Elektrik üretiminde ağırlık ithal kaynaklara kayıyor

ANKARA - Küresel ısınma sonucu ortaya çıkan kuraklık ve dışa bağlı kaynakların ithalatındaki artış elektrik üretiminde terazinin dengesi bozdu. Elektrik üretim kaynakları arasında 1990'lı yıllarda yüzde 40 payla ilk sırada olan olan hidroelektrik santralları, artık yerini doğalgazdan elektrik üreten termik santrallara bıraktı. 1990 yılında yüzde 10 seviyelerinde olan doğalgazdan elektrik üretiminin payı 2007 yılında yüzde 46 oranına çıkarken, 2008 yılında üretilen toplam 99 milyar 485 milyon kilovatsaat elektrik üretiminin 46 milyar 762 milyon kilovatsaati doğalgazdan elde edildi. DÜNYA, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın 2008 yılının ilk 6 aylık dönemine ilişkin elektrik üretim kaynaklarının raporuna ulaştı. Rapora göre bu yılın başında İran'ın Türkiye'ye verdiği doğalgazın vanasını kısmasına rağmen, elektrik üretiminde doğalgazın payı bu yıl 46.762.015 kilovatsaati buldu. Motorinin de payı artıyor Yılın ilk 6 aylık diliminde üretilen 99 milyar 485 milyon kilovatsaat elektriğin yaklaşık yüzde 47'si yine İran ve Rusya gibi ülkelerden satın alınan doğalgazdan sağlandı. Yine Türkiye'nin kaynaklar bakımından dışa bağımlı olduğu motorin, elektrik üretim kaynakları arasındaki payını en fazla artıran ürünler sırasında yer aldı. 2007 yılında motorinle çalışan santrallardan 8 milyon kilovatsaat elektrik üretilirken, 2008 yılının sadece ilk 6 aylık döneminde bu rakam yaklaşık 8.5 kat artarak 68 milyon 157 bin kilovatsaat'a kadar yükseldi. Yerli kaynaklar arasında bulunan su ile elektrik üretim miktarındaki düşüş ise şaşkınlık verici boyutta oldu. Toplam 146 milyar 374 milyon kilovatsaat elektriğin üretildiği 2004 yılında hidrolik santrallardan 46 milyar 46 milyon 712 bin kilovatsaat elektrik elde ediliken, toplam 191 milyar kilovattsaat elektrik üretiminin gerçekleştiği 2007 yılında bu rakam 35 milyar 779 milyon 326 bin'de kaldı. Rüzgar yüzleri güldürdü Elektrik üretiminde kaynak dağılımı dışa bağımlılık yönünde gelişirken, yerli enerji kaynağı rüzgar ise yüzleri güldürdü. Rüzgara dayalı elektrik üretim miktarı 2004 yılında 55 milyon 147 bin kilovatsaat, 2005 yılında 56 milyon 31 bin kilovatsaat, 2006'da 129 milyon 39 bin kilovatsaat, 2007'de 357 milyon 551 bin kilovatsaat olarak gerçekleşirken, bu rakamlar 2008 yılının ilk 6 aylık döneminde 255 milyon 855 bin oldu. 2008 yılında yeni devreye giren rüzgar santralları ile birlikte bu rakamların hızla artması bekleniyor. Meclis'ten geçen Elektrik Piyasası ve Bazı Kanunlarda Değişiklik içeren kanun ile rüzgar yatırımının önünün daha da açılması, böylece elektrik üretiminde rüzgarın payının artması söz konusu olacak. Linyitten elektrik üretimi arttı Linyitin elektrik üretim içindeki miktarı 2008 yılının ilk 6 aylık diliminde 2004 yılının tamamına yakınına yaklaştı. Linyit kaynaklı elektrik üretim miktarı 2004 yılında 22 milyar 424 milyon 531 bin kilovatsaat, 2005 yılında 29 milyar 843 milyon 854 bin kilovatsaat, 2006'da 32 milyar 242 milyon 268 bin, 2007'de 38 milyar 289 milyon 362 bin kilovatsaat olarak gerçekleşirken, 2008 yılının ilk 6 aylık diliminde bu rakam 20 milyar 171 milyon kilovatsaat oldu. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) verilerine göre linyitten elektrik üretim miktarının 2008 yılının tamamında 42 milyar kilovatsaat olması bekleniyor. DPT tarafından yapılan analizlerde 2008'de de elektrik üretiminin büyük bir kısmının dış kaynaklara olarak gerçekleşeceği tahmin edilmişti. DPT'nin analizine göre 2008 yılı sonunda elektrik santralları toplam kurulu gücü, kamuya ait Alpaslan I, Obruk ve diğer HES'ler ile özel sektör santrallarının devreye girmesiyle yüzde 2,9 oranında bir artışla 42 bin 160 MW'a ulaşacak. Bu arada elektrik üretiminin ise yüzde 6,5 artışla 202,5 milyar kilovatsaat'e ulaşacağı tahmin edilirken, elektrik üretiminde doğalgaz yakıtlı santralların yüzde 49,1, linyit yakıtlı santrallerin yüzde 21,1 ve hidrolik santralların yüzde 17'lik paylarla ilk sıraları alması tahmin ediliyor. Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardan elde edilen jeotermal enerji kullanarak elektrik üretimindeki artış da dikkat çekti. 1990'lı yılında elektrik üretimi içindeki payı neredeyse sıfır olan jeotermal enerji 2000'li yıllarda artış gösterdi. Jeotermalden elektrik üretimi 2004 yılında 93 milyon 181 bin kilovatsaat, 2005'de 94 milyon 627 bin kilovatsaat, 2006'da 99 milyon 804 bin kilovatken, 2007 yılında bu rakam neredeyse yüzde 50 oranında artış göstererek 158 milyon 241 bin kilovat'a çıktı. 2008 yılının ilk 6 aylık diliminde ise jeotermalden elektrik üretimi 86 milyon 940 bin kilovat'a yükseldi. Yıllara göre farklı kaynaklardan elde edilen elektrik (bin Kwh) Fuel-Oil Motorin Taş kömürü ithal kömür Linyit Doğalgaz Jeotermal LPG Nafta Biogaz Diğerleri Hidrolik Rüzgar 2004 7.335.004 19.952 2.447.624 9.104.464 22.424.531 57.058.804 93.181 415.708 1.309.454 38.123 25.447 46.046.712 55.147 2005 5.759.321 - 2.851.999 10.137.269 29.843.854 70.656.825 94.627 449.776 1.963.973 38.226 80.974 39.572.013 56.031 2006 5.324.110 18.207 2.854.910 11.055.273 32.242.268 77.233.148 99.804 452.007 2.009.955 39.161 83.718 44.153.551 129.039 2007 7.581.956 8.281 3.137.483 11.770.546 38.289.362 92.820.915 158.241 477.681 632.830 42.291 106.413 35.779.326 357.551 2008 4.696.254 68.157 1.504.796 5.997.655 20.171.689 46.762.015 86.940 254.555 373.613 56.981 37.815 19.219.399 255.855 Toplam (bin Kwh) Yıllar 146.374.151 2004 161.504.888 2005 175.695.151 2006 191.162.876 2007 99.485.724 2008* (*) 2008 yılının ilk 6 aylık dönemi içeriyor.