Hedef pazarlardaki ihracat payı beklentileri karşılamadı

Sedat ALP

İZMİR - Türkiye’nin kasım ayındaki ihracatı yüzde 8.8 artışla cumhuriyet tarihinde aylık bazda artış rekoru kırdı. Ancak 11 aylık verilere bakıldığında toplam ihracatta yüzde 0.3 gibi bir düşüş söz konusu. Türkiye, geleneksel ihracat pazarları olan Avrupa ülkelerindeki durgunluğun ihracatında oluşturacağı düşüşü önlemek amacıyla 2010 yılından bu yana alternatif pazarlara yöneliyor. Ekonomi Bakanlığı koordinatörlüğünde TİM, TOBB, DEİK, TUSKON, TÜSİAD, MÜSİAD, TMMMB ve Türkiye Müteahhitler Birliği işbirliği ile kurulan Pazara Giriş Komitesi, 2012-2013 yılları için ABD, Çin, Rusya Federasyonu, Brezilya, Hindistan, Irak, Suudi Arabistan, İran, Mısır, Libya, Nijerya, Polonya, Japonya, Endonezya, Kazakistan, Ukrayna ve Güney Afrika Cumhuriyeti’ni hedef ülkeler olarak belirlemişti. TİM’in verilerine göre 2012’nin aynı dönemi ile kıyaslandığında bu yılın 10 ayında hedef pazarlardan 10 ülkede ihracat gerilerken, 8’inde artış sağlandı. İhracatın en fazla arttığı ülke yüzde 53.35 ile Güney Afrika Cumhuriyeti oldu. Sırasıyla Libya’da yüzde 29.12, Çin’de yüzde 27.25, Japonya’da yüzde 23.53, Ukrayna’da yüzde 16.76, Irak’ta yüzde 9.28 ve Rusya’da yüzde 4.35 ihracat artışı sağlandı. Türkiye’nin ihracatının gerilediği hedef pazarların başında ise yüzde 28.47 ile İran geldi. Bu ülkeyi yüzde 18.91 gerileme ile Hindistan, yüzde 17.45 ile Kanada, yüzde 14.10 ile Suudi Arabistan ve yüzde 11.59 ile Brezilya izledi.

18 ülkeden oluşan hedef pazarlara yapılan toplam ihracat Kasım 2013 itibariyle yüzde 1.79 gibi düşük bir orandaki artışla 44 milyar 320 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2012’de bu pazarlardaki ihracat artışı yüzde 24 gibi yüksek bir oranda gerçekleşmişti.

Pazara Giriş Komitesi’nin 2010-2011 için belirlediği hedef ülkelerde ise daha başarılı sonuçlar alınmıştı. O dönemin hedef ülkeleri olarak belirlenen Kanada’da 2011 yılında bir önceki yıla göre yüzde 82.5 ihracat artışı sağlanmış, Nijerya’da yüzde 57.2, Brezilya’da yüzde 43.8, Rusya’da yüzde 29.5, Suudi Arabistan’da yüzde 24.6, Hindistan’da yüzde 24.8, ABD’de yüzde 22.1, İran’da yüzde 17.9 ve Çin’de yüzde 8.7 oranında Türkiye’nin ihraç ürünlerinin pazar payı artmıştı.  

Diplomatik sorunlar etkiledi 

Bu yıl Türkiye’nin komşusu ülkelerle diplomatik alanda yaşadığı olumsuzluklar, ticari ilişkilerde de yansımasını buldu. 2012’nin 11 aylık rakamları ile kıyaslandığında Irak’la ticaretin ülkeler arasındaki diplomatik sorunlardan etkilenmediği görülürken, İran ve Suriye ile yaşanan sorunlar yüzünden ihracatta da düşüş oldu. Türkiye’nin Suriye ve İran’a ihracatı yaklaşık yüzde 18 düzeylerinde gerilerken, Azerbaycan-Nahçıvan’da yüzde 10, Bulgaristan’da yüzde 12, Yunanistan’da yüzde 13 ve Gürcistan’da yüzde 14 oranlarında artış sağlandı. 

Türkiye, ihracatını artırmak için hedef pazara ve öncelikli sektörlere destek verirken, bir yandan da ihracatçıların üretim altyapıları ile Ar-Ge ve inovasyon yeteneklerinin geliştirilerek ihracatçının uluslararası pazarlardaki rekabet gücünü de artırmaya çalışıyor. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, bu kapsamda pazar araştırması ve pazara giriş desteği, tarımsal ürünlerde ihracat iadesi desteği, uluslararası rekabetçiliğin geliştirilmesi desteği, gibi pek çok destek ile ihracatta katma değeri artırmayı hedefliyor. Özellikle markalı ürünlerin ihracatına yönelik geliştirilen Turquality projesi kapsamına giren markalar daha yüksek değerde ihraç ediliyor. Ekonomi Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’nin ihracatındaki birim fiyat 2011 yılında kilogramı 1.47 dolardan, 2012’de yüzde 6.8 artışla 1.57 dolara çıkarken, Turquality firmalarının ihracatındaki birim fiyat 2011’de kilogramı 2.14 dolardan 2012’de yüzde 9.3 artışla 2.34 dolara çıktı. Sadece Turquality kapsamındaki markaların ihracat birim fiyatı 2011’de kilogramı 3.2 dolardan 2012’de yüzde 2.2 artışla 3.28 dolara çıktı.