Refah fonları, merkez bankalarıyla yarışıyor

İSTANBUL - Zengin ülkelerin bütçe fazlalarından doğan refah fonlarının finans sistemi içinde rolü giderek güçlenirken, bu fonların büyüklüğü de hızla artıyor. Daha çok petrol zengini gelişmekte olan ülke hükümetlerinin oluşturduğu bu fonlar, merkez bankaları kadar güçlü hale geliyor. 'İstikrar, likidite, destek' ve 'merkez bankaları kadar güçlü' ifadeleriyle tanımlanan refah fonlarının büyüklüğünün 2015 yılında 15 trilyon doları bulacağı tahmin ediliyor. Amerikan Forbes Dergisi, dünyanın dört bir yanına milyarlarca dolar yatırım yapan refah fonlarını inceledi. Geniş petrol rezervleri ve ellerindeki Amerikan Hazine kağıtları sayesinde kasalarını dolduran fonların en büyüğü 875 milyar dolara ulaşan varlıklarıyla Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Abu Dabi Yatırım Otoritesi (ADIA). Avrupa Merkez Bankası tarafından 'kriz içindeki finans piyasaları için istikrar unsuru' olarak görülen refah fonları, şimdiye kadar birçok finans kuruluşuna milyarlarca dolar enjekte etti. Bu fonlar son 1 yıl içinde dünya genelinde bankalar ve finans kurumlarına 40 milyar doların üzerinde 15 büyük yatırım yaptı. Bu yatırımların büyük kısmı Çin ve Ortadoğulu fonlar tarafından gerçekleştirildi. Son olarak Çin Yatırım Kurumu, mortgage krizi nedeniyle 2007 yılının son çeyreğinde 5,8 milyar dolar zarar eden yatırım bankası Morgan Stanley'nin yüzde 9,9 hissesini 5 milyar dolar karşılığında satın aldı. Bundan kısa bir süre önce de, Asya'daki refah fonları Atlantik'in öteki tarafındaki Citigroup ile UBS'e büyük miktarda fon aktardı. Avrupa Merkez Bankası, refah fonlarının şu anki büyüklüğünün 2,2 trilyon dolardan fazla olduğunu tahmin ediyor. Bu rakam, hedge fonların toplamından daha büyük ve neredeyse merkez bankalarının toplam rezervlerinin yarısına denk geliyor. Araştırma şirketi Global Insight refah fonlarının yılda yüzde 20 büyüdüğünü bildirirken, Morgan Stanley fonların 2015 yılında 12 trilyon dolarlık büyüklüğü ulaşacağını tahmin ediyor. Dünyanın en büyük refah fonları Ülke: Birleşik Arap Emirlikleri İsmi: Abu Dabi Yatırım Otoritesi (ADIA) Varlıkları: 875 milyar $ Son yatırımları: Kasım ayı sonunda Citigroup'un yüzde 4,9'unu 7,5 milyar dolara alarak bankanın en büyük hissedarı oldu. Bir süre önce de girişim sermayesi şirketi Apollo'nun yüzde 9,9 hissesini açıklanmayan bir fiyata satın almıştı. Fonun yatırım kollarından Mübadele de yüzde 7,5 of Carlyle Group'un yüzde 7,5'ini geçtiğimiz eylülde 1.4 milyar dolara satın aldı. Ülke: Singapur İsmi: Singapur Hükümet Yatırım Kurumu (GIC) Varlıkları: 330 milyar $ Son yatırımları: 2007'de 9,8 milyar dolara UBS'in yüzde 9'unu aldı. Şeffaf ve sağlıklı yönetim yapısıyla biliniyor. Ülke: Norveç İsmi: Hükemet Emeklilik Fonu (GPFG) Varlıkları: 322 milyar $ Son yatırımları: daha çok azınlık hisselere odaklanan bu fonun dünya genelinde 4000 yatırımı bulunuyor. Portföyünün yüzde 50 ile 70'ini sabit getirili menkul kıymetler, yüzde 30 ile 50'sini hisse senetleri oluşturuyor. Ülke: Suudi Arabistan İsmi: Belli bir isim yok Varlıkları: 300 milyar $ Son yatırımları: IMF, Suudi Arabistan'ın en büyük küresel yatırımcılardan biri olduğunu söylüyor ancak fonun tam olarak nerelere yatırım yaptığı bilinmiyor. Ülke: Kuveyt İsmi: Kuveyt Yatırım Otoritesi Varlıkları: 250 milyar $ Son yatırımları: Çin Sanayi ve Ticaret Bankası'ndan hisse aldı. Ayrıca Daimler'in yüzde 7,2'nin sahibi. Fon, Arap ve uluslararası finans piyasalarına da yatırım yapıyor. Ülke: Çin İsmi: Çin Yatırım Kurumu Varlıkları: 200 milyar $ Son yatırımları: Aralık ayında Amerikan yatırım bankası Morgan Stanley'nin yüzde 10'unu 5 milyar dolar, özel girişim sermayesi şirketi Blackstone'un yüzde 10'unu 3 milyar dolara satın aldı. Şu an kriz nedeniyle personel sayısını azaltıyor ve dünyanın diğer ülkelerinde ofis açmaya çalışıyor. Ülke: Hong Kong İsmi: Hong Kong Para Otoritesi Yatırım Portföyü Varlıkları: 140 milyar $ Son yatırımları: Döviz kurlarındaki değişime göre alam satım yapmak amacıyla kuruldu ancak fonun büyüklüğü başka yatırımlar için elverişli. Fakat nasıl ve nereye yatırım yaptığı büyük bir soru işareti. Ülke: Rusya İsmi: Rusya İstikrar Fonu Varlıkları: 127 milyar $ Son yatırımları: Fonları nasıl kullanacağı konusunda karasız. Aslında yabancı hükümet tahvilleri ve yabancı şirketlere yatırım amacıyla kuruldu. ancak Putin fonun daha çok emeklilik fonlarına ve Rusya'daki innovasyon projelerine odaklanması gerektiğini söyledi. Ülke: Çin İsmi: Merkezi Huijin Yatırım Varlıkları: 100 milyar $ Son yatırımları: 20 milyar dolar enjekte ettiği Çin Kalkınma Bankası daha sonra Barclays'in yüzde 3.1 hissesini 3 milyar dolara satın aldı. Fon ayrıca Çin'deki Everbright Bankası'nın yüzde 71'i için 2,7 milyar dolar yatırım yaptı. Ülke: Singapur İsmi: Temasek Holdings Varlıkları: 108 milyar $ Son yatırımları: Barclays'in yüzde 1,8 hissesi için 2 milyar dolar ödedi. Varlıklarının çoğu Asya ve Singapur'da. Yatırımlarının yüzde 20'si ise OECD ülkelerinde bulunuyor. Ülke: Dubai İsmi: Dubai Holding Varlıkları: Bilinmiyor Son yatırımları: Bu şirketin kontrol ettiği Dubai Internatiodnal Capital'ın varlıkları 12 milyar dolar civarında ve bunun iki yıl içinde 25 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor. Son yatırımları; ABD'li hedge fon Och Ziff Capital'in yüzde 9.9 hissesinin 1.1 milyar dolara satın alınması. Nasdaq ve Londra Borsası'nın büyük oranda hissesini alan şirketin HSBC'de de hissesi var.