En büyük 500 şirketin 143'ü yabancı sermayeli

İSTANBUL - İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu araştırmasına göre TÜPRAŞ 18.5 milyar YTL'lik üretimden satış hacmiyle 2007 yılında da Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu oldu. En büyük 500 sanayi kuruluşu içinde yabancı sermayelilerin 2005 yılında 136, 2006'da 140 olan sayısı 2007'de 143'e yükseldi. Yabancı sermayeli kuruluşların üretimden satışlardaki payı yüzde 33.3, dönem karındaki payı yüzde 38.1 ve ihracattaki payı yüzde 47.6'ya ulaştı. İSO 500 listesinde ilk üç sıra 2007 yılında da değişmedi. TÜPRAŞ 18 milyar 450 milyon YTL'lik üretimden satış hacmiyle ilk sırada yer alırken, ikinci sırada 6 milyar 230 milyon YTL ile Ford Otomotiv, üçüncü sırada da 4 milyar 624 milyon YTL ile bir kamu kuruluşu olan Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) yer aldı. Karlılık sıralamasında ise TÜPRAŞ 1 milyar 252 milyon YTL'lik dönem karı ile Türkiye'nin en karlı kuruluşu unvanını da korudu. İstanbul Sanayi Odası'nın dün açıklanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2007 Yılı Raporu"na göre, ilk 50 sanayi kuruluşu, üretimden satışlar, brüt katma değer, dönem kar ve zararı toplamı ile ihracat büyüklüklerinde yüzde 40-60 arasında pay aldı. Rapora göre, İlk 50 büyük sanayi kuruluşunun toplam üretimden satışlar içindeki payı, bir önceki yıla göre 1,8 puan azalarak yüzde 49,8 olurken, bu azalmada TÜPRAŞ'ın üretimden satışlar rakamının, 2006 yılının altında kalmasının etkili olduğu belirtildi. İlk 50 kuruluşun brüt katma değerdeki payı 2006'da yüzde 56,4 iken, geçen yıl bu oran yüzde 58,1'e yükseldi. Dönem karının payı ise 2006'daki yüzde 46,8 değerinden yüzde 43,9'a kadar geriledi. Bu kuruluşların toplam ihracat içindeki payı ise 2006'da yüzde 56,1 iken, 2007'de yüzde 54,9'a düştü. 2007 yılında ilk 50 sanayi kuruluşu, çalışanlar sayısında da yüzde 33,5'lik paya sahip oldu. Geçen yıl, İSO 500'ün ilk 50 kuruluşu Türkiye GSYİH'sinin yaklaşık yüzde 5,4'ünü yarattı. Aynı şekilde 2007 yılı Türkiye toplam ihracatının yüzde 27,9'luk kısmı da bu kuruluşlar tarafından gerçekleştirildi. Sıralamada ilk 50 kuruluşun nispi hasıla oranı 1,73 düzeyinde gerçekleşti. Verimlilik ile nispi hasıla arasında doğrusal bir ilişkinin söz konusu olduğu belirtilen raporda, ilk 50'lik gruba ait 1,73'lük nispi hasılaya karşılık, ikinci 50'lik grupta nispi hasılanın 0,62'ye gerilemiş olmasının, kısa aralıkta katma değer verimliliğinin çok büyük oranda düşmüş olduğunu gösterdiği kaydedildi. TÜPRAŞ karda da birinci İSO verilerine göre en fazla kar eden kuruluşlar içinde ilk sırayı yine TÜPRAŞ aldı. 2006 yılında 884,7 milyon YTL olan TÜPRAŞ'ın vergi öncesi karı, 2007 yılında yüzde 41,5 oranında artarak 1 milyar 252 milyon 197 bin 224 YTL YTL olarak gerçekleşti. TÜPRAŞ böylece son 3 yılda da en fazla kar eden kuruluş oldu. En fazla kar eden kuruluşlar sıralamasında ERDEMİR, 784 milyon 931 bin 318 YTL dönem karı ile ikinci sırada yer alırken, Ford Otomotiv de, 600 milyon 37 bin 391 YTL kar ile üçüncü sırada geldi. Ford Otomotiv'in sıralamadaki yeri geçen yıla göre bir basamak yükselirken, ERDEMİR'in sıralamasında bir değişiklik olmadı. 2007 yılında vergi öncesi karlılık sıralamasında Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük Sanayi ve Ticaret AŞ dördüncü, Petrol Ofisi AŞ beşinci, Shell & Turcas Petrol AŞ de altıncı sırada yer aldı. 2006 yılında üçüncü sırada yer alan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı yedinci sıraya gerilerken, sekizinci sırada yer alan kuruluş ise isminin açıklanmasını istemedi. Listenin dokuzuncu sırasında 2006'da yedinci sırada bulunan Anadolu Efes Biracılık ve Malt Sanayi AŞ bulunurken, onuncu sıradaki Unilever Sanayi ve Ticaret TAŞ'nin sıralaması bir önceki yıla göre değişmedi. 2007 yılında vergi öncesi karlılıkta ilk 10 içerisinde yer alan kuruluşların sadece biri kamu kuruluşu niteliğinde olurken, dokuzunu özel kuruluşlar oluşturdu. İhracatta yüzde 24'lük artış Rapora göre, 2007 yılında İSO 500 içinde yer alan firmaların ihracatı, dolar bazında yüzde 24 oranında büyüdü. Geçtiğimiz yıl İSO 500 kapsamındaki özel sektör sanayi kuruluşları, bir önceki yıla göre 2 adet azalarak 487'den 485'e geriledi. Geçtiğimiz yıl İSO 500'de üretimden satışlar içinde kamu kuruluşlarının payı yüzde 7,2 oranında gerçekleşti. 2007'de İSO 500'de kamu kuruluşu sayısı 15'e yükseldi. Rapora göre, ihracat performansında ise 2006 yılında ihracatta üçüncü sırada yer alan Ford Otomotiv Sanayi AŞ, 2007 yılında 2006 yılının ihracat birincisi olan TÜPRAŞ'ı geride bırakarak ilk sıraya yerleşti. TÜPRAŞ ise ikinci sıraya geriledi. Geçen yılki sıralamada ikinci sırada yer alan Toyota Otomotiv üçüncü sıraya gerilerken, OYAK-Renault'nun sıralamadaki yeri dördüncülükle aynı kaldı. Rapora göre, son yıllarda olduğu gibi 2007'de de en fazla ihracat yapan kuruluşlar sıralamasında ilk 10 içinde yer alan kuruluşlar, özel sektör kuruluşları oldu. İSO 500'de ihracat yapan kuruluş sayısı 2007'de 451 olurken, Ford Otomotiv, TÜPRAŞ, Toyota Otomotiv, OYAK-Renault, Vestel, Arçelik, TOFAŞ, Mercedes-Benz Türk AŞ, Bosch San. ve Tic. AŞ ile Habaş'tan oluşan ilk 10 kuruluş, 2007 yılına ait Türkiye toplam ihracatının yüzde 18,8'ini gerçekleşti. İlk 500'den 450'si karda 2007 yılında Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşunda yer alan 450 kuruluş kar bildirdi. 450 kuruluşun dönem karı, (V.Ö.) 19,2 milyar YTL oldu. 2006'da 420 kuruluşun dönem karı olan 15,6 milyar YTL gözönüne alındığında, geçen yıl dönem karında yüzde 23,1'lik artış yaşandı. Geçtiğimiz yıl kar eden kuruluşların 14'ü kamu kuruluşu ve 436'sı özel büyük kuruluştan oluştu. 2007 yılında İSO 500 kar ve zarar toplamında cari fiyatlarla yüzde 35,1'lik artışa karşılık, milli gelir anlamında karda yüzde 16,5'lik bir artış oldu. İSO 500'de en çok kar eden ilk 10 kuruluş sırasıyla TÜPRAŞ, ERDEMİR, Ford Otomotiv, Philsa, Petrol Ofisi, Shell&Turcas Petrol AŞ, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, isminin açıklanmasını istemeyen bir kuruluş ile Anadolu Efes Biracılık ve Unilever Sanayi ve Ticaret Türk AŞ oldu. İstihdamda gıda, içki ve tütün ilk sırada Rapora göre, 2007 yılında istihdamda gıda, içki ve tütün sektörü yüzde 19,8'lik pay ile ilk sırada yer alırken, ikinci ve üçüncü sıraları yüzde 17,7 ve yüzde 16,5'lik paylarla dokuma, giyim, deri ve ayakkabı ile taşıt araçları sanayileri aldı. Katma değer dağılımında ise ilk sırada yüzde 38,8'lik payla kimya, petrol ürünleri, kauçuk ve plastik sanayi yer aldı. Bunu yüzde 25,7'lik pay ile gıda, içki ve tütün sanayi ile yüzde 9,6'lık pay ile taşıt araçları sanayi izledi. İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Raporu'nda, en çok kişi çalıştıran ilk 10 kuruluş sırasıyla Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ, Tekel Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri AŞ, Arçelik, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü, Elektrik Üretim AŞ Genel Müdürlüğü, Ford Otomotiv Sanayi AŞ, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Sanko Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. AŞ, ERDEMİR ve TOFAŞ oldu. Yabancı sermayeli şirket ağırlığı 2007 yılında İSO 500 kapsamında yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 143 olurken, ilk 50 kuruluş içindeki 19 sanayi kuruluşu, yabancı sermaye paylıydı. Geçtiğimiz yıl ilk 50 kuruluşun içindeki yabancı sermaye paylı 19 kuruluşun yaratılan brüt katma değerden aldıkları pay yüzde 17,3 olurken, dönem kar ve zarar toplamında ise ilk 50'deki yabancı sermaye paylı kuruluşların oranı yüzde 17,8 seviyesinde gerçekleşti. İhracatta ise, İSO 500'de ilk 50'deki yabancı sermaye paylı kuruluşların payı yüzde 31,7 oldu. İSO 500'de yer alan kuruluşların toplam borçları içinde kamu kuruluşlarının payı yüzde 13,8 ve özel kuruluşların payı yüzde 86,2 oranında gerçekleşti. İSO 500'de ilk 10 2007 2006 Firma Üretimden satışlar 1 1 Tüpraş 18.450.708.799 2 2 Ford 6.230.215.120 3 3 EÜAŞ 4.624.293.341 4 5 Oyak Renault 4.151.436.933 5 4 Toyota Otomotiv 3.992.567.168 6 7 Erdemir 3.958.338.547 7 6 Arçelik 3.927.520.556 8 9 Tofaş 3.099.541.994 9 10 Aygaz 2.808.583.500 10 13 İçdaş 2.425.563.323 Özel sektörde ilk 10 2007 2006 Kuruluşlar Üretimden Satışlar (YTL) 1 1 Tüpraş 18.450.708.799 2 2 Ford 6.230.215.120 3 4 Oyak Renault 4.151.436.933 4 3 Toyota Otomotiv 3.992.567.168 5 6 Ereğli Demir Çelik 3.958.338.547 6 5 Arçelik 3.927.520.556 7 8 Tofaş 3.099.541.994 8 9 Aygaz 2.808.583.500 9 10 İçdaş 2.425.563.323 10 7 Vestel 2.395.395.531 İhracatta ilk 10 2007 2006 Kuruluş İhracat (bin Dolar) 1 3 Ford 3.413.337 2 1 Tüpraş 3.380.072 3 2 Toyota 3.085.339 4 4 Oyak Renault 2.529.173 5 5 Vestel 1.688.850 6 7 Arçelik 1.641.127 7 6 Tofaş 1.606.210 8 16 Mercedes Benz 932.500 9 10 Bosch 922.550 10 9 Habaş 910.765 Karda ilk 10 2007 2006 Kuruluş Dönem Karı (V.Ö. < < < 9 7 Anadolu Efes 307.847.424 10 10 Unilever 268.481.657 İSO 500'deki yabancı firmalar 2006 2007 Kuruluş sayısı 140 143 Üretimden Satışlar (Net) %33 %33.3 Brüt Katma Değer %37.6 %37.5 Vergi Öncesi dönem karı %40.1 %38.1 İhracat %46 %47.6 Çalışan sayısı %28 %29.3 Devler liginde değişimler 2007 Cari Değ. (%) Reel Değ. (%) Toplam satışlar (net) 9,80 3,6 İretimden satışlar (net) 10,60 4,4 Dönem karı (V.Ö.) 22,70 15,8 Dönem kar ve zarar toplamı (V.Ö.) 35,10 27,5 Net katma değer 14,40 7,9 Brüt katma değer (temel fiyatlarla) 14.6 8,1