EPDK'dan TPAO'ya sert eleştiri: "Petrol Ofisi'nde zarar ettin, niye aynı işe giriyosun"

İSTANBUL - Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Hasan Köktaş, Petrol Ofisi'nin özelleştirmesinden 8 yıl sonra yeniden dağıtım işine giren Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nı (TPAO) sert dille eleştirdi. Köktaş, Petrol Ofisi'nin devletin elindeyken uzun yıllar zarar ettiğini hatırlatarak, "devlet elinde aynı duruma düşeceği, 30 sene önce kurulandan belli. O zaman ne için kamu kaynağını toz pembe hayaller uğruna kullanıyorsun" değerlendirmesini yaptı. Bir grup gazeteciyle yaptığı sohbet toplantısında devletin öngörülen model çerçevesinde mal ve hizmet üretiminden çıkmaya çalıştığını belirten Köktaş, TPAO'nun dağıtım işine yeniden girmesini eleştirdi. Devletin maliyet bazlı fiyatlama yapamadığını söyleyen Köktaş, "Devlet oyuncu olarak işin içine girerse piyasadaki rekabeti bozacak. Daha önce satılan bir şirketin benzerini kurmanın manası yok" dedi. Kısa vadede enerjide arz sıkıntısı yok Enerjide arz güvenliği sorununa da değinen Köktaş, bunun tek başına bir kriter olmadığını bunun dışında ucuza mal etme, yerli kaynak kullanımı ve birden fazla kaynakla sepet oluşturmak gibi parametrelere dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye'de kısa vadede bakıldığında arzın talebi karşıladığını ve problem olmadığını vurgulayan Köktaş, "İdeal koşullarda mıyız, derseniz değiliz" dedi. BOTAŞ'ın doğalgaz kontratlarının yıl sonuna kadar yüzde 20'sini devretmesi gerektiğini hatırlatan Köktaş, miktar devri, ithalat serbestliği ya da kontrat devrinin incelenerek, yeni bir model oluşturulması gerektiğini söyledi. Devlet oyuncu olursa 30 milyar dolar kaçar EÜAŞ'ın bütçesiyle bir elektrik santralı yapmasının mümkün olmadığını söyleyen Köktaş, şu anda işletmeye geçmemiş 21 bin megavatlık projenin parasal kaynağının 30 milyar dolar olduğunu bildirdi. Köktaş, "Devlet oyuncu olarak geri dönsün devam eden 30 milyar dolarlık yatırımın hepsi bırakıp gider. Devlet bir yerde oyuncu olursa imtiyazlı demektir. Devlet rekabet istemez. Ucuza üretemez" dedi. 2002 yılında çıkarılan yasalarla devletin üretimden çıkmasının sağlandığını, başka ülkelerin 10-15 yılda aldığı hukuki mesafenin 5-6 yılda alındığını hatırlatan Köktaş, uygulamada bazı problemler yaşandığına, alt kanunların çıkarılmasında geç kalındığına işaret etti. Köktaş, şunları söyledi: "Rüzgar, hidrolik, nükleer ve enerji verimliliği gibi yasalar yeni çıktı. Belki bu kanunlar 2002'de çıksaydı, yatırımlar biraz daha hızlı olurdu. Rüzgar kanunu çıkmadan önce hiçbir banka rüzgarı finanse etmiyordu. Şu anda bankalar kuyrukta. Aynı şekilde su kullanım anlaşması çıkmadan hiçbir banka hidrolik santrallara finansman sağlamadı. Sektörün şu anda finansman problemi yok." Kayıp kaçağın nedeni 'yaşlı personel' Kayıp kaçağı yüksek Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine yatırımcı ilgisinin olup olmayacağına ilişkin fikirlerini de açıklayan Köktaş, kayıp-kaçak oranı yüzde 69 olan bir bölgede bu oranı yüzde 20'lere indirmenin kolay olduğunu, yatırımcının kayıp kaçağın yüksek olduğu bölgelere ilgisiz kalmayacağını belirtti. Köktaş, TEDAŞ'ın yıllarca neden bunu gerçekleştiremediğine ilişkin soruya ilginç bir gerekçe sundu: "TEDAŞ 2004'te özeleştirme programına alındı. O dönemde 33 bin personeli vardı. Emekliliği gelenler vardı. Yaş ortalaması Türkiye'nin çok üstündeydi. 45-50 yaşındaki adam, ayağında tahta takunyalarla nasıl trafoya çıkacak. Bu kişiyi işten çıkaramazsınız. Kamu mevzuatına tabi bir şirkette ekonomik işletmecilik olmaz." Dünya elektrik fiyatını üçe katladı bizde iki katı olmadı 2002-2008 yılları arasında dünyadaki birçok ülkede elektrik fiyatlarının 3 katına çıktığını, Türkiye'de ise iki katına bile çıkmadığını savunan Köktaş, "Dolayısıyla zam büyük gibi görünüyor ama değil. Baktığınızda Türkiye, elektrik fiyatlarının güncellenmesi ve tarifelerin değiştirilmesi konusunda dünya ortalamasını yakalayamamış durumda" dedi. Yılbaşında zamlı tarifeleri çapraz sübvansiyonla hazırladıklarını kaydeden Köktaş, 5 abone grubu içinde o dönemde en az zammı sanayiye yaptıklarını belirtti. Petrol fiyatlarının bu seviyelerde gitmesi durumunda sürekli tartışılacağını söyleyen Köktaş, "Artık dünyada enerji fiyatları maliyet bazlı değildir, uluslararası ilişkilerin yüklediği risk primi enerji fiyatları içinde vardır. Eğer dünya yeni riskler yaratırsa fiyatlara bu riskler girer" dedi. BEDAŞ ve SEDAŞ'ta fiyat süperdi Başkent ve Sakarya elektrik dağıtım özelleştirmesinin sonuçlarını da değerlendiren Köktaş, "Harika bir sonuç. Fiyatlar süperdi. Özelleştirme öncesinde 'Batılı şirketler gelecek, ele geçirecek' korkusu vardı. Bakın ne sonuç alındı? Gereksiz vehimlerle ülkeyi mahvediyoruz" dedi. Geçen yıl 83 yatırımcının ihalelerle ilgilendiğinin hatırlatılması üzerine ise Köktaş, şu yanıtı verdi: "İhale geçen yıl yapılsaydı, 83 tane yatırımcıdan gelecek teklif sayısı bugünkünün iki katı olurdu. Ama ne değişti? Dünya konjonktüründe limonilik var. Türkiye'de de iç siyasetten kaynaklanan risk primi yükseldi. İstanbul dağıtım bölgesinin satış prosesinden çıkması da gelen teklif sayısını etkiledi. Çünkü o cazibe İstanbul'daydı. İstanbul yeni ihalelerde gündeme gelecek. Aynı sayıya ulaşılmasa da yine bu sayıdan çok olur". EPDK'nın lisans verdiği santrallar ve yatırım tutarları Tesis türü Adet Kurulu Güç (mw) Toplam yıllık üretim (kwh) Yatırım (YTL) Termik 257 14.482 100.125.254.098 14.482.256.000 Hidrolik 367 11.295 40.567.814.657 18.072.130.496 Rüzgar ve diğer yenilenebilir 96 2.996 9.564.585.911 5.992.878.000 Genel Toplam 720 28.773 150.257.654.666 38.547.264.496 İşletmeye alınan veya işletmeye geçmemiş santralların kurulu güçleri Tesis türü İşletmedeki kurulu güç (mw) İşletmeye geçmemiş kurulu güç (mw) Hidrolik 960,1 10.335 Rüzgar ve diğer yenilenebilir 255 2.741 Termik 6.237,7 8.244,6 Genel Toplam 7.452,8 21.321 İşletmeye alınan veya işletmeye geçmemiş santralların yatırım tutarları Tesis Türü İşletmedekiler İşletmeye geçmemiş projeler (YTL) Hidrolik 1.536.114.496 16.536.016.000 Rüzgar ve diğer yenilenebilir 510.024.000 5.482.854.000 Termik 6.237.670.000 8.244.586.000 Genel Toplam 8.238.808.496 30.263.456.000