Feyzan E. TOP
Didem E. ÜNLÜ
İnoksan'ın kurucusu Vehbi Varlık, Yugoslav göçmeni bir ailenin beş çocuğundan birisi. Aile, Sırpların baskısı yüzünden Bursa'ya göç ediyor. Vehbi Varlık ilk, orta, lise ve üniversite yıllarında hep çalışmak zorunda kalıyor. 1971 yılında üniversiteye devam ederken, o dönemlerde en iyi mutfak markalarından biri olan İntergaz'da işe başlıyor. Şirkette, teknik ressamlıktan fabrika müdürlüğüne kadar çeşitli kadrolarda çalışıyor. Bu süreçte işine aşık olan Varlık, sadece İstanbul'da yapılan bu işi, kendi memleketi olan Bursa'da yapmaya karar veriyor. İnoksan'ın başarı öyküsü de işte bu kararla başlıyor. Hikayenin en önemli tarafı ise, o dönemde Anadolu'da endüstriyel mutfak yapan kimse yokken, Vehbi Varlık'ın farklı bakmaya cesaret ederek, sektörün gelişmesine liderlik etmesi.
1980'de endüstriyel mutfak yapmak üzere kurulan İnoksan, bugün 20 bin metrekare kapalı üretim tesislerinde üretim yapan ve üretiminin yüzde 35'ini 66 ülkeye ihraç eden bir marka konumunda. "Anadolu'da ilk defa bu işi yapmanın heyecanı büyüktü. Bursa'da suya bir taş attık ve onu dalga dalga büyüttük. Bugün Türkiye'de ve yurtdışında sektörün tanınan markalarından biri olduk. Sektörde hep ilklere imza attık. Bizi bugüne taşıyan da bu oldu" diyen Vehbi Varlık'tan, ilk ve sürdürülebilir olmanın zorluklarını ve heyecanını dinleyelim:
İnoksan'ın en önemli özelliği Anadolu'da bir ilki gerçekleştirmiş olmak. İlk olmanın zorlukları ve avantajları neler oldu?
İstanbul'da çıraklık dönemini tamamlayıp, sektörü öğrendiğimde, o dönem sadece İstanbul'da yapılan bu işi, kendi memleketim Bursa'da yapmayı hedefledim. Anadolu'da ilk defa bu işi yapmanın heyecanı büyüktü. Bursa'da suya bir taş attık ve onu dalga dalga büyüttük. Sektörde hep ilklere imza attık. Bizi bugüne taşıyan da bu oldu. Yenilikçilik, rekabet etmek ve büyümek için çok önemli bir avantaj. Bugün genç girişimcilere önerilen de farklı bir iş yapmaları; farklı bir işi geliştirmeleri. Biz ilk günden bunu yaptık. Bugün Türkiye'de ve yurtdışında sektörün tanınan markasıyız. İtalya'nın arkasından dünya ikincisi konumundayız. Tabi ki bu noktada sürdürülebilir olmak önemli. Zirvede rüzgarlar, fırtınalar olur. Yukarda kalmak daha zordur. Sonuçta bir otoban düşünün, herkes size yetişmeye çalışıyor. Dolayısıyla pedalı sürekli çevirmek zorundasınız.
İlk yıllardan günümüze sektörde ne yönde değişimler yaşandı?
O zamanlar teknoloji yoktu. Küçük atölyelerde sadece pişirme ocakları, mermer, beton tezgahlarla çalışılıyordu. O yıllarda 8-10 şirket vardı. Anadolu'da sadece tezgah üreten küçük işletmeler vardı. Daha sonraları 80'li yıllarda, turizm sektörünün gelişimi, yabancı yatırımcıların gelmesi ile büyük oteller kurulmaya başladı. Bu gelişmeler endüstriyel mutfak sektörünün büyümesinde önemli bir rol oynadı. Mutfak sektörü çok daha önemli bir konuma geldi. Türkiye'nin mutfak sektörü oluştu. Bugün 700 şirket var. Türkiye'de endüstriyel mutfak pazarının büyüklüğü 500-600 milyon dolara ulaşıyor.
Sektörde yabancı marka çok fazla. Türk markası olarak öne çıkmanın zorlukları neler?
Türkiye'de 'Türk markasıysan ucuz olmak zorundasın' diye bir anlayış var. Ama son dönemde Türkiye'nin itibarı önemli ölçüde arttı. Bugün Arap birliklerinden, Türki Cumhuriyetler'den bize talep geliyor. Türk markasını isteyenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Sadece fiyatla değil, Türk olması ile gündeme gelen firmalar var. Türk firmalarının marka olmasını engelleyen en önemli unsur, fiyat odaklı çalışıyor olmaları. Oysa, katma değer odaklı çalışmaları gerekiyor. Firmanın bir duruşu olması gerekiyor, aksi halde fiyatla pazarlık eden herhangi bir firma durumuna düşersiniz.
İnoksan için pazarlamada en önemli unsur nedir?
[PAGE]
İnoksan için pazarlamada en önemli unsur nedir?
Güven vermek. Doğrulardan bahsetmek. Biz müşterimize en iyisini sunmak üzere yola çıkıyoruz. Müşterilerimizle uzun yolculular yapıyoruz ve sürekli güven sağlıyoruz. İnoksan, fiyattan çok güvenin, tecrübenin ve kalitenin pazarlanmasına inanıyor.
Ürünleriniz hakkında bilgi verir misiniz?
İnoksan, hazırlıktan pişirmeye, servisten bulaşıkhane ünitelerine varan yüzlerce çeşit endüstriyel mutfak ekipman ve cihazı üretiyor. 4 bin çeşide varan yardımcı mutfak malzemesiyle kafeteryadan, fast food ve bar ekipmanlarına kadar bir tesisin mutfağında, restoranında ve barında bulunması gereken tüm ürün ve aksesuarları üretiyoruz. Üretim politikamız maksimum geri dönüşüm felsefesine dayanıyor. Malzeme ve hammadde seçiminde önceliğimiz doğa ile dost ürünler.
İnoksan için tasarımın önceliği nedir?
Tasarıma her zaman önem verdik. Küçük işletmeyken bile Ar-Ge mühendislerimiz vardı. Bugün her şeyden önce tasarım satıyor. Ciromuzun yüzde 2'si Ar-Ge çalışmalarına ayrılıyor. Türk mühendislerinin tasarımlarını dünyaya satıyoruz. İnoksan mutfakta A' dan Z'ye her şeyi üretiyor. Son dönemde Açık Büfe birimine odaklanmaya başladık. Sonuçta mutfaklar her zaman duvarın arkasında. Emeğinizi kimse görmüyor. Açık Büfe'de ise tasarım ve emek ön plana çıkıyor.
Müşterileriniz kimler? Öne çıkan pazarlarınız hangileri?
[PAGE]
Müşterileriniz kimler? Öne çıkan pazarlarınız hangileri?
Türkiye'nin yanı sıra, yurtdışında büyük zincir otellerin mutfaklarında, dünyanın büyük fabrikalarının mutfaklarında, birçok ülkenin büyükelçiliklerinde, başbakanlıklarında, cumhurbaşkanlıklarında, saraylarında, alışveriş merkezlerinde İnoksan ürünleri var. Uluslararası bir markayız. Altı ilde bölge müdürlüklerimiz, 70 ilde servis noktamız var. Binlerce çeşit ürünü 20 bin metrekare kapalı üretim tesislerinde üretir konumdayız. Üretimimizin yüzde 35'ini ihraç ediyoruz. Bugüne kadar öncelikli pazarlarımız Rusya, Türki Cumhuriyetler ve Ortadoğu idi. Son dönemlerde ise Afrika, Brezilya ve Uzakdoğu'ya çok önem veriyoruz. Hindistan ve Pakistan'dan ilginç işler almaya başladık. Aslında bugün tüm dünya bu yeni pazarlara yöneliyor. Özellikle Avrupa'da yaşanan krizin ardından Türkiye ihracatını bu ülkeler sayesinde canlı tutmayı başardı. Turquality projesi kapsamındaki marka desteği ile önümüzdeki yıllarda yurt dışında daha da güçleneceğiz.
Rakibiniz kim?
Avrupa'da önde gelen markalar ekonomik kriz yüzünden zorlandılar. Biz 80'lerden bu yana dünyaya kök söktürüyoruz. İtalya ile yarışıyoruz. Hedefimiz o çizgide olmak.
Son dönemde sizi en fazla heyecanlandıran projeler neler?
Aslında yabancıların her zaman ilgisi oldu. En son olarak Japonya'dan bir şirketle, ana şirkete dokunmadan, serbest ticaret bölgesinde buzdolabı üretmek için ortak yatırım kararı aldık. Haziran'da üretime başlayacağız.
Rakamlarla İnoksan
· 2 milyon kg işlenen sac
· Yıllık 3 vardiya 800 bin saatlik üretim kapasitesi
· 65 bini cihaz olmak üzere, 135 bin adetlik üretim kapasitesi
· 20 bin metrekare kapalı üretim sahası
· Yıllık ortalama 20 yeni ürün
· 6 ilde bölge müdürlüğü
· 70 ilde servis noktası
· Yılda 2 bin adet proje çizimi, 5 bin adet teklif
· Ar-Ge yatırımları yıllık cironun yüzde 2'sini temsil ediyor.
· Üretimin yüzde 35'i beş kıtaya ihraç ediliyor. İhracat yapılan ülkelerin yüzde 80'inde distribütörlük sistemi ile çalışıyor.
E-tipi cezaevlerinde aşçılık eğitimi
"Yıllardır profesyonel anlamda aşçılık eğitimleri veriyoruz. Bursa E Tipi Cezaevi'nde cezaevi mutfağını değiştirdik. Oradaki aşçıları eğittik. Daha sonra da aşçı olmak isteyen mahkumları eğitmeye başladık. Maltepe cezaevinde aynı uygulama olacak. Silivri E Tipi cezaevinde de bu eğitimi vermek istiyoruz. İzin çıkmasını bekliyoruz. Cezaevlerinin yanı sıra, yetiştirme yurtlarına yönelmek istiyoruz. 18 yaşında yurttan çıkan çocukların meslekleri yok. Mutfak personeli yetiştirme eğitimi veriyoruz. Eğitim Bakanlığı ile ortak kurslar yapacağız."