Sigara ve madencilik kârlılığı kaptırmıyor!

TALİP AKTAŞ

İSTANBUL - Sanayinin katma değer ve dolayısıyla kar üretmekte zorlandığı 2013 yılında en yüksek karlılığı, önceki yıllarda olduğu gibi maden ve sigara üreten firmalar sağladı. İmalat sanayiinde firma başına en yüksek katma değeri de yine sigara üreticisi firmalar üretti. Katma değerde ikinci sırayı petrol ürünleri üretici ve dağıtıcıları, üçüncü sırayı ise içecek üreticileri aldı.

İSO tarafından açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” (BSK) araştırmasına göre, satış karlılığı ve aktif karlılığında ilk sırayı madencilik- taşocakçılığı sektörü alırken, en yüksek özkaynak karlılığı elde eden sektör ise tütün ürünleri imalatı oldu. Giyim, ilaç ve ağaç ürünleri imalatçıları ise sektör bazında yılı zararla kapattılar. 2013 yılının kar rakamlarında en dikkat çeken noktalardan birini Elektrik Üretim AŞ’nin karı oluşturdu. Elektrik Üretim A.Ş.’nin 2 milyar 569 milyon liralık karı, 500 BSK’nın 22.1 milyar liralık vergi öncesi kar-zarar toplamının yüzde 10’unu oluşturdu. Böylece EÜAŞ, toplam zararı tek başına 10.6 puan aşağıya çekti.

İSO’nun bu yıl ilk kez hesapladığı teknoloji yoğunluğu itibarıyla katma değer ölçümlemesine göre de 500 BSK’nın ürettiği toplam katma değerin yüzde 36.1’ini düşük teknoloji, yüzde 43.6’sını orta düşük teknoloji ve yüzde 17.8’ini de orta ileri teknoloji yoğunluklu şirketler üretti. Böylece toplam katma değerin yüzde 80’i düşük ve orta düşük teknoloji yoğun sanayiler tarafından üretilirken, yüksek teknolojili katma değerin payı yüzde 2.6’da kaldı. Yüksek teknolojili katma değer üretiminde geçen yıla göre de 0.2 puanlık düşüş kaydedildi. 

Satış kârlılığının lideri madencilik sektörü 

İSO araştırmasına göre 2013 yılında 500 BSK’nın ortalama satış karlılığı yüzde 4.9 olurken, satışlarına göre en yüksek kar sağlayan sektör yüzde 32.3 ile madencilik oldu. Bu sektörü 28.4’le tütün ürünleri imalatı, yüzde 14.5’le de elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sektörü izledi. 

DÜNYA’nın yaptığı hesaplamalara göre, 3 kamu sermayeli şirket hariç olmak üzere özel sermayeli 13 madencilik şirketinin satış karlılığı yüzde 40.1 gibi rekor bir oranda gerçekleşti. Bu oran, 500 BSK'nın ortalama satış karlılığının 8 katı bir büyüklüğü ifade ediyor. 

Adını ve verilerini açıklayan firmalar itibarıyla, satış karlılığının ilk sırasında ise özel sermayeli Çayeli Bakır İşletmeleri yer aldı. Söz konusu şirket, net satışlarının yüzde 73.5’i oranında brüt kar elde etti. Bu şirketi yüzde 60.3’le Türkiye Petrolleri AO ve yüzde 58.1’le de Koza Altın İşletmeleri izledi. 

Satış karlılığında ilk 10 içinde yer alan diğer madencilik şirketleri de Tüprag madencilik, Eti Bakır, Eti Maden, Soda Sanayii ve Erdemir Madencilik olarak sıralandı. Çimsa Çimento ve Philsa Philip Morris Sabancı Sigara, satış karlılığında ilk 10’da yer alan madencilik şirketleri dışındaki şirketler oldu. 

Satış karlılığında madencilik sektörünün ardından yüzde 20.8'le ikinci sıradaki 4 büyük sigara üreticisinden oluşan tütün ürünleri imalatı sektörü yer aldı. 

Aktif ve özkaynak kârlılığında sigara üreticileri ilk sırada 

Tütün ürünleri imalatı sektörü, aktif karlılığı ve özkaynak karlılığında ise ilk sırada yer aldı. 500 BSK'nın yüzde 5.3'lük ortalama aktif karlılığına karşın, tütün ürünleri imalatının aktiflerine oranla elde ettiği kar yüzde 20.8 düzeyinde gerçekleşti. 

Aktif karlılığında yüzde 16.7 ile madencilik ikinci, yüzde 14.9'la ise makine sanayii üçüncü olarak sıralandı. Mobilya sanayii ile kimyasal ürünler sanayii de yüzde 10'ün üzerinde aktif karlılığı elde eden sektörler arasında yer aldı. 

Adını ve verilerini açıklayan kuruluşlar itibarıyla 2013 yılında aktif karlılığında ilk sırayı Ulusoy Elektrik İmalat Taahhüt AŞ alırken, bu şirketi yüzde 42.5'le Tüprag Madencilik ve yüzde 35.8'le Eti Maden İşletmeleri izledi. Çimsa Çimento, Anadolu Isuzu, Soda Sanayi, Genpower Jeneratör ve Koza Altın İşletmeleri bu kategoride en yüksek karlılık elde eden şirketler olarak sıralandı. 

Aktif karlılığında ilk sıralarda yer alan tütün ürünleri imalatı ve madencilik sektörlerinin ardından çimento ve makine sektörleri de diğer sektörlere göre daha başarılı bir performans ortaya koydular. 

Sigara şirketleri açık ara önde yer aldı 

500 BSK'nın ortalama özkaynak karlılığının yüzde 9.8 olarak belirlendiği 2013 yılında sigara şirketleri yüzde 58.4 ile açık ara ilk sırada yer aldı. Makine ve ekipman sanayii yüzde 30.7, otomotiv sanayii yüzde 25.7 ve kimyasal ürünler sektörü yüzde 21.4'lük oranlarla özkaynak karlılığında ikinci ve üçüncü sıradaki sektörler oldular. 

Adını ve verilerini açıklayan şirketler itibarıyla ise özkaynak karlılığında Philsa Philip Morris yüzde 78.8'le ilk sıradaki şirket olurken, bunu Ulusoy Elektrik ve Kerevitaş Gıda izledi. 

Sanayi kuruluşlarında özkaynak karlılığının geçmiş yıllara göre azalmakla birlikte kategorik olarak görece yüksek oranlarda gerçekleşmesinde, şirketlerin bozulan mali yapılarına paralel olarak daha düşük özkaynakla faaliyet göstermelerinin de etkisi bulunuyor. 

Giyim imalatı, ilaç sanayii, ağaç ve ağaç ürünleri zararda

2013 yılında giyim eşyalarının imalatı, ilaç sanayii ve mobilya hariç ağaç ve ağaç ürünleri sektörü zarar eden sektörler oldular. Giyim eşyaları imalatının satış karlılığı yüzde -0.5, aktif karlılığı yüzde -0.4, özkaynak karlılığı ise yüzde -1.3 olarak belirlendi. Bu oranlar sırasıyla ilaç sanayiinde -0.6, -0.5 ve -1.3, ağaç ve ağaç ürünleri sanayiinde de -1.9, -1.3 ve -4.4 düzeyinde gerçekleşti. İlaç sanayiindeki zararda büyük alıcı durumundaki kamunun alım fiyatlarına esas döviz kurunu düşük seviyede sabitlemesinin etkisi bulunuyor.