Gelişmekte olan ülkelerin korumacı politikalarına kitlenen Doha görüşmeleri yine sonuçsuz kaldı / Küresel ticarette 100 milyar dolarlık fırsat kaçtı

Ekonomik durgunluğun eşiğindeki dünya ekonomisine ivme kazandırması umulan Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) görüşmeleri, dokuzuncu gününde anlaşma sağlanamadan sona erdi. Müzakereler, ABD ile Hindistan'ın, gelişmekte olan ülkelerin pazarlarını zengin ülkelerin ürünlerinden korumak için uyguladığı tarifelerde indirime gitmemesiyle sonuçsuz kaldı. Uzmanlara göre, ticaretin serbestleştirilmesini amaçlayan Doha görüşmelerinde uzlaşma sağlanamamasıyla küresel ticarette 100 milyar dolarlık bir vergi indirim paketi şansı kaçırılmış oldu. Gözlemciler, "Artık görüşmelerin iflas ettiğini söyleyebiliriz" yorumunu yapıyor. Tarım ve vergi tarifelerinde anlaşamadılar ABD ve AB, Çin ve Hindistan başta olmak üzere hızla büyüyen gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerine, özellikle de hizmet sektörüne daha serbestçe girebilmek istiyor. Gelişmekte olan ülkeler ise tarım ürünlerini Avrupa ve ABD pazarlarında daha serbestçe satabilmeyi hedefliyor. Bunun için de zengin ülkelerin kendi çiftçilerini yüksek sübvansiyonlarla korumaktan vazgeçmesi gerekiyor. Gelişmekte olan ülkeler de ani bir fiyat düşüşü veya aşırı ithal mal akışı halinde, belirli mallara özel bir vergi tarifesi uygulayarak kendi üreticilerini korumak istiyorlar. Sorun da bu özel tarifenin devreye girebileceği eşik değerlerinin belirlenmesinde patlak verdi. Washington yönetimi "ihtiyat bendi" olarak ifade edilen bu maddeyi devreye sokmak için istenen eşiğin fazla düşük olduğunu savundu. Fransa hükümeti de Cenevre'de şekillendirilmekte olan anlaşmanın kabul edilemez olduğu görüşünde. Çin Ticaret Bakanı Chen Deming ise, görüşmelerin çökmesinin zaten hassas olan çokuluslu ticaret sistemi üzerinde önemli olumsuzluklara yolaçacağını savunuyor. Deming, bunun, küresel ekonominin yavaşlaması, enflasyonist baskı ve finans risklerinin üzerine tuz bibir ekeceği kanısında. ABD'deki seçim, anlaşma şansını zayıflatıyor Gözlemciler, anlaşma sağlanamamasıyla birlikte, ABD'de başkanlık seçimi takvimine girildiğinden artık bu yıl içinde bir anlaşmaya varılması olasılığının çok zayıf olduğuna işaret ediyor. ABD'de seçim, yönetime müzakereleri sonuçlandırmak için verilen yetkinin dolması demek; bununla eş zamanlı olarak Avrupa Komisyonu'nda değişiklik sürecine gidilmesi de, görüşmelerin frenlenmesi anlamına geliyor. Ülkeler ikili anlaşmalara yönelebilir Gözlemciler, 2001 yılında başlayan Doha görüşmelerinin çöküşünün çok taraflı ticaret düzenlemeleri dönemini de noktalayabileceğini söylüyorlar. Bunun yerine ülkelerin, ortak hedeflerde ilerleme aramaktan vazgeçip; kendi öncelikli hedeflerini öne çıkaran ikili anlaşmalara yönelmesi bekleniyor. 1994'te Uruguay ticaret görüşmeleri çöktüğünde 80 tane serbest ticaret anlaşması bulunuyordu. Son 14 yıl içinde bu rakam ikiye katlanırken, DTÖ'ye göre 2010 yılında serbest ticaret anlaşmalarının sayısı 400'e ulaşacak. DTÖ'ye rağmen dünya ticareti büyüyecek Analistler, küresel ticaret görüşmelerinin 7 yıl içinde 3'üncü kez çökmesinin ticaretin önüne taş koyacağını ancak büyümesini engelleyemeyeceği görüşünde. Borsaların 'görüşmelerin sonuçsuz kaldığı' yolundaki haberleri takmadığını hatırlatan analistlere göre, teknolojik yenilikler ve ikili anlaşmalardaki patlama gözönüne alındığında dünya ticaretinin büyük bir darbe almasının söz konusu değil. . BNP Paribas Asya Baş Ekonomisti Andrew Feris, Bloomberg'e yaptığı açıklamada, "Dünya ticareti etkilenmez çünkü görüşmelerin devam ettiği 10 yıl boyunca ticaretin zaten büyüdüğünü görüyoruz" dedi. "Eğer görüşmelere başarılı olsaydı gıda fiyatlarında yaşanan patlama önlenebilir miydi? Zannetmem" şeklinde konaşan Ferris, bir uzlaşma sağlanmasının buğday ve soya fasulyesi gibi emtia ürünlerinin fiyatlarının gevşemesini sağlamayacağını kaydetti. Ferris'e göre, tarım ürünleri ticaretin serbestleştirilmesi gıda arzının artacağı anlamına gelmiyor. . IMF'verilerine göre, gelişmiş ülkelerde imalat ürünlerine uygulanan ortalama tarife şu an 1947'deki yüzde 40 ile karşılaştırıldığında orntalama yüzde 5'in altına inmiş durumda. Görüşmelerin devam ettiği son 10 yıl içinde dünya ticareti yaklaşık yüzde 6 büyüyerek, küresel ekonomideki büyemeyi 2 paun aştı. Uzmanlara göre IMF verileri, görüşmelerin sonuçsuz kalmasının ticari olumsuz etkilemeyeceğinin göstergesi. . DTÖ'ye göre bu yıl küresel ticarette büyüme hızı muhtemelen yüzde 4.5'e inecek ancak DTÖ bunun nedeni olarak ticaret görüşmelerinin sonuçsuz kalmasını değil küresel finans krizini gösteriyor. . American Enterprise Enstitüsü'nden Claude Barfield, görüşmelerin sonuçsuz kalmasının kısa ve orta vadede küresel ticaret hacmini etkilemeyeceği görüşünde. . BRIC ülkelerinin ticaretteki ağırlığı artıyor. Uzmanlar, "Geçmişte Avrupa Birliği, ABD ve Japonya bir anlaşmaya varıp bunu üyelerin geri kalanına dayatıyorlardı ama BRIC olarak nitelendirilen Çin, Hindistan ve Brezilya ve Rusya'nın büyük ekonomik güçler olarak sivrilmesiyle artık bu yaklaşımı sürdürmek mümkün değil" diyor.