Naylon poşette ücret tartışması

Avrupa Birliği (AB) ile uyum çalışmaları kapsamında Türkiye'de 2019'dan itibaren naylon poşetlerin marketlerde ücret karşılığı temin edilmesini öngören düzenleme, hayata geçirilmeden tartışılmaya başlandı. Plastik üreticileri, sınırlamaların plastik kullanımında caydırıcı olmayacağını savunurken, çevreciler ise düzenlemeye destek verdi ve plastik poşet kullanımını en aza indirecek kararların alınmasını istedi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından AB mevzuatına uyum çalışmaları kapsamında hazırlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Taslağı, 1 Ocak 2019'dan itibaren hafif plastik torbaların satış noktasında ücret karşılığı temin edilmesini öngörüyor.

Konu hakkında tartışmaların devam ettiği Türkiye'de yılda yaklaşık 200 bin tonluk alışveriş poşeti üretiliyor. Endüstriyel, kilitli ve mağaza torbalarıyla kargo ve elbise poşetleri gibi geniş bir ürün yelpazesi de eklendiğinde bu miktar 510 bin tonu buluyor.

Türkiye'de market ve pazar poşetleri piyasasının büyüklüğü yaklaşık 1,5 milyar dolarken, taşıma torbalarının da içerisinde yer aldığı fleksibıl (esnek) ambalaj sektörünün büyüklüğü ise yıllık 5 milyar doları buluyor.

Plastik taşıma torbası alanında net ihracatçı pozisyonunda olan Türkiye'de, geçen yıl 6 bin tonluk plastik poşet ithalatına karşı ihracat 82 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye'nin söz konusu ürünlerin ithalatı için ödediği bedel 17 milyon dolar olurken, bu ürünlerin ihracatından elde ettiği kazanç ise 226 milyon doları buldu.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Mustafa Öztürk, satış noktalarında bez torbayı teşvik etmek ve naylon poşet kullanımını azaltmak amacıyla 2019’da naylon poşetlerin paralı verilmesi uygulamasını başlatacaklarını söyledi. Naylon poşeti birden kaldırmanın kolay olmadığını belirten Öztürk, "Bunun da bir sanayisi, yatırımcısı var. Bunu kademeli dönüşümle sisteme entegre etmek istiyoruz. Bu sisteme geçtiğimiz an poşet miktarı yüzde 60 azalacak. O daha sonra kademeli azalacak. Yani 2021- 2022'de artık hemen hemen poşet kullanılmaz hale gelecek" diye konuştu.

"Sınırlama çözüm değil"

Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Reha Gür, yaptığı açıklamada, çevresel kaygılarla getirilen düzenlemelerin destekçisi olduklarını ancak yasaklama ya da sınırlama gibi uygulamaların sorunların boyutunu değiştireceğini, kamuoyu ve tüketiciler nezdinde bilinçlendirme kampanyaları sürdürülmesinin daha doğru olacağını söyledi.

"Bilinçlendirme çalışması yapılmalı"

Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkan Yardımcısı Ferda Hekimci ise ücret karşılığı verilmesinin poşet kullanımında bir miktar düşüş yaratsa da kapsamlı bir çözüm olmayacağını ifade etti.

Hekimci, alternatif olarak doğa dostu torba üretmenin önemine değinerek şunları söyledi:
"Aslında yasaklar yerine bilinçlendirme çalışmaları yapılması gerekiyor. Örneğin yapılan hesaplamalar, poşetleri tekrar kullanarak, haftada 6, ayda 24, yılda 288 adet ve ortalama bir yaşam süresinde 14 bin 400 adet poşet tasarruf edebileceğimizi gösteriyor. Her 5 tüketiciden 1’i bu şekilde hareket etse 201 milyar 600 milyon adet poşetin tasarrufunu sağlamış oluruz."

"Poşetlerin dünya için bedelini bilmeliyiz"

Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği (SÜT-D) Başkanı Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu da plastik poşet kullanımı konusunda tüketici bilinci oluşturmanın önemine değinerek "Hepimiz plastik poşetlerin bize parasal bedelini değil, bu güzel dünyamız, geleceğimiz ve ülkemiz ekonomisi için bedelini bilmeliyiz. Bu bedelin çok büyük olduğu bilinirse, tüketiciler kişisel önlemlerini derhal alacaktır." diye konuştu.