İhracatçı başkanların gözü Anayasa Mahkemesi’nde

Sercan AKINCI

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) çatısı altındaki ihracatçı birliklerinde gelecek yıl seçimli olağan genel kurullar yapılacak. Kanuna göre mevcut durumda en fazla iki dönem başkanlık kuralı gereği, 67 birlik başkanının yaklaşık 60 tanesi değişecek. Bunun kurumsal hafızayı sileceği görüşünde olan bir ihracatçı birliği başkanı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ni (TOBB) emsal göstererek, 2 dönem kuralının kaldırılması için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.

TİM kulislerinde gezen bilgiye göre; Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yaklaşık 1 yıl önce yapılmış. Başvuruyu yapan ise İstanbul dışındaki bir birlikten. Başvurudan önce konunun TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi tarafından Anayasa Mahkemesi’ne taşınmasını isteyen birlik başkanı, TİM’e kuralın neden kaldırılması gerektiğine dair bir tavsiye yazısı göndermiş. Buna karşın Büyükekşi, 2 dönem kuralının kaldırılmaması gerektiğini vurgulamış. Savunmanın ötesinde 2 dönem kuralının kaldırılması başvurusunun arkasında duracak başka kişilerin çıkmasını da engellemek isteyen Büyükekşi’nin, “Kim bu kararın çıkması için çalışır da, sonunda başarılı olursa, ben de onun başkan seçilmemesi için elimden geleni yapacağım” dediği iddia ediliyor.

Büyükekşi’nin bu kuralın kaldırılmamasını savunduğunu gören başvuru sahibi başkan ise kendi tasarrufunda Anayasa Mahkemesi’nin kapısını çalmış.

‘Karar seçimlere kadar açıklanır’

Kararı sorduğumuz ihracatçı birliği başkanları ise karşıt görüşleri savunuyorlar. Bir kesim 2 dönem kuralının kaldırılması taraftarı. Bu kesimdekiler genel olarak, “67 tane ihracatçı birliği var Türkiye’de. Gelecek yıl yapılacak seçimlerde 60 birlik başkanı yeniden aday olamayacak. Bu kurumsal hafızanın kaybolması demektir” görüşünü savunuyorlar.

Diğer taraf ise kurumların kalıcı, bireylerin ise geçici olmak zorunda olduğu görüşünde. “Hiç kimsenin bir birliği ‘babasının çiftliği’ gibi kullanmaya hakkının olmadığını” savunan birlik başkanları, mevcut durumun doğru olduğu hususunda birleşiyorlar. Buna karşın bir de eleştirileri var bu gruptakilerin. Başkanlar, “2 dönem kuralı herkes için uygulanmalı. 20 yıldır o ya da bu nedenle birliğin başında olanları gördüğümüzde haksızlık olduğunu düşünüyoruz” ifadelerini kullanıyorlar.

Bu iki zıt görüşün dışında bir de 2 dönem kuralının kaldırılmasını gizli olarak destekleyenler olduğu söyleniyor TİM kulislerinde. Bu mevcut başkanlar 2’nci dönemi doldurmuşlar fakat kuralın kalkması halinde yeniden kendi birliklerinde başkanlığa adaylıklarını koyacaklar.

Anayasa Mahkemesi’nin 2 dönem kuralını kaldırması gerektiğini savunanlar bu yönde umutlular. TOBB’da aynı kuralın kaldırılmış olduğunu bildiren birlik başkanları, bunun emsal teşkil edeceğini ve TİM’de de bu kuralın kaldırılacağını anlatıyorlar.

Başvuru her ne kadar 1 yıl önce yapılmış olsa da o dönemde başvurunun görüşülmesi konusunda ağır davranıldığı bildiriliyor. Fakat seçimlere 1 yıl kalmış olması nedeniyle sürecin hızlandığı ve kararın seçimlere kadar verileceği kaydediliyor.

TOBB'da kural 20132te kaldırılmıştı

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun, 2’nci döneminin sonunda bir daha aday olamayacağı için, başkanlık için başka isimler konuşulmaya başlanmıştı. Bu süreçte, Hisarcıklıoğlu, 2 dönem kuralının kaldırılması için Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu. Mahkeme de 2013 yılında Hisarcıklıoğlu’nun beklediği kararı vermiş ve 2 dönem kuralını kaldırmıştı. Kararın ardından açıklama yapan Hisarcıklıoğlu, “’Meslek grupları ve oda/ borsa meclisleri seçildikten sonra meclis ve yönetim kurulu başkanı seçilir. Diğer bir ifade ile birçok aşamada seçim süreci yaşanır. Oda ve borsa yönetimlerine demokratik bir şekilde herkes aday olabilir ve en çok oyu alan da kazanır. Anayasa Mahkemesi kararı, oda ve borsa seçimlerinde rekabeti azaltmayacak, daha da artıracaktır” açıklamasını yapmıştı.

'TİM avukatlarını görevlendirdim'

DÜNYA'ya konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, mevcut 2 dönem kuralının aynen kalması gerektiğini vurguladı. Bu kanunu kendilerinin çıkardığını vurgulayan Büyükeşi, şimdi bu kanunun iptal olması yönündeki çalışmaları kabul etmediğini bildirdi. Bunun Anayasa'ya aykırı olduğunu belirterek iptal davası açıldığını hatırlatan Büyükekşi, "Bu iddia ettikleri gibi Anayasa'ya aykırı değil. Bu ülkede bakarsanız Cumhurbaşkanı'nın bile 2 dönem seçilebilme kuralı var" dedi. Kimsenin bu kanunu iptal ettirmeye kalkışmasını arzu etmediklerini ifade eden Büyükekşi, buna rağmen davanın açıldığını anlattı. Büyükekşi, TİM avukatlarını görevlendirerek davaya müdahil olduklarını ve kararın iptal edilmesini engellemeye çalışacaklarını belirtti.

Mevcut başkanlar arasında 2 dönemi dolduranlar, ilk olarak 2008 yılının sonundaki olağan genel kurullarda iş başına gelmişlerdi. Başkanların ilk yılı küresel krizin vurduğu bir dönemdi. Bir önceki yıla göre yaklaşık 23 azalan ihracat 132 milyar dolardan 2009 yılının sonunda 101.6 milyar dolara gerilemişti. Buna karşın 2014 yılında Türkiye ihracatında cumhuriyet rekoru olan 157.6 milyar dolara ulaşıldı. Toplam ihracat geçen yıl ise korumacılık politikalarının da etkisiyle 142.5 milyar dolarda kaldı. TİM yönetimi bu yıl toplamında 155 milyar dolar ihracata ulaşarak OVP'de belirlenen 153.5 milyar dolarlık hedefi de geride bırakarak veda etmek istiyor. Bu hedef tutarsa yaklaşık 60 ihracatçı birliği başkanı toplamda yüzde 17.4'lük artış kaydederek görevlerini tamamlamış olacaklar.