Elektrikte yeni dönem başladı

ANKARA - Elektrik piyasasına ilişkin yeni düzenlemeler yürürlüğe girdi. Elektrik piyasasında elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, ithalatı, ihracatı ve piyasa işletimi faaliyeti için uygun bir lisans alınması zorunlu olacak. 

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK), Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak, yürürlüğe girdi.  

Buna göre, piyasada faaliyet göstermek isteyen tüzel kişi, faaliyetine başlamadan önce bu yönetmelik kapsamındaki istisnalar hariç, her faaliyet için ve söz konusu faaliyetlerin birden fazla tesiste yürütülecek olması halinde, her tesis için ayrı lisans almak zorunda olacak. Bağlantı noktası ve tesisin fiziki durumuna göre Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, birden fazla projeye konu üniteleri, tek bir önlisans veya lisans kapsamında değerlendirebilecek.  

Elektrik piyasasında elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, ithalatı, ihracatı ve piyasa işletimi faaliyeti için uygun bir lisans alınması zorunlu olacak.  

Şu üretim tesislerinde yapılan üretim faaliyetleri ise önlisans ile lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olacak: 

"- İmdat grupları ve iletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeden izole çalışan üretim tesisi,  

- Kurulu gücü azami bir megavat veya Elektrik Piyasası Kanununun ilgili maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiş kurulu güç üst sınırına kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi,  

- Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan elektrik üretim tesisi,  

- Mikrokojenerasyon tesisleri ile Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisleri,  

- Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi."  

Öte yandan, sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde teknik imkanın olması ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından uygun bulunması halinde, önlisans ve lisans alma yükümlülüğü olmaksızın, üretim tesisi kurulabilecek.  

Lisans türleri ve süreleri  

Faaliyet konularına göre Kurumdan alınabilecek lisanslar; üretim lisansı, OSB üretim lisansı, iletim lisansı. piyasa işletim lisansı, dağıtım lisansı, OSB dağıtım lisansı ve tedarik lisansı olarak belirlendi.  

Önlisansın süresi mücbir sebep halleri hariç 24 ayı geçemeyecek. Önlisans verilirken başvurunun kaynak türüne ve kurulu gücüne bağlı olarak, bu sürenin 36 aya kadar uzatılmasına ilişkin hususlar, Kurul kararı ile düzenlenecek. Lisans, faaliyetin niteliği dikkate alınarak en az 10, en çok 49 yıl için verilecek.  

Başvuru usulü  

Piyasada faaliyet göstermek üzere önlisans başvurusunda bulunacak özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda anonim şirket ya da limited şirket olarak kurulmuş olması, anonim şirket olarak kurulmuş olması halinde ise sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının tamamının nama yazılı olması gerekecek.  

Önlisans başvurusunda bulunan tüzel kişi veya tüzel kişinin yüzde 10 ve üzerinde, halka açık şirketlerde yüzde 5 ve üzerinde doğrudan veya dolaylı payına sahip olan gerçek veya tüzel kişi veya kişilerin, lisans iptal tarihinden önceki bir yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dahil, yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, Elektrik Piyasası Kanununun ilgili maddesi kapsamında yasaklı olmaması zorunlu olacak. 

Aynı yere birden fazla başvurunun yapılması halinde öncelik hakkının kimde olacağına ilişkin de düzenlemenin yapıldığı yönetmelikte, önlisans ve lisans başvurularının değerlendirilmesi, sonuçlandırılması ve tadil edilmesi işlemlerinin nasıl yapılacağı da belirlendi. 

Lisans başvuruları  

Lisans başvurularının nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemelerin de yer aldığı yönetmelikte, şirketin sermayesinin asgari olarak tedarik lisansı başvuruları açısından 2 milyon lira tutarında, dağıtım lisansı ile piyasa işletim lisansı ve görevli tedarik şirketlerinin tedarik lisansı başvurularında da Kurul tarafından belirlenen oran ve/veya tutarda olduğuna ilişkin şirket esas sözleşmesinin sunulmasının zorunlu olması hükmü getirildi. 

Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler ile görevli tedarik şirketlerinin lisansları süresince sağlamaları gereken sermaye yeterliliğine ilişkin hususlar, Kurul kararı ile belirlenecek.  

Yaptırımlar ve lisans iptali 

Lisans sahibi tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda, fiilin niteliğine göre Elektrik Piyasası Kanununun ilgili maddesinde öngörülen yaptırımlar uygulanacak. 

Üretim lisansı, mücbir sebep halleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında üretim tesisinin lisansında belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması veya kalan süre içerisinde kurulamayacağının tespit edilmesi hallerinde iptal edilecek. 

Lisansı iptal edilen tüzel kişi, bu tüzel kişilikte yüzde 10 veya daha fazla paya sahip ortaklar ile lisans iptal tarihinden önceki 1 yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dahil, yönetim kurulu başkan ve üyeleri, lisans iptalini takip eden 3 yıl süreyle lisans alamayacak, lisans başvurusunda bulunamayacak, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamayacak, yönetim kurullarında görev alamayacak. 

Nükleer enerjiye dayalı üretim tesisine ilişkin inşaat lisansı ve/veya işletme lisansı başvurularının olumlu sonuçlanmaması ya da mevcut inşaat lisansı ve/veya işletme lisansının iptal edilmesi durumunda, ilgili üretim lisansı iptal edilecek.  

Kamulaştırma, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiralama 

Yönetmelikte önlisans ve lisans sahiplerinin hak ve yükümlülükleri ile kamulaştırma, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni veya kiralamaya ilişkin de düzenlemeler yapıldı. 

Buna göre, önlisans, üretim veya dağıtım lisansı sahibi özel hukuk tüzel kişisi, faaliyetiyle doğrudan ilgili olarak kamu yararı kararı, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni, kiralama yapılması, Hazineye ait taşınmazlar dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazların devir kararının alınması ve mera tahsis amacı değişikliği talebiyle Kuruma başvurabilecek. 

Elektrik piyasasında üretim faaliyetinde bulunan önlisans veya dağıtım faaliyetlerinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin, önlisans ve lisansa konu faaliyetleri için gerekli olan ve kişilerin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlara ilişkin kamulaştırma talepleri, Kurum tarafından değerlendirilecek ve uygun görülmesi halinde Kurul tarafından kamu yararı kararı verilecek.  

Tesis varlıklarını teminat altına alma zorunluluğu 

Lisans sahibi tüzel kişiler, gerçekleştirdikleri faaliyet ile ilgili tesis varlıklarını faaliyet türlerine göre muhtemel risklere karşı korumak amacıyla teminat altına almakla yükümlü olacak. Bu kapsamda lisans sahibi tüzel kişilerin üretim, iletim ve dağıtım tesislerini doğal afetler, yangın, kaza, hırsızlık, üçüncü şahıslara karşı mali sorumluluk, terör ve sabotaj tehlikelerine karşı teminat altına almaları gerekecek.  

Piyasa kısıtı 

Herhangi bir gerçek veya özel sektör tüzel kişisinin kontrol ettiği üretim şirketleri aracılığıyla üretebileceği toplam elektrik enerjisi üretim miktarı, bir önceki yıla ait yayımlanmış Türkiye toplam elektrik enerjisi üretim miktarının yüzde 20'sini geçemeyecek. 

4 Ağustos 2002 tarihli ve 24836 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği" yürürlükten kaldırıldı.