Sanayiciler patent yasasını bekliyor

Özlem Ermiş BEYHAN 

İSTANBUL - Dünya patent liginde 25’inci sırada olan Türkiye’de Ar-Ge Merkezi yetkisi almış 83 şirketin 27’si şimdiye kadar hiç patent başvurusu yapmadı. Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz, “Bu kadar desteğe rağmen patent başvurusu çok az. Türkiye’de patent konusunda sistematik çalışma yok” dedi ve çok önemli bir diğer soruna, patent koruması konusundaki yasal boşluğa işaret etti. Patent ihlallerine karşı ceza davası açılmasına imkan verecek torba yasanın Sanayi Bakanlığı’nda olduğunu belirten Yamankaradeniz, “Patentinizi koruyamıyorsunuz, bu işdünyasında güvensizlik yaratıyor. İşdünyası 3 yıldır patent ihlallerine karşı ceza davası açmaya imkan verecek yasayı bekliyor” dedi.

Anayasa Mahkemesi kararı ile patentle ilgili taklitlerde ceza uygulamasının kanun hükmünde kararname ile bugün için mümkün olmadığını vurgulayan Yamankaradeniz yeni torba yasa ile ceza davası açma imkanının yeniden getirileceğini, 3 yıldır var olan boşluğun giderilmesi için gerekli yasa taslağının Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı tarafından Sanayi Bakanlığı’na sunulduğunu söyledi.

Yamankaradeniz, yasa sonrasında patent başvurularında yüzde 30 ila 40’lık artış olacağı öngörüsünde bulundu. Türkiye’de 83 Ar-Ge merkezi bulunduğunu, 2011 sonu itibarıyla 27 tanesinin hiç patent başvurusu yapmadığını, 21’inin ise sadece 1 tane patent için başvuruda bulunduğunu anlatan Yamankaradeniz, “Arçelik, Vestel, Eczacıbaşı gibi şirketlerin Ar-Ge merkezlerinin ise etkin biçimde çalışarak 25’in üzerinde patent başvurusu var. Yerli patent müracaatlarına baktığınızda 7 bin tane.

Yabancılarla birlikte 13 bin adete çıkıyor 2011 sonu itibarıyla. Bu kadar destek veriliyor, neden bir sonuca ulaşamıyoruz, bunu incelemek gerekiyor” diye konuştu. Patent konusunda şirketlere hedeflerini baştan belirlemelerini ve Ar-Ge merkezlerinin bu hedeflere ulaşmasını yönetebilmek için performans kriterleri koymalarını tavsiye eden Yamankaradeniz, “Verilen destekler perspektifinde değerlendirildiğinde Ar-Ge çalışmalarının sonuçları yeterli seviyede değil. Bütün gelişmiş ülkelerde bu çalışmalar belirli bir sistematik içinde yapılıyor.

Örneğin Ar-Ge’de çalışan bir mühendisin yılda en az 1 tane patente dönüşebilecek ürün geliştirmesi isteniyor. Oysa Türkiye’de Ar-Ge çalışanlarının performans kriteri yok. Aksi halde işaret ettiğim 27 Ar-Ge merkezinde olduğu gibi 50 mühendis çalışır ama o şirketten 1 tane bile patent başvurusu çıkmaz. Bu işi sanatçı mantığı ile yapmak çok doğru değil” diye konuştu. Sanayi Bakanlığı’nın Ar-Ge desteklerinde bir sorgulamaya girmeye başladığını belirten Yamankaradeniz, bu paralelde geçen yılın sonu itibarıyla bazı Ar-Ge merkezlerinin belgesinin geri alındığı bilgisini verdi. Yamankaradeniz şirketleri uyararak, “Hedef koymayan, patent üretemeyen Ar-Ge merkezlerinin belgeleri dondurulacak. İçi boş, sonuç üretemeyen merkezlerin sistematik bir çalışmaya girmesi gerekir” dedi.

Akademisyenler şahsi başvuru yapamayacak

Patentin şirketlerin geleceğe yaptıkları bir yatırım olduğunu, geleceğe yönelik teknoloji ve tasarımlarını patentle koruma altına aldıklarını vurgulayan Yamankaradeniz, halen Sanayi Bakanlığı’nda olan torba yasa ile 3 yıldır ceza davası ile korunamayan patentler için hayati bazı kuralların getirileceğini söyledi. Torba yasa ile mecliste kadük olan toplam 500 maddelik 4 ayrı yasanın en kritik maddelerinin yürürlüğe gireceğini belirten Yamankaradeniz, bu kapsamda artık patent korumada ceza davası açılabileceğini, akademisyenlerin şahsi başvuru  yapamayacaklarını, üniversiteleri adına patent başvurusu yapacaklarını söyledi.

Yamankaradeniz, “Şu anda yasal düzenlemeler üniversitelerimizin patent başvurusu yapmasına imkan vermiyor. Yeni yasa bunun önünü açacak. Taklitçi denilen Çin’de üniversitelerin yaptığı patent başvurusu sayısı 45 bin. Türkiye’de ise birkaç başvurunun ötesine geçmez. Kanun böyle bir zorunluluk getirince bu üniversitelerin başvurularına olumlu yansıyacak” dedi. Yamankaradeniz, yasa taslağına göre faydalı modellerin artık sadece müracaatla onaylanmayacağını, incelemeye de tabi tutulacağını belirtti. Böylece haksız rekabetin önüne geçileceğini söyleyen Yamankaradeniz, nitelikli buluş sayısının da artacağını ifade etti. Bazı akademisyenlerin söz konusu yasaya karşı olduğunu, “yamalı bohça gibi” eleştirisi getirildiğini belirten Yamankaradeniz, bu eleştirilerin aslında haklı olduğunu ancak palyatif de olsa işdünyasının acil ihtiyaçlarını, sorunlarını gidermek açısından hazırlanan taslağın önemli olduğunu belirtti. Markaların korunması, Tasarımların korunması, Patent ve faydalı modellerin korunması ve Coğrafi işaretlerin korunması ile ilgili kanun taslaklarının toplam 500 maddesi halen kadük olmuş durumda. Şimdi ilk etapta hazırlanan torba yasa ile 77 maddede acil tüm maddelerin kanunlaştırılması hedefleniyor.

“İnoversite” projesi ile sanayi bilimle buluşacak

KOBİ’lerin Ar-Ge konusunda üniversitelerle işbirliğine Kosgeb ve Tübitak desteği olduğunu hatırlatan Yamankaradeniz, Destek Patent’in İnoversite projesinin de şirketleri, Ar-Ge konusunda uzman akademisyenlerle biraraya getirmeyi hedeflediğini anlattı. Türkiye’nin yapılan 541 patent başvurusu ile tüm dünyada 25’nci sıraya yükseldiğini kaydeden Yamankaradeniz, “Dünya çapında en fazla patent müracaatı yapan 100 firma arasına hiç bir Türk firmasının girememesi dikkat çekici. En fazla müracaat yapan 50 üniversite arasında hiç bir Türk Üniversitesi’nin olmaması da üzüntü verici. WIPO’ya yapılan müracaatlarda öne  çıkan sektörler ise Dijital Komünikasyon, Bilgisayar Teknolojileri ve Medikal Teknolojileri” diye konuştu.