Kartta sıkılaşma nakit avans ile başladı

Birol BOZKURT

Merkez Bankası’nın geçtiğimiz hafta kredi büyümelerinde aylık sınırları düşürmesi ve sınırı aşan bankalara zorunlu karşılık getirmesi üzerine bankalardan ilk adım geldi. Bankalar, kredi kartında nakit avans limitlerinin yüzde 25 ile sınırlandırılmasına yönelik uygulama başlattı.

Ayrıca taksitli nakit avansta taksit sayısı da 3’e düşürüldü. İhtiyaç kredi faizlerinin yıllık yüzde 60’ın üzerinde yüksek seyretmesi, tüketiciyi daha düşük faizli nakit avans kullanımına yöneltmişti Taksitli nakit avans kullanımında faiz şuanda aylık bazda yüzde 4,42 seviyesinde. Hem bireysel harcamaların alınan önlemlere rağmen artması hem de enflasyonda beklenen düşüşün gelmemesi üzerine kredilerde sıkılaşma adımları peş peşe gelmişti.

Şimdi de daha önce hem bankacıların hem de ekonomi yönetiminin sıklıkla dile getirdiği kredi kartlarına limit ve taksit sınırlandırmasında ilk adım atıldı. Şubat ayında enflasyonun beklentilerin üzerinde artması üzerine sıkılaştırma adımları öne çekildi. Seçim sonrasında kredi kartı harcamalarına sınır getirilmesi beklenirken bankalar nakit avansta taksit sayısı limitini 3’e düşürdü. Bankalar geçen ay kredi kartından nakit avansa 12 aya kadar taksit yapıyordu.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bankaların kredi kartı limitlerine uyarı yapmıştı. Şimşek, "Limit belirlerken gerçekçi beyan ve belgeye dayalı olması, bu limitlerin bütünlük arz etmesi önemli. Yani her banka kendi kafasına göre bir limit belirlememeli. Önümüzdeki dönemde sürpriz yapmadan, piyasaları bozmadan bu konuları çalışacağız.

Sonuçlandırdığımız bir çalışma yok. Uluslararası kurallar neyi gerektiriyorsa onu yapacağız." ifadelerini kullanmıştı. Bankalara nakit avansta taksit sınırına dair Merkez Bankası'ndan bir yazılı talimat gitmediği, sözlü yönlendirme yapıldığı öğrenildi. BDDK verilerinde 12 aylık değişime bakıldığında toplam krediler yüzde 50'nin; kredi kartları ise yüzde 150'nin üzerinde büyüdü.

Tüketici kredilerinin tutarı, 1 Mart itibarıyla 16 milyar 54 milyon lira artışla 1 trilyon 578 milyar liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 438 milyar 802 milyon lirası konut, 93 milyar 459 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 45 milyar lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Geçen yıl 24 Şubat haftasında 8 trilyon TL civarında olan kredi hacminde 4,2 trilyon TL’den fazla bir büyüme gerçekleştiği görülüyor.

Yine aynı şekilde tüketici kredilerinin tutarı, 2023 yılı 24 Şubat haftasında 1 trilyon 185 milyar TL düzeyindeyken geçtiğimiz hafta 1 trilyon 578 milyar liraya yükseldi. Böylece 1 yılda 400 milyar liraya yakın bir tüketici kredi hacmi büyümesi gerçekleşmiş oldu. Harcamaların önüne geçilmemesi üzerine TCMB geçen hafta ilave sıkılaşma adımlarını duyurmuştu.

Nakit avansta faiz oranı yüzde 4.42 seviyesinde

 Geçen sene Mayıs genel seçimleri öncesinde de bazı bankalar diğer kredilere uygulanan sınırlamalar nedeniyle, o dönemde yüzde 1.36 faiz ile bireyseller için en ucuz ve en yaygın TL borçlanma kanalı haline gelen kredi kartı nakit avansta kullanılabilecek tutar ve vadeleri düşürmüş, faizlerin yükselmeye başlamasıyla taksit sayısı tekrar 12'ye çıkmıştı. Şu anda bankaların kredi kartı nakit avans için uyguladıkları faiz oranları yüzde 4.42 seviyesinde bulunuyor.

Kredi kartı harcamalarında yeni rekor

Merkez Bankası verilerine göre, kredi kartı harcamaları 1 Mart haftası itibariyle 262,2 milyar TL ile rekor seviye kaydedildi. Bu dönemdeki artışa vergi ve BES ödemelerinin 9,6 milyar TL artış ile belirgin yukarı yönlü etkide bulunduğu izlendi. Bu işlemlerden ayrı olarak açıklanan internet üzerinden kredi kartı ile yapılan alışverişler ise haftalık 15,6 milyar TL artış ile 83,4 milyar TL'ye yükselerek rekor kaydetti. İnternet dahil, vergi ve BES ödemeleri hariç toplam alışverişin son 4 haftalık ortalamasının yıllık değişimi ise yüzde 139,5 artış ile yükselişe devam etti.