Rusya'nın yıldızı yeniden parlıyor

İSTANBUL - Geçmişte bavul ticareti ile özdeşleşen Rusya pazarı yakın dönemde yurtdışına kayan Türk yatırımlarının önemli çekim merkezlerinden biri oldu. 2008 itibariyle Rusya'daki Türk yatırımlarının toplam tutarı 6 milyar dolar, Bu rakamın yakın dönemde 10 milyar dolar seviyelerine ulaşması bekleniyor. Rusya'ya yapılan yatırımların başını enerji, inşaat ve turizm sektörleri çekiyor. Nitelikli ve ucuz işgücüne sahip Rusya pazarı sadece Türk yatırımcıların değil özellikle, "ABD, Japonya, Çin, Hindistan ve Güney Koreli yatırımcıların da yeni gözdesi. Yakın döneme kadar Rus metropollerine yapılan yatırımlar yavaş yavaş Günye Rusya ve Kuzey Kafkasya'ya kayıyor. Taşraya yapılan yatırımlar düşük maliyetleri bakımından Türk yatırımcılar açısından da cazip. Rusya ekonomisinin gelişme eğilimi dikkate alındığında başta büyük ölçekli firmalar olarak Türk şirketlerin yatırımlarının katlanarak artması bekleniyor. Yabancı yatırımcı açısından Rusya'nın nüfusu ve halkın tüketim alışkanlıkları nedeniyle iyi bir pazar olduğunu ifaede eden DEİK Türk-Rus İş Konseyi Başkanı Turgut Gür, ayrıca ülkenin yeraltı ve yer üstünde büyük miktarlarda işlenmemiş maden ve çok büyük miktarlarda hammadde kaynaklarına sahip olduğunu söyledi. Türk yatırımcılar için hem lojistik, hem de iklim açısından Krasnodar, Soçi, Kuzey Kafkasya'da özerk cumhuriyetler gibi Güney Rusya bölgesinin daha cazip olduğunu dile getiren Gür, Türkiye'nin cam, içecek, elektronik gibi alanlardaki büyük sınai yatırımlarının ise Moskova yakınlarındaki vilayetlerde yoğunlaştığını belirtiyor. Son yıllarda Türk yatırımcılarının ilgisinin başta Moskova olmak üzere büyük şehirlerinden Rus taşrasına doğru bir kayış gösterdiğini ifade eden Gür, "Ücretler, hammadde fiyatları, kiralar başta olmak üzere tüm maliyet unsurları Moskova ile taşra arasında büyük farklılıklar arz ediyor. Bunun dışında vergi idarelerinin ve diğer denetim organlarının büyük şehirlerde çalışan yabancı firmalar üzerinde ağır baskılar oluşturması ve metropollerde bürokrasinin ağırlığı taşraya ilginin ilk akla gelen nedenleri. Ayrıca girişimci ve liberal bazı bölge valileri kendi bölgelerinde iyi bir iş ortamı hazırlamak istiyor. Özel teşvik ve garanti yasaları çıkarıyor ve yabancı sermayeye sahip çıkıyorlar" dedi. Güçlü şirketler yatırımda avantajlı Enerji ve inşaat sektörlerinin Rusya'da önemli bir yere sahip oludğunu dile getiren Turgut Gür, "Enerji sektörü stratejik öneme sahip, büyük çapta iş yapan girişimcilerin her zaman dikkkatini çekiyor. İnşaat sektörü de ülkedeki ekononmik gelişime bağlı olarak büyüyen bir sektör. Ekonomi büyüdükçe konut ve işyeri ihtiyacı da artıyor. Rusya'da böyle bir eğilim var" dedi. Enerji inşaat sektörlerinde oyuncu olmak için büyük sermayeye ihtiyaç olduğunu söyleyen Gür, Rusya'da küçük sermaye ile yapılabilecek işlerin de olduğunu ifade etti. Rus pazarının çok büyük olduğunu ve çok sayıda alternatif sunduğunu dile getiren Gür, "İşadamlarımızın bu fırsatları değerlendirmesi gerekiyor. Halen bakir ve gelişem açık inşaat malzemeleri imalatı, temizlik malzemleri imalatı gibi alanların küçük sermaye yatırımları için elverişli olduğunu belirten Gür gıda işleme, ambalaj ve paketleme alanında da ciddi bir boşluk olduğunu söyledi. "Ülkemizin bu alanlarda bilgi ve sermaye birikimi Rusya'ya yatırım yapmaya yetecek boyutlarda" diyen Gür, Rusya'daki yatırım maliyetlerinin her geçen gün arttığını belirterek "Bu nedenle ilk yıllardaki gibi görece küçük sermaye ile iş kurma imkanları giderek daralıyor. Bu nedenle bugün Rusya pazarına girişte sermaye yapıları güçlü, pazarlama ve dağıtım ağı kurabilecek, profesyonel kadroların istihdam eden Türk firmalarının başarı şansı daha yüksek" dedi. İç pazar şekillenirken KOBİ'lere fırsat var Son yıllarda Rusya'da hizmetler sektörünün hızlı bir büyüme eğilimine girdiğini ifade eden Gür, bu sektörlerde de ciddi iş olanakları olduğunu söyledi. Gür, "Ayrıca, bankacılık ve finans sektörü, perakende ticaret, turizm, tarımsal üretim ve tarım ürünlerinin işlenmesi gibi sektörler de büyük fırsatlar sunuyor. Bu sektörlere, çok fazla sermaye gerektirmeyen yatırımlar yapılarak, önemli sonuçlar alınabilir. Ülkede iç pazar şekillenme sürecinde bu dönemde KOBİ'ler çapında iş olanakları çok fazla" diye konuştu. Bugün itibariyle Rusya'daki Türk yatırımlarının 6 milyar dolarak yaklaştığını bildiren Gür, resmi rakamların daha düşük olmasını şöyle açıkladı: "Türk yatırımcının rekabet edebilmek için vergi muafiyeti olan ya da çok düşük vergi alan off-shore'lar veya vergi cenneti ülkelerde kurduğu firmalar üzerinden sermaye göndermesi. Ayrıca mevcut yatırımlardan elde edilen kârlar yeniden yatırıma dönüştürülebiliyor ve bunlar resmi istatistiklere yansımıyor." Sabırlı olan Rusya'da kazanır Rusya'da iş yapmanın kolay olmadığını söyleyen DEİK Türk-Rus İş Konseyi Başkanı Turgut Gür, "Ciddi ve kapsamlı sektörel araştırma hayati öneme sahip. Ekonomik ve ticari hayatı düzenleyen mevzuatın yakından takip edilmesi gerekiyor. Zira bu alanda sık sık değişiklikler yaşanıyor. Şirket kuruluş yasalarının devlet teşviklerinin, tüketici eğilimlerinin, fuarların dikkatle takip edilmesi gerekiyor. Ayrıca, ülkeye giriş çıkış, ikamet ve çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın dışına çıkmamaya da özen göstermek gerekiyor. Rusya ile iş yaparken, uzun vadeli plan yapılmalı ve buna göre strateji oluşturulmalı. Rusya pazarında rekabet şartları bugün çok daha zor, eskiden olduğu gibi, kısa sürede büyük paralar kazanılması zor. Bu ülkede tutarlı, kararlı ve sabırlı olanlar kazanacaktır" dedi. Rusya'da yatırım yapılabilecek sektörler . Tekstil . İnşaat ve inşaat malzemeleri imalatı . Gıda ve gıda işleme . Altyapı . Enerji . Ayakkabı . Turizm . Tarım . Eğitim ve danışmanlık . Mobilya ve yan sanayii . Basın-yayın . Ambalaj ve paketleme Rusya, Türk müteahhitleri çağırıyor Rusya genelinde toplu konut inşaatlarının lokomotifi konumundaki MAİF-Rusya Federasyonu Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, geçmişte örnek gösterilen inşaatlara imza atan Türk müteahhitlerini Rusya'daki toplu konut inşaatlarında görev almaya davet ediyor. 31 Mayıs 2008 tarihinde Kremlin Sarayı Konser Salonu'nda "Rusya'da Türk Kültürü Yılı" etkinlikleri kapsamında Rusya'daki toplu konut inşaatları ve bu inşaatlarda Türk müteahhitlerinin aktif olarak görev alabilecekleri konusunda MAIF tarafından "Türk Müteahhitlerini Bilgilendirme Toplantısı" düzenlenecek. Rusya'da mevcut konutları yenileme ve yenilerini inşa etme konusunda büyük haraketlilik yaşanırken, 55 milyon dolayındaki konut stoku içinde her yıl 5 milyon dolayında konut yenileniyor, 2.5 milyon dolayında da yeni konut inşa ediliyor. Türklerde know how Rusya'da kapital var Rusya'nın Türk ihraç ürünleri açısından olduğu kadar hammadde ve üretim yapma konusunda da fırsatlar sunduğunu ve müteahhitlik sektörü için halen değerlendirilmemiş fırsatlar bulunduğunu söyleyen Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON) Genel Sekreteri Dr. Mustafa M. Günay, "Rusya Federasyonu içerisindeki özerk cumhuriyetlerde altyapı yatırımları devam ediyor. Üretim tesisleri inşaası, üretim ekipmanlarının tedariki konusunda da fırsatlar var. Hastane, okul, devlet binası gibi altyapı projelerinin yanında anahtar teslimi üretim tesisi inşaatlarında da ciddi talep var. Bölgedeki konut yapısının yakın vadede yenilenmesinin beklenmesi, başta mobilya sektörü olmak üzere ev tekstili ve ev içi kullanıma tabi ürünlere yönelik talebi canlı tutuyor" dedi. Özellikle KOBİ alanındaki yatırımların artırılması yönünde girişimlerin arttığını belirten Günay, "Rusya'nın sanayileşmeyi daha ileriye götürerek organize sanayi bölgeleri kurmak istiyor" dedi. Türkiye'nin bu alandaki tecrübesini Rusya'ya taşıyabilmesi gerektiğini söyleyen Günay, "Türk makine sektörünü oraya taşıyabiliriz. Bunun için gerekli altyapı ve know how'a sahibiz. Rusya'da da gerekli kapital ve pazar var. Bu ikisi birleştirildiğinde Türkiye için çok ciddi bir kazanım olacaktır" diye konuştu. Deprem teknolojisinde işbirliği olanağı Çevre ülkelere ihracat için Rusya'daki yatırımların cazip olduğunu söyleyen Günay, Türk işadamlarının bugüne kadar Moskova gibi belirli şehirlere yöneldiğini, oysa farklı federasyonlarda daha cazip imkanlar bulunduğunu kaydetti. Günay, şunları söyledi: "Moskova ve çevresinde yatırım maliyetleri çok yüksek. Ama Moskova dışındaki bölgelere gidildiğinde özellikle yatırım ve nakliye alanında çok yüksek avantajlar sağlanıyor. Yerel valiler de şu an vizyon olarak yatırıma yardımcı olmak istiyor." Türk firmalarının Rus yatırımcıları da Türkiye'ye çekebileceğini ifade eden Mustafa Günay, Rusya'daki firmaların Türkiye'de ortak yatırım yapmak istediklerini söyledi. Bugüne kadar Türkiye'deki Rus yatırımlarının turizmle sınırlı kaldığını söyleyen Günay, "Halbuki çok farklı alanlarda Rus şirketleriyle ortak yatırım yapılabilir. Mesela deprem önleme teknolojileri Rusya'da çok gelişmiş, Türkiye de deprem ülkesi, bu konuda işbirliği yapılabilir" dedi. Dünyanın göz koyduğu Rusya'da Türk girişimcinin fiziki avantajı var Rusya'nın dünyada gelişen tek market olduğunu söyleyen Rus-Türk İşadamları Birliği (RTİB) Başkanı Ali İhsan Akıskalıoğlu, "Amerikalı'nın, Japon'un, Çinli'nin, Koreli'nin, Hintli'nin gözü burada. Ülkenin yarattığı kaynaklar, doğalgaz ve petrolden gelen avantajları ortada. Önümüzdeki 20 yılda işgücünde de büyük bir boşluk gündeme gelecek. Türkiye bu süreci doğru yürüyebilirse birçok fırsatı yakalamış olacak" dedi. Rusya'da Türk yatırımcı için özellikle bir teşvik bulunmadığını belirten Akıskalıoğlu, "Bize karşı ayrıcalık yok ama Türkiye'nin fiziki avantajı ve Türk ekonomisi ile Rus ekonomisinin tamamlayıcı unsurları var. KOBİ'nin biraz daha üstündeki Türk şirketlerinin burada şansı yükselmeye başladı. Ancak eskiye göre daha hacimli gelmek gerekiyor, çünkü piyasa daha rekabetçi olmaya başladı" dedi. Türk yatırımcının Rusya'da bir adım önde olabilmesi için daha çok bölgede bulunması gerektiğini vurgulayan Akıskalıoğlu, bölgede binlerce yatırım sahası bulunduğunu belirtti. Akıskalıoğlu, "Hayatın her alanında boşluk var. Demir-çelik sektörü yatırıma çok uygun değil, çünkü oradaki yatırımlar çok büyük. Onun dışında bütün sektörlerde fırsat var. Örneğin geçen hafta karayolu ile yolcu taşımacılığı konusunda ciddi bir fizibilite yapıldı. Burada ciddi bir kârlılık gözüküyor" dedi. Ülkede hizmet sektöründe de ciddi bir boşluk olduğunu dile getiren Akıskalıoğlu, özellikle lojistik, şehiriçi taşımacılık, servis taşımacılığı, leasing gibi alanlarda yatırımlar yapılabileceğini söyledi. Rusya'da yatırımı bulunan Türk firmaları Firma Bölge Yatırımın niteliği Yatırım yılı (*) Şişecam Grubu Vladimir Cam ambalaj tesisleri 2001 Sazanova Cam ambalaj tesisleri 2004 Ufa Cam ambalaj tesisleri 2006 Krasnodar Cam ambalaj tesisleri 2007(**) Novosibirsk Cam ambalaj tesisleri 2007(**) St.Petersburg Cam ambalaj tesisleri 2007(**) Balahna Kum tesisi 2004 Nijni Novgorod Cam eşya (bardak) 2004 Eczacıbaşı Serpuhov Vitrifiye ve seramik ür. tes. 2007(**) Muya Vladimir Ayakkabı üretimi 2002 Zorlu Enerji Moskova Elektrik ve ısı üretimi 2007(**) Zorlu Enerji Moskova Elektrik ve ısı üretimi 2007(**) Arçelik (Beko) Vladimir Buzdolabı-çamaşır mak.-TV 2005 Novorossisk Buzdolabı fabrikası 1995 Vestel Vladimir Renkli TV 2002 Vlademir Buzdolabı-çamaşır makinesi 2004 Yapı Kredi Bankası Moskova Bankacılık 1995 Garanti Bankası Moskova Bankacılık 1995 Ziraat Bankası Moskova Bankacılık 1993 DenizBank Moskova Bankacılık 1998 Rusya geneli Bankacılık 1995 Troy Group Moskova Gayrimenkul/basın 1990 TOBB/TİM Moskova Alışveriş merkezi 2005 Koç-Enka Rusya geneli Ticaret merkezleri 1990 Enka Rusya geneli Gayrimenkul sahipliği 1997 Alarko Moskova Ticaret merkezi 1994 Anadolu Grubu Moskova Bira Üretimi 1999 Ufa Bira üretimi 2003 Rostov Bira üretimi 2003 Kazan Bira üretimi 2006 Hürriyet Moskova Basın yayın 2007 Levend Kimya San. Klin Temizlik malzemeleri 2004 Kalekim Serpuhov Kimyasal ürünler 2007 Adopen Serpuhov PVC kapı pencere 2006 Eroğlu Giyim(Collins) Rusya geneli Mağazacılık 1993 Rusya geneli Tekstil-giyim ticareti - Rixos Moskova SPA 2007 Merinos Rostov Halı üretim tesisi 2005 Ivanova Tekstil üretimi 2007 Burgazlı Tekstil Tataristan Mağazacılık 2005 Ansan Metal ve Plas. Tic. Ltd. Şti. Tataristan Banyo aksesuarı Üretimi 2004 Zass Elek. Ev Alet. San. ve AŞ Tataristan Elektrikli ev aletleri Üretimi 2003 (*) Yatırımın bittiği yıl, devam eden yatırımlarda başlangıç yılı (**) 2007 ve daha sonra tamamlanacak yatırımlar ya da planlanan yatırımlar Kaynak: DEİK