Hazır giyimde erken indirim kârı azalttı

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - Avrupa pazarındaki daralma ve komşu ülkelerdeki siyasi ve ekonomik sorunların etkisiyle ihracat düzeyi 2012 Ocak-Ekim döneminde bir önceki yıla göre 2.6'lık gerileyen hazırgiyimciler  iç piyasada da sıkıntıya girdi. Mevsim geçişlerinin uzaması ve  mevsimlerin uzun yıl ortalamalarına göre geç başlayıp  ve geç bitmesinin hazır giyim perakende sektöründeki sezonluk satışlarda dengeleri değiştirdiği ifade ediliyor. Bu durumun üretici firmalarda da sorunlara yol açabileceği kaydediliyor. Özellikle bu yıl sıcak havaların aralık başına kadar sürmesi, mağazaların kaban, manto kazak gibi kışlık ürün satışlarına olumsuz yansıdı. Kışlık ürünlerin satışlarında bir önceki yıla göre yüzde 20 azalma olduğu dile getiriliyor.

Satışlar yüzde 20, karlılık yüzde 50 düştü
Kış sezonunun en parlak ayı olması beklenen kasım ayında satışlar düşünce, mallarını satamayan mağazalar erken indirime girdi. Rekabet ortamının iyice kızıştığı sektörde, firmalar bir biri ardına indirimlere başladı. Yılbaşını beklemeyen mağazalar aralık başından etiketlerine yüzde 50'ye varan indirim  duyurusunu yapıştırmaya başladı. İndirimlerin ocak ayında yüzde 80'lere kadar çıkabileceği öngörülüyor. Karlılıklarını ciddi oranda düşürecek bu indirimler sektörde büyük kaygı yaratıyor. Bazı firma sahiplerine göre karlılık oranları bu sebeplerle yüzde 50 oranında azalmalara sebep olacak. İç piyasadaki bu sorunun devam etmesi durumunda uzun vadede imalatçı firmalarda da problemler oluşabileceği dile getiriliyor.
 
'İndirim yasası' tekrar sektörün gündeminde
Zorunlu indirime giren firmalar, hükümetin duruma müdahale etmesini ve bir indirim yasası çıkması gerektiğini savunuyor. Bu görüşe göre, bir firmanın kendi inisiyatifiyle istediği zamanda istediği oranda indirim yapması piyasayı zorluyor ve haksız rekabete yol açıyor. Avrupa'da uzun yıllardır uygulanan indirim yasası, daha önce de sektör temsilcileri tarafından gündeme getirilmiş ancak kesin bir sonuç alınamamıştı. O dönemin İHKİB yetkilileri, AB örneklerini rapor haline getirip Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a iletmişti. Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği'nin (AMPD) de bu yönde önemli çalışmaları olmuş ancak ciddi bir sonuç alınamamıştı. Sektör temsilcileri, yasa çıkmasa da firmaların bir araya gelerek indirim zamanının ortak bir kararla ileri tarihlere atılabileceğini ifade ediyor. Bazı firma sahipleri ise indirimlerin tüketici açısından olumlu bir gelişme olduğunu, rekabet ortamında bu tür indirimlerin normal olduğunu ve her şirketin kendine göre indirim yapabilmesinin mümkün olması gerektiği görüşünde.
Hazırgiyim sektör temsilcileri iç piyasada yaşanan son gelişmeleri ve indirim zamanın ortak bir kararla ertelenmesi yönündeki görüşlerini DÜNYA'ya değerlendirdi.

'Fiyatları şişirip sonra % 50 indirim yapıyorlar'

'Fiyatları şişirip sonra % 50 indirim yapıyorlar'

Cemalettin Sarar
Sarar Giyim Yönetim Kurulu Başkanı

Havaların iyi gitmesi ve kışın geç gelmesi piyasayı çok etkiledi. Bu durum firmaları ucuzluğa itti. Herkes şu anda yeni sezon mallarına yüzde 30-50 arası indirim yapmaya başladı. Birkaç gündür havalar soğuduğu için işler biraz düzeldi. Bu indirimlerin şubatta yapılması gerekiyordu. Ama maalesef kasım ayı sonunda indirim yapan firmalar oldu. Bütün markalar başlayınca biz de 1 Aralık itibariyle yüzde 30 indirim yapmaya başladık mecburen.  Ama bir de şu var. Türkiye'de her gün indirim var. Yalancı indirim var .Altını çizerek söylemek istiyorum: Fiyatları şişiriyorlar, üç misline çıkarıyorlar ondan sonra da yüzde 50 indirim yaptıklarını söylüyorlar. Halk diyor ki, 'nasılsa bunlar ucuzluğa girecek, ucuzlukta alayım' ve eskilerle idare ediyor. Nasılsa 12. ayda mağazalar indirime girecek diye düşünüyorlar. Bütün markalar da ucuzluğa giriyor. Millet de ucuzlukta mal alıyor. Dolayısıyla da sezon başlarında iş olmuyor. Esnaf tüccar mecburi indirime giriyor. Karlılıklar da düşüyor. Bu indirimler Ocak'ta yüzde 70-80'i bulacak. Bu indirimlere sınırlama getirilmesi lazım. Bu indirimlerin ortak bir kararla şubatta yapılması lazım. Yılbaşı ve özel indirimler ayrı ama bu indirimlerin geçici olması lazım. Bence firmalar ortak karar alarak indirim zamanını ileri tarihe kaydırabilir. Büyük firmalar bunu yapabilir.  Bir de merdiven altı çıktı. Merdiven altında diktiriyor firma. Fabrikası yok, bir şeyi yok. Kalitesi yok bu malların ondan sonra kemeri ayakkabısı içinde 199 liraya satıyorlar. Bunu yapmak çok ayıp. Özellikle markaların bunu yapması çok ayıp. O markalara güven kalmıyor. Bu iş iyice çığırından çıktı. Ucuzluklar çığırından çıktı. Böyle bir şey olmaz. Buna mutlaka bir çözüm bulunması lazım. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın buna bir çare bulması lazım. Milleti kandırmaya hakkımız yok.
 
'İndirime ilişkin yasal düzenleme mutlaka yapılmalı'

Yalçın Ayaydın
İpekyol Giyim CEO'su

2012-2013 dönemi maalesef kış bir türlü gelmek bilmedi. İndirime girmek zorunda kaldık çünkü elimizde kalan palto, kaban, kazak gibi kışlık malları doğru düzgün satamadık. Satamadığımız için de şubatta yapmamız gereken indirimi maalesef bu sene aralık başına çekmek zorunda kaldık. Tabi ki bu indirimlerin erken başlaması nedeniyle ve ciddi bir tüketim de yapamadığımız için karlılıklar ciddi manada aşağı çekildi. Bu da tabi ki bilançolarımızı etkiliyor. Altını kırmızı kalemle çizmek istiyorum 2012 bütçesi bir önceki yıla göre karlılıkta yüzde 50 kayba uğradı. Sektörde bir büyüme var ama o büyüme mağaza sayıları artığı için oluyor.  Sıcak havaların uzun sürmesi en büyük etken ancak bunun dışında komşu ülkelerdeki siyasi gerginlikler ve savaş ortamının da ciddi etkisi var. Yine Doğu'da yaşanan terör olaylarının etkisi oldu. Geçen yıl da havalar geç ısındı. İndirimler erken başladı ama bu kadar değil. Ocakta bu indirimler yüzde 80'lere çıkabilir, bu da firmalar için intihar gibi. İndirim yasasının mutlaka ve mutlaka çıkması lazım.  Çünkü bir firma indirim yapınca diğerleri de yapıyor ve piyasada dengeler bozuluyor. Avrupa'da bu yasa mevcut.  

'Serbest piyasaya müdahale edilmesin'

 
'Serbest piyasaya müdahale edilmesin'

Yılmaz Yılmaz
Koton Yönetim Kurulu Başkanı 
 
İndirim tüketici açısından iyi bir gelişme. Bu indirimleri çok büyütmemek lazım. Rekabet ortamında bu tür indirimler normal. Her şirket kendine göre indirim yapıyor. Liberal ekonomilerde, serbest piyasalarda dengeler bozulduğunda böyle durumlar olabiliyor, indirimler piyasayı zorlayabiliyor. Avrupa'da indirimler konusunda yasal düzenlemeler yapıldı. Ancak, bu yasalar değişti ya da her ülkede değişik uygulamaları var. Sonuç olarak serbest piyasaya müdahale etmemek lazım.

Sezonlardaki kaymaya göre indirim dönemi de değişmeli

Ali Ulvi Orhan
Osmanbey Tekstilci İşadamları Derneği (OTİAD) Başkanı

Havaların geç soğuması bu kışı bütün olarak ele aldığımızda kışlık ürün satışlarında yüzde yaklaşık yüzde 20 azalmaya sebep oldu. Firma sahipleri malları ucuzlatmak zorunda kaldı. Bu da karlılıkları alıp götürüyor. Mevsim geç geldiği için herkes indirimli mal alıyor, gerçek değerinde almıyor. Ayrıca yeni sezona girince de yazlık mal satışı olmuyor. Bu seferde yaz geç geliyor. Oturup konuşmak lazım. Mevsimler değişiyor artık. Mevsimlere göre artık yeni bir ucuzluk sezonu ayrıca düşünmek lazım. İnsanlar sezonda mal almıyor. Firmalar daha fazla dayanamıyor ve indirim yoluna gidiyor.  Bu da firmaların karını düşürmüş oluyor. Bu sezonların kaydırılması lazım. Eskiden kış indirimi 15 şubatta başlardı yaz indirimi de 15 ağustosta başlardı. Daha önce indirim olmazdı. Firmaların bu konuda anlaşarak sezonların ileri kaymasını göz önünde bulundurarak indirimlerin de kaydırması lazım. Ama serbest rekabet olan bir ortamda da bunu yapmak çok zor. Bu durum tüketiciye yarıyor. Tüketici sezonda mal almıyor. Ucuzluk gelecek diye bekliyor. Olan hazır giyim firmalarına oluyor. Bu uzun süre devam ederse imalatçı firmalarda da ciddi problemlere yol açabilir. Büyük firmalar bir araya gelirse ancak o zaman ortak bir indirim zamanı belirlenebilir.
 
İndirimlerin öne çekilmesi karlılığı etkiler

Cem Negrin
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı:

İç piyasadaki markalar için özellikle kasım ayı iyi bir ay olamadı. Sıcak havaların etkisiyle kasım ayında satılması gereken mallar aralıka kaldı. İnsanlar geçen yıldan da deneyimli olduğu için aralık sonundaki indirimleri bekledi. İndirimlerin aralık başına çekilmesi firmaların karlılıklarını tabi ki etkileyecek. Mağaza sahipleri ile konuştuğumuz zaman kış sezonu satışlarında yüzde 10'dan fazla azalma olduğunu belirtiyorlar. Firmaların bir araya gelerek ortak indirim zamanı belirlemesi dünyanın hiçbir yerinde tam olarak yapılabilmiş bir şey değil. Zaten herkesin de ekonomik durumu kendi şirketini ilgilendirir. Kimisinin belki ekonomik olarak ihtiyacı vardır indirim yapar. Kimisi belki malını satamıyordur.

İhracatta artış beklentisi 2013'e ertelendi

İç piyasaya nazaran ihracatta daha olumlu bir tablo çiziliyor. Geçen yıla göre bir artış beklenmese de tahminler ihracatta bir düşüş olmayacağı ve geçen yılın ihracat rakamlarının bu yıl da tutturulacağı yönünde. Avrupa'daki kriz ve komşu ülkelerdeki siyasi gerginlikler, ihracatta bu yıl artış sağlanamamasının nedenleri olarak gösteriliyor. Ocak-Ekim aylarında bir önceki yıla göre 2.6'lık düşüşle 13.3 milyar dolar olarak gerçekleşen ihracatın yılsonuna kadar geçen yılın düzeyi  olan 16 milyar dolara kadar çıkabileceği tahmin ediliyor. TGSD Başkanı Cem Negrin, 2013 yılı içinse daha iyimser bir tablo çiziyor ve ihracatın önümüzdeki yıl 17 milyar dolara çıkabileceğini ifade ediyor. OTİAD Başkanı Ali Ulvi Orhan da Avrupa'da son aylardaki olumlu havanın etkisiyle hazır giyimde ihracatın iç piyasaya göre daha iyi gittiğini ve yıl sonunda önceki yıla göre artış olmayacağını ama en azından bir düşüş de olmayacağı görüşünü savunuyor.