"İstihdam peketi fırsatı kaçırılmamalı"

ANKARA - Hak-İş tarafından hazırlanan raporda, "istihdam paketinin yürürlüğe girmesinin ardından 4 aylık dönemin boşa geçirildiği ve genç istihdamında bir arpa boyu yol alınamadığı" savunularak, Türkiye'nin bu tarihi fırsatı iyi değerlendirmesi gerektiği belirtildi.

Hak-İş tarafından hazırlanan genç istihdamına ilişkin raporda, iyi eğitilmiş ve istihdama kazandırılmış genç insan kaynağının, bir ülkenin uzun vadeli ekonomik kalkınma potansiyelini belirleyen en önemli zenginliklerinden birisi olduğu, buna karşın genç işsizliğinin toplumsal ve siyasal sonuçlarıyla günümüz toplumlarının en önemli sorunları arasında yer aldığı ifade edildi.

Gençler arasındaki işsizliğin Türkiye açısından önemli bir sorun olarak durduğu dile getirilen raporda, "Türkiye'de gençler arasındaki işsizlik oranı toplam işsizlik oranının iki katına kadar çıkıyor" denildi.

Rapora göre, 2001'de yüzde 16,2 düzeyinde bulunan genç işsizlik oranı 2002'de yüzde 19,2'ye, 2003'te yüzde 20,5'e yükseldi. 2004'te yüzde 19,7'ye, 2005'te yüzde 19,3'e ve 2006'da yüzde 18,7'ye gerileyen gençler arasındaki işsizlik oranı, 2007'de ise yüzde 19,6 olarak hesaplandı.

Rekabet gücünün artması, sanayinin gelişmesi ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak artan bir nitelikli iş gücüne ihtiyaç olduğuna dikkat çekilen raporda, ancak Türkiye'nin geniş potansiyele ve son 5 yılda ekonomideki kesintisiz büyümeye rağmen yeterince istihdam yaratamama problemiyle karşı karşıya olduğu belirtildi. Raporda, ekonomi, 2002-2007 döneminde sabit fiyatlarla kümülatif yüzde 40'a yakın büyürken, istihdamdaki artışın yaklaşık yüzde 5,8 düzeyinde kaldığı kaydedildi.

Raporda, gençler arasındaki işsizliğin yüksek olmasının nedenleri şöyle sıralandı:

-Eğitim durumu yüksek olan gençler iş gücüne daha fazla katılmakta ve yeterli düzeyde yeni iş yaratılmadığında işsiz kalmakta.

-Eğitim sistemi ile iş gücü piyasası arasındaki bağlantı zayıf ve okuldan istihdama geçiş etkili biçimde gerçekleşmiyor. Bunun sonucu, kişiler ya eğitim almaya devam ediyor ya da iyi bir iş çıkana kadar bekliyor.

-İş gücünün sahip olduğu niteliklerle iş gücü piyasasında ihtiyaç duyulan niteliklerin örtüşmemesi gençlerin işsizliğine yol açıyor.

İş bulamayan gençlerin, sadece bir gelirden yoksun kalmadığı, çalışma hayatının ve iş tecrübesinin kendisine kazandıracağı sosyalleşme sürecinden dışlandığı vurgulanan raporda,mali bakımdan bağımsızlığını sağlayamayan gençlerin, gelecek planı konusunda belirsizlik içerisinde kaldıkları ifade edildi. Raporda, bu nedenle işsizliğin, gençler için bir başarısızlık ve yenilgi anlamına geldiği ve gençleri toplumdan uzaklaştırıcı bir rol oynadığı dile getirildi. Raporda, "İşsizliğin yüksek oluşu toplumda siyasi şiddet ve hatta bir başkaldırıya bile neden olabilir" denildi.

Askari gelir desteği

Sağlanacak işin aynı zamanda "insana yakışır saygın iş" olması gerektiği belirtilen raporda, bu olmadan temel çalışma haklarından, sosyal güvenlikten, sosyal diyalogdan bahsedilemeyeceği ifade edildi. Bu yüzden insan onuruna yakışır saygın işlerin artmasını sağlayacak teşvik mekanizmalarının uygulamaya konulması, verimlilikle bağlantılı ücret politikası izlenmesi gerektiğine işaret edilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Bu yüzden işsizliğin çözümü ve etkilerini azaltma konusunda yapılması gereken, uluslararası kabul görmüş yöntemleri göz önünde bulundurarak birkaç farklı politikayı eş zamanlı uygulamaktır. Örneğin Avrupa Sosyal Şartı'nın 30. maddesinde yer alan Asgari Gelir Desteği uygulamaya konulmalıdır.

İşsizliğin çözümü bakımından liberal ekonomide talimat verebilecek bir adres, bir muhatap bulunmamaktadır. Dolayısıyla işsizliği talimatla çözme şansı da bulunmamaktadır. Öyleyse işsizlik ve açlık sorunu birbirinden ayırıp, işsiz insanları düzenli gelir sistemi ile ekonomiye ve sosyal hayata entegre edip, bu şekilde yeni bir toplumsal dinamizm yaratılabilir. Belki bu şekilde işsiz stokunun eritilmesi başarılabilir."

İstihtam pakatenin sunduğu imkanlar

Raporda, genç istihdamını artırma konusunda son yıllarda önemli adımlar atıldığı belirtilerek, İstihdam Paketi olarak bilinen yasal düzenleme, genç istihdamına katkıda bulunma anlamında önemli bir adım olarak değerlendirildi.

"İşsizliği azaltmak, istihdamı artırmak ve ekonomik ve sosyal kalkınmayı eş zamanlı gerçekleştirmek" gerekçesiyle hazırlanan paketin 1 yıl yürürlükte kalacağına dikkat çekilen raporda, paketin getirdiği olanaklardan yararlanmak için Mayıs 2009'a kadar 8 ay bulunduğu dile getirildi. Raporda, şu görüşlere yer verildi:

"Haziran 2008 itibariyle açıklanan veriler gençler arasındaki işsizlik oranının yüzde 17,6 düzeyinde bulunduğunu göstermektedir. Haziran ayında toplam işsizlik oranı ise yüzde 9 olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla istihdam paketinin yürürlüğe girmesinin ardından 4 aylık dönem boşa geçirilmiş. Genç istihdamında bir arpa boyu yol alınamamıştır. Türkiye bu tarihi fırsatı iyi değerlendirmelidir. İstihdam Paketi ile başlatılan girişim bir başlangıç olarak değerlendirilmeli ve genç istihdamını artırmak, genç işsizliğini önlemek için bir seferberlik ilan edilmelidir. Halen yürürlükte olan istihdam paketi bu anlamda önemli bir avantaj sunuyor. Paketin getirdiği olanakların kullanılması yönünde bir tanıtım kampanyası başlatılmalıdır.

İşsizlik sorununu rutin politikalar çerçevesinde çözmek mümkün değildir. Çünkü mevcut işsizlik yönetilebilir noktada bulunmamakta ve stok şeklinde durmaktadır. Öyleyse seferberlik gerekmektedir. Ekonomi politikaları ile sosyal politikaları belirlerken istihdamı, bu politikaların merkezine koymamız gerekmektedir.

İşsizlikle mücadele ve istihdam stratejisi noktasında AB önemli bir referanstır. Avrupa İstihdam Stratejisi temelinde oluşturulacak ulusal istihdam politikaları, hem gerekli kaynakların sağlanması, hem de çok yüksek düzeylere ulaşmış olan işsizlik sorunuyla mücadele için somut bir model sunması bakımından önemlidir."