Sanayi cazibe merkezleri ile yatırım şartları uygun iller 'teşvik' edilmeli

ANKARA - Gazeteniz DÜNYA Maliye Bakanlığı ile ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı ve Hazine Müsteşarlığı bürokratlarınca halen üzerinde çalışılan yeni teşvik sistemini 15 Nisan'da "Teşvik sistemi sil baştan" manşetiyle kamuoyuna duyurmuştu (Hüseyin Gökçe-Songül Selvİ imzalı haber). Yürürlüğe girişinden itibaren ekonomi gündeminin en tartışmalı konularından birini oluşturan 5084 sayılı Teşvik Kanunu'nun yerini alacak olan yeni sistem, özellikle Anadolu iş dünyasınca merak ve umutla bekleniyor. Ancak, 5084'ün "umut kırıcı" sonuçları iş dünyasının yeni sisteme "ihtiyatla" bakmasına yol açıyor. Sistemin bölgesel, sektörel ve proje esaslı tasarlanması; bölgelere göre kademeli teşvik unsurlarını içermesi genel olarak olumlu karşılanırken, başta yatırım indirimi olmak üzere serbest bölgeler, organize sanayi, teknoloji ve endüstri bölgelerinde ayrı ve birbirinden kopuk teşvik konularında eleştiriler var. Anadolu iş dünyasından DÜNYA Mikro Politika'ya yansıyan değerlendirmeler, özellikle yatırım indiriminin devamı yönünde. Piyasa mekanizmasıyla uyumlu bir teşvik sistemi beklentisi yaygın. Yatırımlara doymuş atıl kapasiteye sahip sektörlerin teşvik kapsamı dışında tutulması öneriliyor. Doğrudan maliyetlere yönelik (elektrik, işçilik vb.) teşviklerden vazgeçilmesi, bunun yerine arsa tahsisi gibi altyapı desteklerine ağırlık verilmesi yolunda talepler dikkati çekiyor. Oda başkanları yeni sisteme son şeklin TOBB'un katılmasıyla verilmesini de istiyorlar. Bu istek, Devlet Yardımlarını İzleme ve Değerlendirme Kurulu'nda özel sektörün de temsili noktasında daha somut. Dikkati çeken bir görüş de teşviklerin nitelikli işgücü, hammadde, ulaşım gibi asgari yatırım şartları bulunmayan yörelere yönlendirilmemesi. Teşviklerin katma değeri yüksek, ihracata dönük, rekabet gücünü geliştirici yatırımlarda yoğunlaştırılması da yaygın bir beklenti. Az gelişmiş bölgelerin cazibesi artırılmalı Kars Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ali Güvensoy: Ağır vergi yükü ve sigorta primleri, enerji finansman maliyetlerinin yüksekliği ve bürokratik engeller Türk sermayesinin yurtdışına çıkmasına yol açmıştır. Bu gibi önemli konularda kolaylık sağlanırsa bundan en kârlı çıkan devlet olacak. Ölü birinin hiç kimseye faydası yok. 'İnsanları yaşat ki devlet yaşasın' diye önemli bir söz var: Biz yaşamak istiyoruz. Biz yaşarsak devlet yaşayacağına göre, yardım eli uzatmaktan başka çareleri de yok. Bölgelerarası gelişmişlik farklarının ortadan kaldırılması için az gelişmiş illerde yatırım ve istihdamı artırmaya yönelik cazibe yaratmak gerekir. 5084 sayılı Teşvik Kanunu bile ne bizim ilimizde ne de Doğudaki diğer illere yatırımı özendirici olamadı. Çünkü, teşviklerin Uşak, Düzce gibi illerle bir farkı yoktu. Yatırımcılar o illeri tercih ettiler. Odalar izleme kurulunda yerlerini almalı Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş: Yeni teşviklerle ilgili ana hatlara baktığımız zaman yıllardan beri uygulanan yanlış teşvik politikalarından farklı, üretkenliği ve verimliliği ele alan bir teşvik politikası görüyoruz. Yeni uygulamada Devlet Yatırımları İzleme ve Değerlendirme Kurulu'nun kurulacak olması çok olumlu. Ancak kurula odalar da katılmalı. Böylece kurulun değerlendirmeleri daha objektif olur. Yeni uygulamada teşviklerin piyasa mekanizmasını bozmayacak; doğrudan maliyet unsurlarına yönelik olmayan farklı teşvikler olması gerekir. Örneğin yatırım indirimi olabilir, uygun yatırımlar için bedava arsa verilebilir, inşaat maliyetlerinin bir kısmı karşılanabilir; ancak doğrudan maliyetleri etkileyecek, işçilik ve elektrik gibi girdilerde teşvik olmamalı. Seçici, proje bazında teşvik yaklaşımı çok önemli ve doğru bir karar. Yatırım indirimi yeniden uygulanmalı Konya Sanayi Odası Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil: Mevcut sistem yerine, sanayi analizine dayalı bölgesel ve sektörel teşvik sistemi getirilmesinin planlanması haberi bile, iş dünyası olarak bizleri umutlandırdı, moral oldu. Uygulamada özellikle katma değeri yüksek, yenilikçi, gelişen ve yükselen sektörler dikkate alınmalı. Yeni yasada nakliye, limanlara uzaklık gibi girdi maliyetleri de göz önüne alınmalı. Kaldırılan yatırım indirimi, Marmara Bölgesi gibi gelişmiş bölgeler dışında, mutlaka uygulanmalı. Konya gibi kayıt dışı ekonomiye sahip olmayan, altyapısı gelişmeye açık, daha üst segmentlere kolayca çıkabilecek iller mutlaka desteklenmeli. Sanayi kültürü olan yerlerde cazibe merkezi oluşturmak gerekiyor. Sanayiyi geliştiremeyeceğimiz, girişimcisi bulunmayan yerlerde yatırım imkanları oluşturmak hayalden öteye gitmez. Her şehrin şartlarına yönelik düzenleme istiyoruz Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şadan Eren: Biz teşviklerin piyasalardaki daralmayı sona erdirecek, rahatlatacak; üretimi artıracak, istihdama fayda sağlayacak, gerçek anlamda yatırıma dönük olmasını bekliyoruz. Çıkarılacak teşvik yasası daha önce hep birlikte eleştirdiğimiz eksiklikleri mutlaka giderecek, en iyisini ortaya çıkaracak bir düzenleme olmalı. Şu andaki teşviklerden, istihdam açısından her il değil, belirli iller yararlandı. Yeni yasada sektörel, bölgesel ve proje bazında, her şehrin her bölgenin şartlarına dönük bir teşvik sistemi bekliyoruz. Devlet Yatırımları İzleme ve Değerlendirme Kurulu oluşturulacaksa, özel sektörün de bu yapı içerisinde ağırlıklı olarak yer alması gerekiyor. Siirt gibi iller için 'ayrıcalık' oluşacak Siirt Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Güven Kuzu: Yeni çıkacak teşvik yasasında iller arasındaki farklılıklar göz önünde bulundurulmalı. Hükümetin yaptığı çalışma bu yönde gözüküyor. Bölgesel ve sektörel bazda teşvik yasası çıktığı takdirde, özellikle Siirt ve benzeri iller için bir ayrıcalık oluşacak. Bu sayede yatırımcılar, bölgeye hiç düşünmeden yatırım yapacak. Beklentimiz bu yönde. Yasa, umarız bu şekilde çıkar. Daha önceki teşvik yasaları gibi olmaz. Teşviklerin bütün ülkeyi kapsaması sevindirici. Çünkü, belirli illere teşvik verilmesi beklenen sonucu getirmiyordu. Büyük illerdeki yatırımlara farklı, küçük illerdeki yatırımlara farklı teşvikler uygulanacak. Bu da yatırımcıların Doğu ve Güneydoğu Anadolu'yu düşünmelerini sağlayacak. Biz teşvik konusunda bölge olarak görüşlerimizi bildirdik. Kafa karıştıran uygulamalar düzene konulmalı Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Yılmaz Kanbak: Bütün olarak baktığımızda, halen serbest bölgeler, organize sanayi bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, endüstri bölgelerinde ayrı ayrı, kafa karıştırıcı teşvikler var. Bunları bir düzene koymak gerekiyor. Böyle olunca, yatırımcının kafası karışıyor, güveni sarsılıyor. Üzerinde çalışılan yeni teşvik yasasında eskiden olduğu gibi büyük yatırımcıyı korumaya yönelik düzenlemeler görülüyor. Bütün dünyada bu tür uygulamalar var. Yatırımcı Mısır'a ya da başka ülkelere niye kaçıyor? Çünkü, dışarıda gördüğü avantajı burada da görmek istiyor. Türkiye'nin hangi bölgesine hangi yatırımların yapılacağının çok iyi belirlenmesi, buna göre yönlendirme ve teşviklerin bu yönlendirme doğrultusuna verilmesi önemli. Teşvikte doğu-batı ayrımı iyi yapılmalı Çankırı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Cengiz Ericekli: Teşvikler verilirken, doğu-batı ayrımını iyi yapmak gerekiyor. Çünkü, İç Anadolu Bölgesi'nde de, batıda da en az doğudaki gibi az gelişmiş yerler var. Çankırı teşvik kapsamında olmasına rağmen yatırım alamadı. Gelenler de kapatıp gitti. Yeni sistemde illerin işsizlik düzeyi mutlaka dikkate alınmalı. Sektörel bazda teşvik çok önemli. Örneğin, un sanayiine artık teşvik verilmesi yanlış. Buna karşılık tekstil sektörü batmamalı, desteklenmeli. Bilgi toplumu çerçevesinde bilişim sektörüne destek verilmeli. İhracata dönük sektörler desteklenmeli. Büyük yatırımların özel olarak desteklenmesine karşıyım. Hazırlanan teşvik yasasına son şekli verilmeden önce TOBB ile de görüşülmeli. Mevcut yasa ile Doğu ve Güneydoğu yerinde saydı Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Zafer Ersoy: Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Nazım Ekren Adıyaman'a geldi; 3 aydır toplantılar yapılıyor ama detaylar konusunda bilgimiz yok. Yasa oluşturulduktan sonra ortaya farklı bir şey çıkarsa kıyamet kopar! Devlet Yardımlarını İzleme ve Değerlendirme Kurulu'nda kimlerin yer alacağı çok önemli. Sivil toplum örgütleri de bu yapı içerisinde yer almalı ve kamuyu yönlendirecek bir yapı olmalı. Bölgede sanayi, üretim diye bir şey kalmadı, 15 fabrika kapalı. Artık bekleyecek durum yok. Ekonomi bir an önce düzlüğe çıkarılmalı. Her şey kilitlenmiş halde. Çok düzgün bir teşvik yasası gerekiyor. Mevcut teşvik yasası Düzce'ye, Uşak'a yaradı, Doğu ve Güneydoğu yerinde saydı. Danıştay durdurdu, hükümet teşvikler için düğmeye bastı Adana Sanayi Odası'nın başvurusu üzerine, Danıştay 10'uncu Dairesi, 5084 sayılı Teşvik Kanunu'nun, istihdama ilişkin prim teşviklerini düzenleyen Sosyal Güvenlik Kurumu genelgesi ile enerji teşvik unsurlarını düzenleyen Hazine Tebliği'nin ilgili maddelerinin yürütmesini geçtiğimiz günlerde durdurdu. Bu karar mevcut teşvikli yatırımları etkilemeyecek. Ancak teşvik kapsamındaki illere yapılacak yeni yatırımlar, hükümet, Danıştay kararının gerekçesini ortadan kaldıracak düzenlemeyi yapınca bu teşvik unsurlarından yararlandırılmayacak. 5084 sayılı yasanın yürürlük süresi 31 Aralık 2008 tarihinde dolacak. Hükümet bu nedenle reel sektörden gelen talepleri de dikkate alarak yeni bir teşvik mevzuatı üzerinde çalışma başlattı. İş dünyasının talepleri: . Yatırım indirimi tekrardan uygulanmalı . Birbirinden kopuk teşvikler düzenlenmeli . Doymuş sektörler teşvik edilmemeli . Sistem piyasaya uygun olmalı. . Arsa tahsisi gibi destekler artırılmalı . TOBB sürece katılmalı . Katma değeri yüksek sektörler desteklenmeli