İşçisine altın verene prim borcu

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bayram, yılbaşı, şirketin kuruluş yıldönümü gibi özel günlerde işçisine harçlık olarak altın veren işverenlerden ayrıca sosyal güvenlik primi de alacak. Habertürk'ün haberine göre altın ile yapılan ödemeler bundan böyle prime esas kazançlara dahil edilecek. İşçisine çeyrek altın veren işveren bunun için 72.45 TL prim ödeyecek. SGK, daha önce bu konuda tereddüt yaşayan işverenlerin sorusuna, altının prime esas kazanca dahil edilmeyeceği, dolayısıyla bunun için prim ödenmesine gerek olmadığı yanıtını vermişti.

Hizmet akdiyle (işçi statüsünde) çalışanların sosyal güvenlik primine esas kazançları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 80. maddesinde düzenleniyor. Nakit olarak yapılan ödemeler prime esas kazanç olarak kabul ediliyor. “Ayni yardımlar” ise prime esas kazançlara dahil edilmiyor. Fakat, nelerin “ayni” yardım kapsamına girdiği hususunda uygulamada tereddütler ortaya çıkabiliyor. İşçilerine bayramda veya yılbaşında altın hediye eden işverenler, bunun prime esas kazanç hesabına dahil edilip edilmemesi gerektiği konusunda tereddüt geçirince SGK'dan görüş istedi.

SGK'nın yayımladığı 2016/12 sayılı genelgesine göre, kurum daha önce bu konuda yapılan münferit başvurulara, “altının prime esas kazançlara dahil edilmeyeceği” ve prim ödenmesi gerekmediği yönünde görüş verdi. SGK, genelgede ise aksi yönde değerlendirme yaptı.

İşverenler SGK'ya başvurarak, işçilerine sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, şirketin kuruluşunun yıldönümü gibi nedenlerle verilen altın bedellerinin sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilip edilmeyeceğini sordu.

Önce 'prime tabi tutulmasın' denildi

SGK'dan bu tür münferit başvurulara verilen yanıtta, altının parasal bir değeri bulunmakta ve tedavül edilebilmekte ise de hayatın olağan akışında ödeme aracı olarak kullanılmadığı, bu nedenle, parasal karşılığı olmasına rağmen altın ile yapılan ödemenin “nakdi” ödeme olarak kabul edilemeyeceği ifade edildi. Gördükleri işin karşılığı olmaksızın işverenler tarafından sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25'inci, 30'uncu veya 50'inci hizmet yılı gibi sebeplerle sigortalılara verilen çeyrek, yarım, tam altının ücret niteliğinde kazanç kavramı içinde yer almadığı, ayni yardım olarak nitelendirilebileceği belirtildi. Bu gerekçelerle işçilere verilen altının, “sigorta primine tabi tutulmaması” gerektiği kaydedildi.

Çeyreğe 72, yarıma 145 TL prim

İşçilere verilen altının prime esas kazanç hesabına dahil edilmesiyle, altın tutarının yüzde 34.5'i kadar prim ödenecek. Ağustosta işçisine çeyrek altın veren bir işveren, bu altın için 72.45 TL de prim yatıracak. 1 Haziran'dan önce altın veren işverenler bu primden kurtuluyordu. Yatırılması gereken prim yarım altında 144.60, tam altında ise 289.11 TL olacak.

Sigorta primine esas kazançlar;

-Asıl ücretler (fazla mesai, hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil ücretleri dahil)
-Kazançtan hisse şeklinde ödenen ücret
-Primler
-Bayram, yılbaşı, temettü ikramiyeleri
-Huzur hakkı
-Raporlu iken ödenen ücretler
-Yıllık izin ücretleri ve izin harçlığı
-Ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler

Prime tabi olmayan kazançlar

-Ayni yardımlar (un, Şeker, yağ, kömür ayakkabı, gibi)
-Yolluklar, ölüm, doğum, evlenme yardımları
-İş riski zamları
-Kıdem ve ihbar tazminatı
-Avans ödemeleri
-Yemek, çocuk ve aile zamları
-Aylık toplamı asgari ücretin yüzde 30'una (494 TL) kadar olan özel sağlık sigortası primleri ve bireysel emeklilik katkı payları

Gerekçe bordroda gösterilmesi 

Genelgede, ayni yardımları diğer yardımlardan ayıran bir diğer özelliğin de işçiye sağlanan bir menfaat olmasına karşılık bordroya dahil olmaması olduğu belirtildi. Dolayısıyla, ayni değil nakdi olarak yapılan bir yardımın bordroda gösterilmesinin prime tabi tutulmasını gerektiren bir diğer gerekçe olduğu dile getirildi.

Genelgede bu açıklamalar yapıldıktan sonra şöyle devam edildi: “Altının günlük değerinin belli olması ve her an kolayca nakde dönüştürülebileceği ve bu sayede satın alma alternatifi sağlayacağı göz önüne alındığında, altın olarak yapılan ödemelerin nakit yardım olarak değerlendirilmesi sonucunda hatıra altınlarının sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olması, hatıra altınlarının tıpkı para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle, hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrolarına yansıtılmış olan bedeller üzerinden ilgili ayda sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi, sigortalılara hatıra altın verildiğinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediği durumlarda altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak miktarının sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi gerekmektedir.”

1 Haziran'dan itibaren geçerli

Sosyal Güvenlik Kurumu, işçilere işverenlerince 1 Haziran 2016 tarihinden sonra bayram, yılbaşı, 25'inci, 30'uncu veya 50'nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedellerinin prime esas kazanç olarak kabul edilerek sigorta primine tabi tutulması gerektiğini bildirdi.