Kalkınmacılar 8.780 projeye 1.6 milyar lira kaynak sağladı

Kezban KARABOĞA

Türkiye’de 26 kalkınma ajansı var. Bugüne kadar kamu kuruluşları, mahalli idareler, üniversiteler, STK’lar ve işletmeler 2008-2013 döneminde yani 6 yılda yaklaşık 34 bin proje kalkınma ajanslarına başvurdu. 8 bin 780 proje başarılı oldu. 25 bin 103 proje dışarda kaldı. İlerleyen günlerinde projelerin başarısız olma nedenlerine ayrıca yer vereceğiz. Başarılı bulunan 8.780 projeye toplam 1.6 milyar lira mali destek sağlandı. Bu desteklere, yararlanıcılar tarafından sağlanan eş finansman tutarı eklendiğinde hayata geçirilen toplam kaynak yaklaşık 3 milyar liraya ulaşıyor.

Kalkınma ajansları, bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması ve  bölgesel kalkınmanın sağlanması için Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) koordinasyonunda kurulan özerk ‘kamu’ kuruluşları. Doğrudan yatırım yapan uygulayıcı kuruluşlar değil. Asıl görevleri kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları (STK) arasında işbirliğini destekleyerek yerel potansiyelin açığa çıkmasını sağlamak.

Ajansların organizasyon yapısı Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofisleri (YDO) olmak üzere dört unsurdan oluşuyor. Bu organizasyon içindeki yönetim modeli eleştiriliyor.  Ancak biz ajanslara getirilen eleştirilere daha sonra yer vereceğiz.

Ajansların mali kaynaklarının büyük kısmı merkezi bütçeden aktarılan ödeneklerden oluşuyor. Geri kalan kısım ise belediyeler, il özel idareleri ve ticaret sanayi odaları gibi yerel kurumların katılım paylarından geliyor. Kalkınma ajanslarının önemli işlevleri var. Ajanslar, Türkiye’deki 81 Yatırım Destek Ofisi (YDO) aracılığıyla kendi bölgelerinde yatırım yapacak olanlar için ‘teşvik belgesi’ düzenleyebiliyor. Yatırımcılar YDO’lardan ücretsiz yatırım danışmanlığı hizmeti alabiliryorlar.

Ajansların diğer bir görevi bölgelerindeki teşvikleri yatırımcılara anlatmak. 26 kalkınma ajansında; 805 uzman, 161 destek personeli ve 13 iç denetçi olmak üzere toplam 979 kişi istihdam ediliyor. Ajans personelleri sürekli sahada. Yüzlerce şirketi ziyaret edip yıl içinde yüzbinlerce kilometre mesafe katediyorlar. Bölgelerindeki yatırım fırsatlarını yatırımcılara anlatıyorlar.

Kalkınma ajansları nakdi desteklerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı‘nca tanımlanmış KOBİ’lere kullandırıyor. Yıllık satış cirosu ve aktif büyüklüğü 40 milyon lirayı geçmeyen ve çalışan sayısı 250’den az olan şirketler ajanslardan yararlanabiliyor. Dolayısıyla kalkınma ajanslarında yararlanmak isteyen özel bir işletme doğrudan finansman kaynağı elde etmek istiyorsa, KOBİ ölçeğinde olması gerekiyor.

Türkiye 2005 yılında 26 adet Düzey 2 Bölgesine ayrıldı. Kalkınma ajansları da 2006 yılında 5449 sayılı Kanun gereğince Düzey 2 Bölgeleri esas alınarak 26 bölge olarak kuruldu. Yazı dizimizin ilk gününde geçen yıl 6 bölge düzeyinde açıklanan Türkiye’nin teşvik haritasında 1. Bölge’de yer alan İstanbul’u kapsayan İstanbul Kalkınma ajansı ve 2. Bölge teşvikleri kapsamında olan Trakya Kalkınma ajansının çalışmalarına odaklanacağız.

 Yazı dizisinin tüm ayrıntıları bugünkü DÜNYA Gazetesi'nde...