GYO benzeri AYO'lar geliyor

İSTANBUL - Kamu ve belediyelerin büyük altyapı yatırımlarının bütçeye yük olmaktan çıkarılması için harekete geçildi. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) altyapı yatırımlarının sermaye piyasalarından finansmanı ile ilgili yeni model hazırladı. Buna göre, inşaat sektöründe kurulan ve halka arz edilen gayrimenkul yatırım ortaklığı (GYO) modeli esas alınarak, 'Altyapı yatırım ortaklığı'(AYO) formülü uygulanacak. Kamunun ve belediyelerin büyük altyapı projeleri için anonim şirket veya altyapı yatırım ortaklığı kurulacak. Bu kurulacak şirket halka arz edilecek. Halka arzdan sağlanacak gelir belediyelerin altyapı yatırımlarının finansmanında kullanılacak. Böylece belediyenin Hazine'ye yükü azalacak. SPK Başkanı Turan Erol, finansman modelinin hazır olduğunu belirtirken, "Metro, tüp geçit, yeni otoyollar, kentsel dönüşüm projeleri ve İstanbul finans merkezi gibi üst yapı projeleri bu kapsamda finansman bulabilir" dedi. Erol, global ölçekte yatırımlara ayrılan ancak kullanılmayan 700 milyar dolarlık kullanılmayan fonun da bu ortaklıklara çekilebileceğini söyledi. Yerel seçimler öncesinde belediyelere yeni finansman imkanı açılıyor. Şu anda yatırımları için genel bütçeden pay alan, artan hizmet talepleri nedeniyle ayrılan payı az bulan belediyeler büyük altyapı yatırımlarına sermaye piyasasından kaynak sağlayacak. 2007 yılında başladığı çalışmaların tamamlandığını belirten SPK Başkanı Turan Erol, "Biz finansman modelini hazırladık. Tebliğler çıkarılacak. Bu 2 ay içinde tamamlanır. Belediyelerin gelip bu modeli bizden öğrenmelerini ve talep etmelerini bekliyoruz" dedi. Model hakkında bilgi veren Erol, belediyelerin SPK ilkelerine uygun bir altyapı yatırım şirketi kurmaları halinde projelerini halka arz edebileceklerini bildirdi. SPK Başkanı Erol, yeni finansman modelinde gayrimenkul yatırım ortaklıkları benzeri bir yapının esas alınacağını belirtirken, "Altyapı yatırım ortaklığı adıyla bir şirket kurulacak. Bu şirket doğrudan halka arz edilecek. Bütün yatırımları belki bu şekilde halka arz etmek mümkün olmayabilir. Ancak büyük yatırımlarda bu model uygulandığı takdirde hem kamunun kaynak yetersizliği sorunu çözülecek. Hem de sermaye piyasalarının derinleşmesi sağlanacak" dedi. Yerli ve yabancı yatırımcılar için aslında en orijinal yatırım aracının hisse senedi olduğuna dikkat çeken Erol, global ölçekte yatırımlara ayrılan 700 milyar dolarlık fonların da bu yolla çekilebileceğini iletti. Erol, GYO'lardaki gibi bazı vergi avantajlarıyla yatırımcıların daha fazla ilgisinin çekilebileceğini kaydetti. Finans merkezi bu yolla yapılabilir İstanbul finans merkezi projesine bu yolla kaynak sağlanabileceğini anlatan Erol, şöyle konuştu: "İstanbul finans merkezi adı altında bir şirket kurulacak. Projenin maliyeti, mühendislik hesapları çıkarılacak. Örneğin, biz SPK olarak oraya bina yaptırmak istiyoruz. Bu şirketin halka arz geliriyle bizim binamız yapılacak. Biz de o binada kiracı olacağız. Kontrat yapacağız. Ödeyeceğimiz kira şirketin geliri olacak. Kentsel dönüşüm projelerinde de bu sistem uygulanabilir. Metro, otoyol, köprüler için de iyi bir finansman modeli olabilir. Metronun zaten bilet ve reklam gibi nakit akışları var. Bunlar kurulacak şirketin geliri haline getirilip, yatırımcıya kâr payı dağıtılabilir". Bağımsız yönetimleri olan şirketler kurulmalı Kendilerinin modeli hazırladıklarını ancak belediye ve kamunun yapması gerekenler olduğunu anlatan Turan Erol, "Nasıl bir özel şirketin halka arzına izin verirken belli ilkeleri gözetiyorsak, belediyeler içinde bunu yapacağız. Belediye veya kamunun şirketleri kurarken SPK'nın istediği şartlarda yönetim tarzı oluşturması, mali bilançolarının SPK tebliğlerine göre oluşturulması ve şeffaflık gerekecek. Finansman tarafı işin kolay tarafıydı. Asıl zor kısım bu şirket kuruluşlarında olabilir" dedi. GOS ve VDMK tutmadı SPK 2007 yılından bu yana konu ile ilgili çalışmalar yürütüyor. Daha önce kamunun yatırımları için sermaye piyasası mevzuatında varlığa dayalı menkul kıymetler (VDMK) ile "Tasarrufların Teşviki ve Kamu Yatırımlarının Hızlandırılması Hakkında Kanun"la gelir ortaklığı senetleri (GOS) düzenlenmişti. Geçmiş dönemde bu finansman araçları yaygın olarak kullanılmıştı. Ancak GOS'ların ikinci ellerinin olmaması büyük bir dezavantaj oluşturmuştu. Fiyat/getiri oranının piyasa koşullarında hesaplanamaması da uzun vadeli ihraçların gerçekleşmesine engel olmuştu. Yeni sistem dış borcu da azaltacak Şu anda belediyelerin altyapı yatırımları genel bütçeden karşılanıyor. Artan hizmet talepleri nedeniyle bütçeden yatırımlara ayrılan pay yetersiz kalınca belediyeler krediye yöneliyor. İller Bankası'nın altyapı yatırımları için kullandırdığı Belediyeler Fonu 1992 yılından bu yana azaltıldı. İller Bankası'ndan yeterince kaynak alamayan belediyeler Hazine garantili dış borçlara yöneldi. 2005 yılında mahalli idarelerin hazine garantili borç stoku 833 milyon dolar, 2006'da 771 milyon dolar, 2007'de ise 751 milyon dolar oldu. Yeni finansman modelinin kullanılması durumunda belediyelerin dış borç ihtiyaçlarının da azalacağı belirtiliyor. 3 ayda 900 milyon dolar çıktı toparlanma başladı SPK Başkanı Erol, yıl başından bu yana sermaye piyasalarından 900 milyon dolarlık yabancı çıkışı yaşandığını belirterek, "Bu tutarın üçte biri mart ayının ikinci yarısında yaşandı. Martın ikinci yarısından itibaren İMKB siyasi belirsizlikten dolayı, hem getiri, hem de yabancı hareketi olarak olumsuz etkilendi" dedi. Erol, piyasalarla ilgili tek kaygısının yabancı yatırımcıların uzun vadeli siyasi istikrarsızlık algılaması olduğunu söylerken, yavaş yavaş sermaye piyasalarında toparlanma yaşandığını dile getirdi. Olumsuz siyasi gelişmelerin uzun sürmesinin sıkıntı yaratabileceğini vurgulayan Erol, "Önümüzdeki dönemde yapılacak halka arzlarla ilgili bir iki erteleme oldu. Ancak diğerleri ile ilgili böyle bir durum yok. Ekonomiden kaynaklanmayan belirsizlikler uzun süreli olmazsa halka arzlarda sorun olmaz" dedi. Taslak 2-3 ay içinde sektörün görüşüne sunulur Kurulun AB direktifleri doğrultusunda hazırladığı yeni kanun taslağının tamamlanmak üzere olduğunu bildiren Erol, "Sermeye piyasası kanunu taslağını 2-3 ay içinde sektörün görüşüne sunacağız. Yıl sonunda da kanun taslağını meclise sunmayı planlıyoruz. 2009 yılında da yeni kanunla ilgili ikincil mevzuat çalışmalarını yapacağız. AB uyumlu yeni kanun taslağında; kurumsal yatırım kuruluşlarıyla ilgili olarak, yatırım fonlarının açık uçlu hale getirilmesi, değişken sermayeli yatırım ortaklıklarının kurulması, fonların fon yönetim şirketleri tarafından kurulması, yönetici şirket ve saklayıcı kurumun sorumluluklarının ayrıntılı olarak belirlenmesi, mevcut portföy yönetim şirketinin fon yönetim şirketine dönüşüm imkanı sağlanması gibi düzenlemeler yer alacak" dedi.