”Sıkılaştırma eğilimleri devam ediyor”

ANKARA - Merkez Bankası tarafından düzenlenen Banka Kredileri Eğilim Anketi'nin sonuçları, bankaların işletmelere verilen kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırma yönündeki eğilimlerinin tüm kredi türleri için devam ettiğini gösterdi.

Merkez Bankası tarafından düzenlenen Temmuz-Eylül dönemine ilişkin ''Banka Kredileri Eğilim Anketi'nin'' sonuçları açıklandı.

Buna göre, bankalar, 2009 yılının son çeyreğinde de küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler dışındaki tüm kredi türlerinde sıkılaştırmanın sürmesini beklediklerini bildirdi. Geçen dönemde standartlar üzerinde sıkılaştırıcı yöndeki etkisi hayli azalmış olan genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentilerin bu dönemde tekrar etkili olmaya başladığı, sıkılaştırıcı yönde en çok etki eden bir diğer faktörün ise endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm olduğu görüldü.

Bu dönemde de bankaları kredi standartlarının gevşetilmesi yönünde etkileyen tek faktör diğer bankaların rekabeti oldu. İşletmelere verilen kredilerin koşul ve kuralları incelendiğinde ortalama krediler üzerindeki kar marjının gevşetilen tek koşul olduğu ve bankaların son dönemlerde ilk kez kar marjını kıstıkları görüldü. Bu dönem yine en çok sıkılaştırılan koşul teminat ihtiyacı oldu.

Temmuz-Eylül 2009 döneminde işletmelere verilen kredilere olan genel talep, değişmeyeceği yönündeki beklentilerin aksine artış gösterdi. Uzun Vadeli Krediler haricindeki tüm kredi türlerinde beklentilerle uyumlu ya da beklentileri aşan düzeyde artış gösteren talebin artış hızında önceki döneme göre yavaşlama gözlendi. Uzun Vadeli Kredilerde ise bankaların azalış beklentisinin aksine talep değişmedi.

Bankaların Ekim- Aralık 2009 dönemi için beklentileri, büyük işletmelere verilen kredilerde talebin değişmeyeceği, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler ile kısa vadeli kredilerde talep artışının süreceği, uzun vadeli kredilerde ise talepte azalış görüleceği şeklinde oldu.

İşletmeler bu dönemde de en fazla borcun yeniden yapılandırılmasına yönelik finansman ihtiyacı nedeniyle kredi talebinde bulundu.

Bireysel krediler

Bu dönemde Bireysel Kredilere uygulanan standartların gevşetildiği bir kredi türü olmadığı görüldü. Bankaların gevşetilme beklentisinin aksine Konut Alım Kredilerine uygulanan standartlar bu dönemde temelde aynı kalırken, Taşıt Alım Kredilerine uygulanan standartlar sıkılaştırma beklentileri ile uyumlu olarak sıkılaştırıldı. Diğer Bireysel Kredilerde de standartların değişmeyeceği yönündeki beklentilerin aksine sıkılaştırma oldu.

Bankaların gelecek dönem beklentileri, Konut Alım ve Diğer Bireysel Kredi türlerine uygulanan standartların değişmeyeceği yönünde olup, Taşıt Alım Kredilerinde ise standartlarda sıkılaştırma öngörmekte. Konut Kredilerinde bu dönemde de diğer bankaların ve banka dışı mali kesimin rekabet baskısı Konut Kredisi standartlarının gevşetilmesine katkıda bulunan en önemli faktör olarak belirlendi.

Önceki dönemlerde standartlar üzerinde sıkılaştırıcı yönde etki eden genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler ise bu dönemde ilk kez konut kredilerine uygulanan standartların gevşetilmesine katkıda bulundu. İnceleme döneminde Taşıt Kredilerine uygulanan standartları etkileyen belirgin bir faktör olmadığı görüldü.

Diğer Bireysel Kredilerde tüm faktörler standartlar üzerinde sıkılaştırıcı yönde etkili olurken, bankaların sıkılaştırma kararı almasında en fazla etkisi olan faktörler ise genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, tüketicilerin kredi itibarı ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler oldu. Bankalar 2009 yılının üçüncü çeyreğinde tüm bireysel kredi türlerinde ortalama krediler üzerindeki kar marjını azaltmaya başladı.

Temmuz-Eylül 2009 döneminde tüm bireysel kredi türlerinde talepteki artış eğiliminin hızlanarak sürdüğü ve gerçekleşen talebin beklentileri oldukça aştığı görüldü. Bankaların 2009 yılının son çeyreği için beklentileri talepteki artışın süreceği yönünde oldu.

Geçtiğimiz dönemlerde Konut Kredileri talebini olumsuz yönde etkileyen konut piyasasına ilişkin beklentiler bu dönemde talebi en fazla artıran faktör oldu. Taşıt Kredilerinde de taşıt piyasasına ilişkin beklentilerin talep üzerindeki etkisi bu dönemde olumluya döndü, talep artışındaki en önemli faktör geçen dönemde olduğu gibi bu dönemde de krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler olurken talebi azaltıcı yönde en etkin faktör ise taşıt alımı dışındaki tüketim harcamaları olarak belirlendi.

Diğer Bireysel Kredilerde talep artışının en önemli kaynağı dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar olurken, daha önceki dönemlerde talebi azaltıcı yönde etkisi olan tüketici güveni de bu dönemde talebi artırıcı yönde katkı sağladı.