İddaa'da futbolun tekelini boks, tenis ve NBA yıkacak

ANKARA - 2004 yılından beri sadece futbolu kapsayan popüler müşterek bahis oyunu 'İddaa' yeni ve kapsamlı bir açılımın eşiğinde. TBMM'den geçen "Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunlarının Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Yaptırılması Hakkında Kanun" yürürlüğe girdikten sonra futbolla birlikte Türkiye'de 56 federasyonda örgütlü spor dallarında profesyonel nitelikli karşılaşmalar yurtiçinde ve dışında bahis oyunlarına açılacak. Yeni yapılanmada ilk hedef aşamalı olarak yılda 5 milyar YTL'lik bir bahis sektörü oluşturmak. Nisan 2004'ten bugüne kadar 4 yıllık toplam hasılat ise 5.6 milyar YTL. Müşterek bahis açılımı futboldan sonra ilk aşamada basketbol, voleybol, boks, tenis karşılaşmalarını; Formula 1, Moto GP gibi motor sporları yarışmalarını da kapsayacak. Bu dallara zamanla yenileri de eklenebilecek. Yeni yasayla öngörülen yeni müşterek bahis sistemi Spor Toto Teşkilatı tarafından yönetilecek. Spor Toto, mevcut 'İddaa' sistemini Türkiye çapında 4 bin bayii ve Türk Çukurova-Yunan Interolat'ın ortaklığındaki Inteltek aracılığıyla işletiyor. Spor Toto, "İddaa" sistemini yeniden düzenlemek üzere 6 ay içinde, yeni ölçütlerle ihaleye çıkmaya hazırlanırken, Inteltek'in 1 Mart 2008'de sona erecek sözleşmesi aynı şartlarla 1 yıl uzatıldı. Böylece, ihale nedeniyle bahis oyunlarının kesintiye uğraması önlendi. Çıkılacak ihalenin Inteltek'e rakip yerli ve yabancı firmaları hareketlendirmesi bekleniyor. Daha şimdiden İngiliz bahis şirketlerinin 'İddaa'ya ilgi sinyalleri göndermeye başladıkları belirtiliyor. Bahis sisteminde kapsamlı genişleme Spor Toto Teşkilatı Başkanı Bekir Yunus Uçar, yeni yasa ile nasıl bir müşterek bahis sektörü oluşturacaklarını DÜNYA Mikro Politika'ya açıkladı. Meclis'teki muhalefet temsilcileri de yasayla ilgili eleştirilerini dile getirdiler. İşte yeni müşterek bahis sektörü ve görüşler: Yasa yürürlüğe girmesiyle, sanal ve sabit ortamlarda erişimi artıracak bir potansiyel sağlayarak oyunun cirosunu artıracağız. Oyun branşlarını tüm spor müsabakalarını dahil edecek şekilde genişlettik. Şu anda ülkemizde 56 federasyon var. Bunların profesyonellik içeren bütün müsabakalarını müşterek bahislere dahil edebileceğiz. NBA ligi ve basketbol milli maçlarıyla başlamayı düşünüyoruz. Voleybol milli maçları ile devam edeceğiz. Sonra manipülasyonun, şike ve maç kurmanın mümkün olmadığı Formula 1 ve Moto GP yarışlarını düşünüyoruz. Bunu yaparken dünya örneklerinden de yararlanacağız. Mesela olimpiyatlar gibi uluslararası organizasyonlarda kimse şikeden söz etmiyor. Avrupa Futbol Şampiyonası, Avrupa ve Dünya Basketbol Şampiyonaları gibi legal ve profesyonel organizasyonlarla devam edeceğiz. Tenis de çok önemli. Avustralya Açık Tenis Turnuvası, Amerika'daki profesyonel tenis turnuvaları portföyümüzde olacak. Boksta da, federasyonuyla ortaklık kurarak çalışmayı düşünüyoruz. Canlı yayın şartı İştirakçilerin kafasında soru işareti yaratmayan bütün profesyonel müsabakalar gündemimizde. Bunlara özellikle canlı yayın şartını da getirmek istiyoruz. Böylece iki kazanım sağlayacağız: Birincisi güvenlik. Canlı yayınlanan bir müsabakada kimse manipülasyona cesaret edemeyecek. İkincisi izlenirlik. Türkiye'de bahis oynattığımız spor müsabakaları izlenir hale gelecek ve ciddi bir spor kültürünün oturması sağlanacak. Tek firmayla devam Tek firma, bir tercih meselesi. İngiltere, oranın Spor Toto Teşkilatı diyebileceğimiz bir kuruma verdiği yetkiyle belirli bir lisans bedeli ödeyen herkese bu yetkiyi tanımış durumda. İtalya'da 2 büyük firma var. Almanya'da eyaletler bu işi kendi hukuklarına göre yaptırıyorlar. Türkiye'de yetki Spor-Toto Teşkilatı'nda. İşi tek yükleniciyle gerçekleştiriyoruz. Şu anda Çukurova Grubu ile Yunan Interalot'un ortaklığındaki Inteltek firması yürütüyor. 4 bin bayi var Bu yasayla, spor bahislerinin tüm müsabakalara açılması, bayi ağının gelişmesi ve günün teknolojik şartlarına uygun bir merkezi sistemin yeniden oluşturulmasını öngörüyoruz. İhale usulüyle bayi terminalleri dahil, tüm yapıyı sıfırdan kuracak bir sistem getirmiş oluyoruz. Şu anda aktif 4 bin bayimiz var. Bunlar 'İddaa' ve Spor Toto oynatıyorlar. 6 ay içinde ihale Yasaya göre, 6 ay içinde ihaleye çıkmak durumundayız. Bu sürede oyunun durmaması için mevcut sözleşmemizi (Inteltek) uzatan bir maddeyi yasaya koyduk. Burada kamu yararı da söz konusu: 6 ay boyunca oyunun durması, marka değerinin düşmemesi, iştirakçilerin illegal ortamlara yönelmemesi, devletin de hasılat payını almaya ve kurumlara pay dağıtmaya devamı açısından gerekliydi. Hukuki bir aksaklık ve yargı kararı olmadığı takdirde en geç 6 ay içinde ihaleyi açacağız. Hasılat hedefi, 5 milyar YTL İddaa'da 2006 hasılatı 2.3 milyar, 2007 hasılatı 1.8 milyar YTL oldu. 2007'deki düşüş, oyunun 15 gün boyunca yargı kararı nedeniyle durmasından kaynaklandı ve çok büyük zarar verdi. Bizim planlamamız 3 milyar YTL üzerineydi. Önümüzdeki dönemde her şey yolunda gider ve oyun sağlıklı bir şekilde oynanırsa birkaç yıl içinde 3-4-5 milyar YTL'nin üzerine çıkar diye düşünüyoruz. Profesyonellik şart Türkiye'nin en şeffaf ihalelerinden birini gerçekleştireceğiz. Kendine özgü bir yasa oluşturduk. Şartları yerine getiren hiçbir katılımcının ihalenin dışında kalmayacağını düşünüyoruz. Burada, özellikle risk yönetimi gerçekleştirmiş olma şartı, çok ciddi bir profesyonellik gerektiriyor. Bu niteliğe sahip herkesin ihaleyle ilgilenmesini istiyoruz. İngilizler'den büyük ilgi Şu anda İngiltere bahis sektörünün en canlı olduğu ülkelerden biri. Oradaki herhangi bir şirket bile bizim yaptığımız hasılatın 4 katını yapıyor. Dolayısıyla İngiltere'deki profesyonel şirketlerin çok büyük bölümünün bu ihale ile ilgilendiğini düşünüyoruz. Risk dediğimiz, eğer devletin taahhüt ettiği ikramiye oranı kazanılan ikramiye karşısında eksik kalırsa, kazanılan kısmın risk yönetimi tarafından karşılanmasıdır. Muhalefet: Sistem olumlu ama, suiistimaller önlenmeli / 10 yıl uzun süre, ihale 5 yıl için yapılmalı MHP Antalya Milletvekili, Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi Mehmet Günal: Yasa, at yarışları hariç tüm spor müsabakaları üzerinden oynatılacak müşterek bahisleri peşinen aynı tüzel kişiliğe yaptırmayı öngörmekte. Bu, idarenin elini kolunu bağlayacak bir hükümdür. Her spor dalları için ayrı ihale yapılmasının önü kapanmamalı. Her spor dalı için ayrı ihale açabilme yetkisi idarenin elinde bulunmalı. Sabit ihtimalli bahis oyunlarında idare tarafından dağıtılan ikramiye tutarının oyun planına göre dağıtılması gereken tutarın üzerinde olması halinde aradaki farkın karşılanması öngörülmektedir. Ancak bu farkın nasıl hesaplanacağına ilişkin açıklık bulunmuyor. Oynatılan bahislere ilişkin pazarlama, reklam, tanıtım hizmetlerinin hangi kriterlere göre yürütüleceği açık değil. İhaleyi alan şirketin bu konuyu suiistimal etme ihtimali göz ardı ediliyor. Sözleşmenin süresinin 10 yılı geçmeyeceği öngörülüyor. 10 yıl, uzun bir süredir. İdarenin kendisini 10 yıl süreyle bağlaması doğru değildir. Şartlar gerektirirse yeniden ihaleye çıkmanın önü açık olmalıdır. İhale süresinin 5 yılı aşmaması, değişen teknolojiler ve yeni oyunlar sonucunda yeniden ihaleye çıkılması daha doğru olur. Gelir dağılımı yeniden düzenlenmeli CHP Malatya Milletvekili, Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi Mevlüt Aslanoğlu: 2004 yılında İddaa oyunu faaliyete geçmiş, 5.6 milyar YTL hasılat elde edilmiş. Devlet de buradan yaklaşık 1.2 milyar YTL vergi almış, ama futbol klüplerine verilen para sadece 403 milyon YTL. İddaa oyununun koşucusu futbol kulüpleri. Önümüzdeki süreçte bu basketbol, diğer spor dallarına yaygınlaştıracak. Ne kadar çok yaygınlaşırsa hasılat o kadar yükselebiliyor. Hasılat yükseliyor; ama futbol kulüplerimize verilen para çok az; bu haksızlık! Kulüpler vergi ve sigorta borçları nedeniyle çok zor durumda. Ayrıca İddaa oyun gelirlerinin bir kısmı da amatör sporlara verilmeli. Gelir dağılımının, mutlaka yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Amatör spor dallarına kaynak aktarılsın DTP Diyarbakır Milletvekili, Grup Başkan Vekili Selahattin Demirtaş: Kayıtdışı ve internet üzerinden oynanan bahisler nedeniyle her yıl milyarlarca doların yurtdışına çıktığını biliyoruz. Bu yönüyle, söz konusu yasanın ulusal ölçekte yarar sağlayacağı anlaşılıyor. Bahis oyunlarının kontrol altına alınması, denetlenmesi ve gelirlerinin yurtiçinde kalmasının sağlanması açısından yasaya olumlu bakıyoruz. Ancak, yasanın en büyük eksiği, bahis meselesinin -ki yaygın ismiyle kumarı- son derece normal bir toplumsal değermiş; yaygınlaşmasında herhangi bir sakınca yokmuş gibi bir anlayışla ele alıyor. Yapılacak bir düzenlemeyle oyunlardan alınacak belli miktarların, bahis ve kumarın zararlarının anlatılacağı projelerde harcanması zorunluluğu getirilebilirdi. Yine ek bir maddeyle, elde edilecek gelirlerden amatör spora pay ayrılabilirdi. Yasanın getirdiği başlıca düzenlemeler:Risk yönetim merkezi kurulacak Müşterek bahis oyunlarının (İddaa) özel şirketlere yaptırılmasını öngören yasaya göre, at yarışları hariç, uzmanlık, ileri teknoloji ve yüksek maddi kaynak gerektiren spor müsabakaları üzerine, sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları düzenlenebilecek. Oyunlarla ilgili merkezi bahis sistemi ve risk yönetim merkezi kurulacak. Özel hukuk tüzel kişilerine, sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları için hasılattan pay verilecek. İşletmeler özel şirket Bahislerin elektronik ortam ve terminaller üzerinden oynatılması amacıyla sanal ve sabit bayilerin bağlantılı olarak çalıştığı, mülkiyeti yükleniciye ait merkezi bahis sisteminin kurulması ve işletilmesi işi, Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı tarafından özel sektör şirketlerine yaptırılacak. Payları Spor Toto belirleyecek Spor Toto Başkanlığı ihaleden önce hasılattan yükleniciye verilebilecek yaklaşık pay oranını belirleyecek. Oranın tespitinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca hizmetin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar, idare veya diğer kuruluşlarca gerçekleştirilmiş benzer hizmetlerdeki fiyat ve ücretler ile ilgili meslek odaları tarafından belirlenmiş fiyatlar esas alınacak. Asgari hasılatta şart olacak İhaleye katılacak özel kuruluşlar, belirli ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterliliğe sahip olacak. Kuruluşlarda, ihale konusu iş veya benzer müşterek ve sabit ihtimalli bahis oyunlarında son 5 yılda toplam 1 yıl süreyle, idari şartnamede belirlenecek sayıda yurtiçinde veya dışında bayi ağı işletmiş ve ayrıca, belirlenecek tutarda yıllık hasılat risk yönetimini gerçekleştirmiş olma şartı aranacak. İlaveten, asgari yıllık hasılat taahhütnamesi alınacak. Yabancılar ile ortaklık Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren anonim şirketler, kendi aralarında veya yabancı tüzel kişilerle iş ortaklığı kurabilecekler. Ortak girişimlerden iş ortaklığı yaptıklarına dair anlaşma istenecek. Vergi borcu olana ihale yasağı Kamu ihalelerine geçici veya sürekli katılma yasağı bulunanlar; Terörle Mücadele ile Türk Ceza Kanunu kapsamında mal varlığı değerlerini aklama, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma veya örtülü suçlardan hükümlü bulunanların ortakları veya yönetim kurulu üyeleri ihaleye katılamayacak. İhale tarihi itibariyle kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu veya kesinleşmiş vergi borcu bulunan tüzel kişiler de ihaleye giremeyecek. İhaleye özel statü Müşterek bahis oyunları ihalesi, Kamu İhale Kanunu ile Devlet İhale Kanunu hükümleri kapsamı dışında tutulacak. Kanun kapsamında oynatılacak müşterek bahis oyunlarının tüm fikri ve sınai mülkiyet hakları ile merkezi sisteme yükletilecek tüm oyun yazılımlarının isim ve kullanım lisans hakları idareye (Spor Toto) ait olacak. Aylık hasılatın yüzde 5'i ceza İhale sözleşmesine ve mevzuata uyulmaması halinde yüklenicilere ihaleden önceki takvim yılında gerçekleşen aylık ortalama hasılatın yüzde 5'ine kadar idari para cezası verilecek. Sonuçlar, TBMM'ye sunulacak Sözleşmenin feshi veya iptali durumunda, bahis oyunları süresi bir yılı geçmemek kaydıyla "pazarlıkla temin" usulüyle yaptırılabilecek. İhaleyi kazanan firma 6 ay içinde işe başlayacak. 1 Mart 2008 tarihinde sona erecek olan İddaa oyununun sözleşmesi, aynı şartlarla en fazla 1 yıl süreyle daha uygulanmaya devam edilecek. Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, İddaa oyununun sonuçlarını yılda bir kez TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na sunacak.