu itibariyle tüketici kredilerinde yüzde 3, diğerlerinde yüzde 2.6, toplamda yüzde 2.7 olarak gerçekleşti.
Sektörler içinde en fazla takipte kredi borcu 1.7 milyar lira ile inşaat sektörüne ait bulunuyor. Bu sektörü 1.5 milyar lira ile tekstil ve toptan ticaret, 932 milyonla tarım ve 805 milyonla gıda izliyor. Bu beş sektöre ait tutar, toplam batık kredi hacminin yaklaşık üçte birini oluşturuyor.