Kamu harcamaları için yeni kurumsal yapı oluşturulacak

Mehmet KAYA

ANKARA - Türkiye’nin bir yıl daha potansiyel büyümesinin altında büyüme hedeflenen 2013 yılında kamu yatırımlarına 37 milyar 257 milyon TL ayrıldı.

Açıklanan Orta Vadeli Program (OVP) ve Orta Vadeli Mali Planda (OVMP), genel bütçe kapsamındaki kuruluşlar için 19 milyar 911 milyon TL, özel bütçeli kuruluşlar için ise 17 milyar 346 milyon TL yatırım ödeneği konuldu. Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, 2012 sonu itibariyle yatırımların ulaşacağı seviyenin 33 milyar TL dolayında olacağını belirtti.

OVMP’de, eğitim, sağlık, teknolojik araştırma, ulaştırma, içme suyu ile bilgi ve iletişim
teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı yatırımlarının öncelikli olacağı, bunun için her yıl olduğu gibi bir önceliklendirme çalışması yapılacağı kaydedildi. Öte yandan, kamu harcamalarının gözden geçirilmesi için yeni bir mekanizma kurulacağı da kaydedildi.

Büyüme hedefini 2013 için potansiyel büyümenin altında yüzde 4 olarak hedefleyen hükümet, yatırım harcamalarında ise kısmi artış öngördü. Bu yıl sonunda 33 milyar TL’ye ulaşması beklenen genel ve özel bütçe toplam yatırımları için, 2013’te 37 milyar 257 milyon TL ödenek ayrıldı. Bu ödeneğin 19 milyar 911 milyon TL’si genel bütçeli kuruluşlara, 17 milyar 346 milyon TL’si özel bütçeli kuruluşlara verildi. 2011’de yatırımlar için  harcanan tutar 27.8 milyar TL seviyesindeydi.

Yatırımlarda kısıntı yok

Hükümet, yatırım harcamalarında kısıntı ya da sabit tutma yönünde herhangi bir politika geliştirmezken, harcamalara yönelik yeni strateji oluşturmaya çalışıyor. Her yıl olduğu gibi, yıl içinde bitecek yatırımlara daha fazla ödenek ayıran önceliklendirme çalışması bu yıl da yapılacak. Bunun dışında ise harcama konularında tasarruf sağlamak üzere yeni bir kurumsal yapı oluşturulacak. OVMP’de yer alan bilgiye göre, harcamalarda verimliliği artırmak için gözden geçirme çalışması yapmak üzere kurul oluşturulacak. Maliye Bakanlığı daha önce kurum yöneticileri ve harcama birimlerinin katıldığı bir komisyon kurulması düşüncesini açıklamıştı.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de OVP’nin açıklandığı basın toplantısında, gözden kaçan unsurların belirlenebilmesi amacıyla tasarruf alanlarını belirleme amacını taşıyan bir dış denetim-inceleme hizmeti almayı düşündüklerini kaydetti. Orta Vadeli Mali Plan’da, yatırım öncelikleri eğitim, sağlık, teknolojik araştırma, ulaştırma, içme suyu ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı yatırımları olarak belirlendi.

Sağlık harcamalarının etkinleştirilmesi için, ilaç israfını önlemeye yönelik düzenleme ile sağlık hizmet sunucularına yönelik veri madenciliği-risk analizine dayalı denetimlerin yoğunlaştırılması da önlemler arasında yer aldı. Planlarda, iç denedim alanındaki görev ve sorumlulukların geliştirileceği, lojman ve arazi gibi taşınmazların
kullanımı için proje geliştirmeye devam edileceği belirtildi. Kamu gelirlerinin artırılması amacıyla da planlarda, vergilemede adalet ve etkinliğin artırılması amacına yöneleceği belirtildi. Vergi harcamalarının istatistiki olarak yayınlanması için çalışma yapılacağı belirtilen planlarda, genç ve kadın istihdamına yönelik teşviklerin süreceği vurgulandı.

Üniversite harçları bütçede

Yatırım programına ilişkin olarak ise OVMP’de, Kıbrıs’a Anamur çayından boru ile su götürme projesine atıfta bulunuldu. Ayrıca, harcama kalemleri içinde üniversite harçlarının kamu tarafından ödenmesine yönelik kararın da bütçe hazırlıklarında dikkate alındığı belirtildi. TCDD’ye 2013 yılında sermaye desteği verilmesi de planda yer aldı.

Programlarda ana gelişme eksenleri, rekabet gücünün artırılması, istihdamın artırılması, beşeri gelişme ve sosyal dayanışmanın güçlendirilmesi, bölgesel gelişme ve gelişmişlik farklarının azaltılması ile kamu hizmetlerinde kalitenin ve etkinliğin artırılması olarak yer aldı.

Bu eksenler altında, e-ticarete yönelik denetimlerin geliştirilmesi, haberleşme teknolojilerinde sektörel rekabetin artırılması, dışa bağımlılığın yüksek olduğu ürünlerde geri dönüşüme özel önem verilmesi gibi hedeflere yer verildi.

İstihdamın artırılması başlığı altında ise esnekleşme çalışmalarının sürdürülmesi, ilave istihdamın teşviki, eğitimin işgücü talebi ile uyumunun artırılması projelerine yer verildi. Eğitim politikaları içinde de özel sektörün eğitim yatırımlarını özendirmek amacıyla alternatif finansal modeller aranacağı, programlar arasında geçişin esnekleştirildiği bir eğitim modeli uygulanacağı belirtildi. Planda, YÖK’ün koordinasyon ve standart belirleyen kuruma dönüştürüleceği, üniversitelerin idari ve mali özerkliğinin artırılacağı belirtildi.

Genel bütçe ödenek teklifi yüzde 3.8 arttı

2013 genel bütçesi için ödenek teklifi 357.8 milyar, özel bütçeli kuruluşlar için ise 45 milyar lira olarak teklif edildi. Hükümet, TBMM’ye sunacağı 2013 bütçesinde isteyeceği ödeneklere ilişkin teklif tavanlarını yayınladı. Genel bütçede, geçen yıla göre yüzde 3,8 artırılan toplam ödenekler 357.8 milyar TL olarak belirlendi.

Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da en fazla ödenek, yedek ödenek, personel ödemeleri gibi genel kamu muhasebesini de yöneten Maliye Bakanlığı’na verildi. 85.3 milyar TL’Lik ödeneği olan Maliye Bakanlığı’nı 53 milyar TL’si faiz harcaması olmak üzere 71.8 milyar TL ile Hazine Müsteşarlığı izledi. İcracı bakanlıklar içinde 47,5 milyar TL ile de Milli Eğitim Bakanlığı başı çekti.

Başbakanlık için ayrılan ödenek uzun yılların ardından ilk kez düştü. 2012 başlangıç ödeneği 861 milyon TL olan Başbakanlık için 2013 yılında 769 milyon TL ödenek ayrıldı.

Her yıl olduğu gibi 4.6 milyar TL ödenek ile Diyanet İşleri Başkanlığı çok sayıda bakanlığın bütçesini geride bıraktı. Güvenlik sorunlarının ön plana çıktığı bir yılda MİT için 995.5 milyon TL, Milli Savunma Bakanlığı için 20.3 milyar TL, Jandarma Genel Komutanlığı için 5.8 milyar TL, Emniyet için 14.7 milyar TL ödenek ayrıldı. Dışişleri Bakanlığı bütçesi için ise 1.6 milyar TL ödenek teklif edildi. Sosyal yardımları koordine
eden ve ödemelerini yapan Aile ve Sosyal Yardımlar Bakanlığı’nın bütçesi için de en yüksek ödeneklerden biri olan 14.7 milyar TL ayrıldı. Teklif edilen bütçe ödenek tavanlarında ciddi artışlar da görüldü. Geçen yıl TBMM’de kabul edilen bütçeye göre, Cumhurbaşkanlığı bütçesi 138.7 milyon TL’den, 157.5 milyon TL’ye çıktı. TBMM’nin bütçesi de 651 milyon TL’den, 773 milyon TL’ye yükseldi. Suriyeli mültecilerin gündemde olduğu bu dönemde, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının bütçesi, 767.8 milyon TL’den , 927 milyon TL’ye yükseltildi. Özel bütçeli kuruluş bütçelerinde de yatırımcı kuruluşların ödenekleri dikkat çekti. DSİ 8.8 milyar TL, Karayolları ise 6.9 milyar TL ödenek aldı. YÖK 5.3 milyar TL, TÜBİTAK 1.7 milyar TL ödenek ayrılan kurumlar oldu. Özel bütçeli kuruluşların ödenekleri, yeni kurulan üniversitelerin de katkısıyla, 2012’deki 38.9 milyar TL seviyesinden, 45 milyar TL’ye çıktı.