Kredi sınırına sadece kamu uydu

 

 

 

ANKARA - Ekonomide yavaşlamanın damgasını vurduğu 2012 yılında bankacılık sektörünün kredi genişlemesi önceki yıla göre hız kesmekle birlikte, yüksek düzeyde gerçekleşti. Mevduat, katılım ve kalkınma yatırım bankalarının toplam kredi hacmi geçen yıl yüzde 18.9 oranında büyüdü. Kalkınma yatırım ve katılım bankaları kredileri mevduat bankalarına göre çok daha hızlı artış gösterdi. Mevduat bankaları içinde ise kamu bankalarının kredi büyümesi düşük kalırken, özel ve yabancı bankaların kredilerinde yüksek oranlı artışlar yaşandı. Bankacılık sektöründe yıllık kredi genişlemesi, mevduat ve fonlardaki büyümeye göre çok daha yüksek oldu. Bankaların, içeriden topladıkları mevduat ve fonlar yanında yurt dışından borçlanarak elde ettikleri kaynakları da kredi olarak plase etmesiyle geçen yıl toplam krediler mevduat hacmini aştı.

 

DÜNYA’nın Merkez Bankası verilerinden yaptığı belirlemeye göre mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının kullandırdığı kredilerin toplam hacmi 2012 yılında nominal bazda yüzde 18.9 artışla 759.7 milyar liraya ulaştı. Yurt içi krediler yüzde 18.8 artışla 754 milyar liraya, yurt dışına açılan krediler de yüzde 27.4 artışla 5.7 milyar liraya yükseldi. Geçen yıl TÜFE bazında yüzde 6.16 olan enflasyonla indirgendiğinde, reel bazda toplam kredi hacminde yüzde 12 artış olduğu belirlendi. Yurt içi krediler reel olarak yüzde 11.9, yurt dışı krediler ise yüzde 20 büyüdü.

 

2012 sonu itibariyle kredi hacminin 588.3 milyar lirasının TL, 171.4 milyarının ise yabancı para cinsinden olduğu belirlendi. Geçen yıl TL krediler nominal bazda yüzde 21, yabancı para kredilerin TL cinsinden tutarı da yüzde 12.1 artış kaydetti. Bu arada toplum kredi hacminin 270 milyar liralık bölümünü tüketici kredileri ve kredi kartları oluşturdu. Tüketicilerin kredi ve kart borçları geçen yılın tümünde nominal bazda yüzde 19.3, reel olarak yüzde 12.4 artış gösterdi. 

 

 

Toplam kredi hacminin en büyük bölümünü oluşturan mevduat bankaları kredileri geçen yıl yüzde 17.6 artışla 665.2 milyar liraya ulaştı. Kamu bankalarının 2012 sonu itibariyle 156.9 milyar lira olan kredi hacminde yıllık nominal artış yüzde 13.8’de kalırken, en büyük hacme sahip olan özel mevduat bankaları kredileri yüzde 23.1 artışla 271.8 milyara, yabancı banka kredileri de yüzde 24.1 artışla 89.6 milyar liraya ulaştı. Banka grupları bazında en hızlı artış ise toplamda küçük paya sahip olan kalkınma ve yatırı bankaları kredilerinde yaşandı. Bu bankaların kredi hacmi geçen yıl yüzde 33.4 artışla 29.9 milyar liraya ulaştı. Faiz yerine kar payı esasıyla çalışan katılım bankalarının kredi hacmi de yüzde 26 ile mevduat bankalarına göre çok daha hızlı bir büyüme ile 48.7 milyar liraya ulaştı. Bankacılık sektörünün topladığı mevduat ve mevduat benzeri fonların toplam hacmi ise 2012 yılında yüzde 11.5 artışla 751.5 milyar lira oldu. 

 

Enflasyonla indirgendiğinde mevduatta sadece yüzde 5’lik bir reel artış olduğu belirlendi. 2011 sonunda mevduat hacminin yüzde 94.8 düzeyinde bulunan krediler, geçen yıl ağustos sonu itibariyle yüzde 100.8’le ilk kez mevduat hacmini aştı. Söz konusu oran 2012 sonu itibariyle de yüzde 101.1’e  yükseldi. Geçen yıl mevduat artışının kredilerdekine göre çok daha düşük kalması bu gelişmede etkili oldu. Geçen yıl TL mevduat hacmi yüzde 13.2’lik nominal artışla 517.6 milyar liraya ulaştı. Bu kapsamda 306.8  milyar lira ile en büyük bölümü oluşturan yurt içi yerleşiklere ait TL tasarruf mevduatının reel bazda sadece yüzde 2.6 arttığı dikkati çekti. Ticari ve resmi mevduat ile yurt dışında yerleşik kişi ve bankaların Türk bankacılık  sistemindeki TL mevduat hacmi ise çok daha hızlı artışlar gösterdi. Bankalardaki döviz tevdiat hesaplarının TL cinsinden tutarı ise geçen yıl nominal bazda yüzde 7.9, reel olarak yüzde 1.6 artarak 233.9 milyar lira oldu. Bunun 121.5 milyar lira ile en büyük bölümünü oluşturan yurt içi yerleşik gerçek kişilere ait tutar, bir yılda reel olarak yüzde 2.6 arttı. Yerli tüzel kişilere ait tutar ise reel olarak yüzde 6.4 azalarak 79.7 milyar liraya geriledi.

 

 

 

 

Bankaların portföyündeki satıma hazır ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerin hacmi ise geçen yıl nominal bazda yüzde 5 küçülerek 234.4 milyar liraya geriledi. Krediler reel bazda hızlı artarken, menkul değerler cüzdanındaki küçülme, bankaların mevduat toplayarak ya da dışarıdan borçlanarak elde ettikleri kaynaklarla kamu borçlanma kağıtlarına yatırım yapmaktan çok tüketici ve reel sektöre kredi olarak aktarmaya öncelik verdiğini gösteriyor.