Ramazan hareketi, henüz çarşı pazara uğramadı

Mehmet Hanifi GÜLEL

Ramazan ayı öncesi çarşı ve pazar alışverişinde yaşanan yoğunluk, bu yıl yerini durgunluğa bıraktı. Söz konusu durgunluk İstanbul’un sembolik yerlerinden olan Mısır Çarşısı’nın yanı sıra, toptan gıda ürünlerinin satıldığı İstanbul Gıda Toptancılar Çarşısı ile perakende ve restoranlara da yansıdı.

DÜNYA’ya konuşan sektör temsilcileri, bu yıl toptan gıda satışlarında önceki yıla göre yüzde 40’a varan düşüş olduğunu aktarırken, restoranlarda ise toplu rezervasyonlarda yüzde 70 düşüş yaşandığını belirtiliyor. Temsilciler, perakende tarafında ise alışverişte çeşitlilikte azalma olduğunu ve temel ürünlere doğru bir kayma yaşandığı aktarıyorlar.

Ramazan kolisinde ise talebin ürün sayısı ve kilogramda azaltma, düşük kalite ürüne kaydığı dikkat çekiliyor. Önceki yıllara göre ramazan kolilerinde yüzde 20 azalma yaşanırken, şirketlerin koli yerine hediye kartlara yöneldiği görülüyor. DÜNYA Gazetesi olarak, toptancı, perakendeci, fırıncılar ve restoranlar başta olmak üzere piyasalarda ramazan yansımasını araştırdık:

GIDA PERAKENDESİ: Zayıf bir ramazan dönemi başladı

Tüketim mallarını son tüketiciye ulaştıran kanal olan ve Türkiye’de yüzde 45 pazar payına sahip olan modern gıda perakendeciliği sektörü, Ramazan ayının başında pek umduğunu bulamadı.

Bu yıl, geçen yıla göre nispeten biraz daha zayıf bir Ramazan dönemi geçtiğini kaydeden Gıda Perakendecileri Derneği (GDP) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, sepetteki ürünlerde bir parça azalma olduğunu söyledi. Çeşitlilikte de bir azalmanın yaşandığına dikkat çeken Özpamukçu, fakat daha sık alışveriş ile sepet sayısının arttığını ve daha az sepet doluluğu gibi bir manzaranın olduğunu aktardı.

Kategoriler arasında temel ürünlere doğru bir kaymanın yaşandığını bildiren Özpamukçu, “Bu durum son birkaç ayın trendi ama diğer kategorilerde biraz yavaşlama olduğu görülüyor. Düşüş değil de talepte bir zayıflama var. Geçen yıllardaki gibi çok güçlü bir Ramazan seyri henüz görmüyoruz. Fiyatlarda girdi maliyetleriyle beraber tabii ki bir artış trendi var ama özellikle organize perakende rekabetiyle alım gücüyle ve stoklarının olması hasebiyle enflasyonu geciktirici bir etki yaratıyor” dedi.

TOPTAN GIDA: Toptan gıda satışları yüzde 40 düştü

Fiyatlarda önceki yıla göre çok uçuk bir farkın olmadığını belirten İstanbul Gıda Toptancılar Çarşısı (İGTOT) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Karlı, bazı ürünlerde fiyat artışının ortalama yüzde 30 ila 50 arasında olduğunu aktardı. Geçmiş yıllarda ramazan öncesinde yaşanan hareketliliğin bu yıl yerini durgunluğa bıraktığına dikkat çeken Karlı, “Önceki seneye göre iş açısından yüzde 40’a varan düşüş yaşanıyor. Geçen yıl covid-19 salgının etkisi ve deprem nedeniyle işler kötüydü. Ama maalesef bu yıl işler daha da düşük” diye konuştu.

FIRINCILAR: Ramazan pidesinde fiyat artışı

%80’i buluyor Ramazan ayının olmazsa olmazlarından pidede de maliyet arışları fiyata yansıyor. Her ne kadar İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), 340 gramlık ramazan pidesini 10 TL’den satacağını duyursa da piyasada kilogramı 55-60 TL’yi buluyor. Her Ramazan olduğu gibi bu yıl da fırıncı esnafının hazırlıklarını tamamladığını söyleyen Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, Ramazan ayında ekmek fiyatında bir değişiklik söz konusu olmadığını belirtti.

Ramazan pidesinde ise geçen yıla göre en fazla yüzde 80 bir artış olduğunu kaydeden Balcı, “Diğer girdilerimize gelen artışa baktığımızda ocak ayında ve temmuzda çalışanların ücreti arttı. Bunlardan önce ocak ayında yine ücretlerin artmasıyla yüzde 120’ye denk geldi. Bu artış oranını göz önüne aldığımızda yüzde 80 artışın çok makul olduğunu söyleyebiliriz. Pidede kilogram fiyatı azami 55 lira ile 60 lira arasında değişiyor” diye konuştu.

RESTORANLAR: Toplu rezervasyonlar yüzde 70 azaldı

Ramazan ayının bir başka vazgeçilmezi iftar davetleri konusunda da bu yıl bir durgunluk söz konusu. Özellikle restoranlardaki topla davet rezervasyonlarının yüzde 70’e varan oranda düştüğü belirtiliyor. Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl, toplu yemeklerde rezervasyonların eskiye oranla yüzde 70’e varan düşüşün olduğunu kaydetti.

Daha  önce 300 ila bin kişilik rezervasyonların bittiğini ifade eden Bingöl, “Artık o dönemler kapandı. Alakart şu anda fena değil ama henüz istenilen gibi de değil. İftar fiyatları da 500 liradan başlayıp 4 bin 500 liraya kadar çıkıyor. Bu fiyatlar İstanbul için geçerli. Anadolu’da 300 lira olan yerler de var ama A plus yerlerde fiyatlar daha yüksek. Biz temel gıdaları 1 ile alıp 10 ile satıyoruz ve arada 9 puanlık fark var. KDV düşerse fiyatlar düşer” dedi.

Fiyat sabitleme kampanyası yayılıyor

Piyasada bir yanda durgunluk yaşanırken, bazı kurum ve firmalar da ürünlerinde sabit fiyat uygulaması başlattı. Ürünlerinde sabit fiyat uygulaması başlatan ilk firmalardan biri de Reis Gıda. Firma, ramazan sonrasına kapsayan 80 günlük sabit fiyat uygulayacak. Diğer yandan, Et ve Süt Kurumu, İstanbul Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Perakendeciler Derneği (İstanbul PERDER) arasında yaptığı protokol kapsamında Ramazan ayı boyunca kırmızı et fiyatlarının sabitlenmesi uygulamasına başlatıldı. Protokol kapsamında İstanbul PERDER üyesi marketlerde dana kıymanın kilogram fiyatı 314 liradan, dana kuşbaşının fiyatı ise 344 liradan satışa sunuluyor. Önümüzdeki süreçte listeye diğer markaların da eklenmesi bekleniyor.