Fortune 500'de enerji şirketleri başı çekti

İSTANBUL - Türkiye’nin en büyük şirketlerinin belirlendiği ‘Fortune Türkiye 500 Listesi’ndeki şirketlerin net satışları, 2011 yılında yüzde 22.2 artarak 553.2 milyar TL’ye yükselirken, net karları 2010 yılına göre yüzde 2.8 oranında azalarak 24.9 milyar TL’ye geriledi. Kur farkı nedeniyle oluşan giderler, net karları önemli oranda aşağı çekti.

Fortune Türkiye 500 listesini açıklayan Fortune Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, bu yıl beşincisi açıklanan listede, tüm sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin yer aldığını, finansal kurumlar ve holding şirketlerinin kapsam dışında tutulduğunu belirtti. Listede, Tüpraş’ın 41 milyar 443 milyon TL net satışla zirvede yer aldığını açıklayan Ağaoğlu, Petrol Ofisi’nin 19 milyar 548 milyon TL satış geliriyle ikinci sıradan listeye girdiğini söyledi. OPET’in ise 14 milyar 948 milyon TL net satış geliriyle üçüncü sırada olduğunu belirten Ağaoğlu, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin 14 milyar 232 milyon TL satışla dördüncü, Türk Telekomünikasyon 11 milyar 940 milyon TL satış geliriyle ilk beşte yer aldığını bildirdi. Ağaoğlu, “Fortune 500’ün 155.1 milyar TL satış gelirine sahip olan ilk 10 şirketinin, yedisi petrol ve enerji sektöründe faaliyette bulunuyor. Petrol fiyatlarındaki artışın bu durumda etkisi tabi ki var” dedi.

Fortune Türkiye Finans Editörü Kenan Şanlı, Fortune 500 şirketlerinin net satışlarının 2011 yılında yüzde 22.2 artarak 553 milyar 186 milyon TL’ye yükseldiğini açıklayarak, “Bu artışta, iç satışlardan çok dış satışlar etkili oldu. İç satışlar yüzde 17 civarında artarken ihracat yüzde 39.4 yükseldi” dedi. Türk şirketlerinin küresel ölçekte bakıldığında, hâlâ çok küçük olduğuna işaret Şanlı, şunları söyledi:

Küresel bazda hala küçüğüz

“Fortune 500 ABD listesinin zirvesinde yer alan Exxon Mobil 452 milyar 926 milyon dolar, ikinci sıradaki Wal-Mart Stores 446 milyar 950 milyon dolar, üçüncü Chevron ise 245 milyar 621 milyon dolar net satış gelirine sahip. Merkez Bankası’nın 2011 yılı ortalama dolar kurunu (1,6713 TL) baz alarak yapılan hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye’nin toplam satışları 330 milyar dolar 991 milyon dolar. Bu tabloya göre, Türkiye’nin 500 şirketinin net satışlarının toplamı Exxon Mobil ve Wal-Mart Stores’un yüzde 73-74’üne ancak ulaşabilirken, üçüncü sıradaki Chevron’un üzerinde bir büyüklüğe sahip oluyor.”

İhracat çeşitlenmesi katkı sağladı

Fortune 500 şirketlerinin net satışlarını artırmasında ihracatın güçlü bir rolü söz konusu oldu. Fortune 500’de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 75.9’unu iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2010’a göre üç puana yakın yükselerek yüzde 24.1’e çıktı. Türkiye’nin en önemli ihracat pazarını oluşturan Avrupa’daki krize rağmen Türk şirketlerinin son birkaç yıldır pazar çeşitlemesine yönelmelerinin meyvelerini vermeye başladığı görüldü. Daralan pazarların yerine Afrika, Ortadoğu gibi yenilerinin konmaya başlamasıyla, Fortune 500 şirketlerinin yaptığı toplam ihracat önceki yıla göre yüzde 39.4 artarak 133 milyar 489 milyon TL’ye ulaştı. Türkiye’nin en önemli pazarı olan Avrupa’daki krize rağmen şirketlerin ihracatını artırması dikkat çekti. Şirketler, son yıllarda farklı pazarlara yönelmelerinin meyvelerini almaya başladı. İhracat rakamlarının TL bazında yükselmesinde kurlardaki artışın önemli bir etkisi söz konusu olurken, ancak kur artışlarından arındırıldığında, ihracattaki reel artışın yüzde 20’lerin üzerinde olduğu görülüyor.

İhracatın birincisi havacılık sektöründen

Fortune Türkiye 500 listesine göre, 2011 yılında ‘İhracatın kralı’ önceki yıllarda olduğu gibi yine havadan geldi. 11 milyar 815 milyon lira gelirle Fortune 500 listesine beş basamak birden yükselerek altıncı sıradan giren Türk Hava Yolları, net satış gelirinin 11 milyar 305 milyon TL’sını ihracattan sağladı. Şirket böylece, ihracatta 10 milyar sınırını aşan ilk Türk şirketi olmayı başardı. İhracatı  al değil hizmet ihracatı sayıldığı için, THY, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) ihracatçı şirketler listesi arasında yer alamıyor. Bir anlamda Türkiye’ye en fazla döviz girdisi sağlayan  irket, Fortune 500 Türkiye listesi yapılmadan önceki yıllarda ihracatçı sayılmıyordu. Fortune 500 Türkiye, 2007 listesinden itibaren THY’nin bu durumuna dikkat çekti ve 2009 yılında ise THY’yi açık ara ihracatta ilk sıraya koydu.

Tüpraş açık ara ilk sırada

Listeye göre, pazar payı, kurumsal güvenilirliği, üretim kompleksleri ve ortaklıklarıyla dünyanın önde gelen entegre petrol şirketlerinden biri olan Tüpraş, 2011 yılında net satış gelirlerini yüzde 58 artırarak 41 milyar 443  milyon TL’ye çıkardı ve Fortune 500 zirvesini kimseye bırakmadı. Hatta geçen yılla kıyaslandığında Tüpraş’ın en yakın rakibi ile arasını ciddi şekilde açtığı görülüyor. Tüpraş aynı zamanda kriz öncesi net satış gelirini (2008 yılı net satışları 30.5 milyar TL’ydi) ciddi oranda aşarak çıtayı çok yukarı çekti. Özelleştirmeden Koç Grubu tarafından 2005 yılında satın alınan Tüpraş’ın, Fortune 500 Türkiye listesi net satışları içerisinde aldığı pay yaklaşık yüzde 7.5 oldu. 2011 yılında petrol fiyatlarının dalgalı ve yüksek bir seyir izlemesi de Tüpraş’ın satış gelirlerinin artmasında etkili oldu. Nitekim benzer bir durumu Fortune 500 ABD şirketlerinde de görülüyor. Yüksek petrol fiyatları Exxon Mobil’in Wal-Mart Stores’u devirip ABD 500’ün tahtına yerleşmesini sağladı. 7 milyar 89 milyon TL gelirle ihracat sıralamasında ikinciliği koruyan Tüpraş, 2 milyar 841 milyon TL faiz, vergi öncesi kar ile listede, k‚r sıralamasında ikinciliğe yükseldi.