TANAP’ta ilk deneme yapıldı

MEHMET KARA

ESKİŞEHİR - Şahdeniz II sahasından çıkarılacak Azerbaycan doğalgazını Türkiye ve Avrupa’ya taşıyacak TANAP boru hattının Türkiye şebekesiyle bağlanacağı Eskişehir’deki ölçüm ve kompresör istasyonlarında Türkiye ve Azerbaycan medyası temsilcileri incelemelerde bulundu ve bilgi aldı. TANAP CEO’su Saltuk Düzyol, burada yaptığı değerlendirmede boru hattının 1340 kilometrelik önemli kısmının tamamlandığını belirterek “Bulunduğumuz noktaya doğalgaz da gelmiş durumda” dedi. Düzyol, hazırlık ve test çalışmaları için TANAP hattına basılan 120 milyon metreküplük gazın, projenin asıl kaynağı olan Şahdeniz II değil, Bakü-Tiflis-Erzurum hattı üzerinden gelen Şahdeniz I gazı olduğunu anlattı.

Botaş’a ilk gaz Haziran’da

TANAP’tan BOTAŞ’a ilk doğalgazın 30 Haziran 2018 tarihinde verileceğini anlatan Düzyol, “Kontratlara göre TANAP’dan Türkiye’ye ilk bir yıl, yani 1 Temmuz 2018-30 Haziran 2019 döneminde toplam 2 milyar metreküplük doğalgaz aktarılacak” dedi. Düzyol’un verdiği bilgiye göre TANAP’tan BOTAŞ şebekesine ikinci 12 aylık dönemde 4 milyar metreküp gaz basılacak, 1 Temmuz 2021’den itibaren ise yıllık gaz miktarı nihai seviye olan 6 milyar metreküpe yükselecek.

Rus gazının payı düşecek

Türkiye’nin halen Bakü-Tiflis-Erzurum hattı üzerinden yılda 6.6 milyar metreküp Azerbaycan gazı aldığını hatırlatan Saltuk Düzyol, TANAP’tan gelecek 6 milyar metreküple birlikte bu rakamın 12.6 milyar metreküpe yükseleceğini söyledi. Bu sayede Türkiye’nin doğalgaz ithalatı bileşiminin değişeceğini ifade eden Düzyol, “Rus gazının toplam içindeki payı düşerken, bunun yerini Azerbaycan gazı alacak” ifadesini kullandı.

Irak gazını da taşıyabilecek

TANAP CEO’su Saltuk Düzyol, “TANAP, başka yerlerden de gaz girişi yapılabilecek şekilde projelendirildi. Hatta Irak’tan gelecek gazın da hatta girmesi ileride mümkün olabilir. Yıllık 31 milyar metreküp gaz taşımaya uygun. Eskişehir’e kadar bu var. Sonrası da 24 milyar metreküp olacak. Yatırım maliyetini gereksiz yere arttırmamak için boru çapı küçültüldü” dedi.

Gürcistan-Türkiye sınırında tek bir girişi bulunan TANAP’ın ilk çıkış noktası olarak da, Türkiye şebekesine gaz vermek üzere Eskişehir’in seçildiğini anlatan Düzyol “Diğer bir çıkış noktası yine Trakya (Türkiye) için Gelibolu. Üçüncü çıkış noktamız da İpsala’da Yunanistan sınırı” diye konuştu. Projede hiçbir yeraltı depolama tesisine bağlantı öngörülmediği bilgisini paylaşan Düzyol, “İleriki yıllarda yine bu tür şeyler düşünülebilir. Bu, doğalgaz arzında sürekliliğin sağlanması açısından da önemli” ifadesini kullandı.

İtalya gaz için TAP’ı bekleyecek

Anlaşması 26 Haziran 2012’de imzalanan TANAP’ın temelinin Mart 2015’te atıldığını hatırlatan Saltuk Düzyol, “ Yaklaşık üç senede işlem tamam. Vanayı açmak üzerdeyiz. 30 Haziran’da ticari gaz akışına gerekiyor. Bir yıl sonra da TAP’a gaz vermemiz gerekiyordu. Ancak TAP 2020’den önce hazır olamayacak. Dolayısıyla bir inşaatımızı bitirip, TAP’ın hazır olmasını bekleyeceğiz” diye konuştu.

Maliyet yüzde 32 düştü

TANAP CEO’su Saltuk Düzyol, boru hattının anlaşması imzalandığında 11.766 milyar dolar olarak öngörülen tahmini yatırım tutarının bugün itibariyle 7.99 milyar dolara indirildiğini ve bugün itibariyle bu tutarın 5.6 milyar dolarlık kısmının harcandığını anlattı. Maliyet düşüşünde uluslararası piyasa şartlarının etkili olduğunu belirten Düzyol şunları söyledi: “Ekonomik konjonktürden istifade ettik. Piyasa durgunluk içerisindeydi, bütün üreticiler sıkıntı içindelerdi, ürün satmaya çalışıyorlardı. TANAP da onlar için prestijli bir projeydi ve gerçekten agressif fiyatlarla geldiler. İnşaat firmaları da aynı şekilde. Yüzde 32’leri bulan tasarruf sağlanmasaydı, yaklaşık 3.8 milyar dolarlık bu maliyet farkının yüzde 64’ü Azerbaycan’dan, yüzde 30’u Türkiye’den çıkacaktı. Şu anda maliyetler yavaş yavaş yükselmeye başladı.”

Başarılı satın alma yönetimi

TANAP yatırımındaki maliyet düşüşünde satın alma ve proje yönetiminde sağlanan başarının da ciddi rolü bulunduğunu anlatan Düzyol şöyle konuştu: “Ulaşılan rakamın içinde halen yedek akçe de var. Onları söyleyemeyeceğim, ortaklarımız bankalarla görüşüyorlar. Bu büyük başarıdır. Proje şu anda 3.75 milyar dolarlık finansman garantisi sağlamış durumda. Avrupa Birliği’nin ufak tefek hibe ve yardımlarının tutarı da 10.2 milyon dolara ulaştı.”

31 milyar metreküpe 3 yılda ulaşırız

TANAP’ta 5 adet kompresör istasyonu inşa edilmesi gerektiğini anlatan Saltuk Düzyol şöyle dedi: “İnşa etmekte olduğumuz 2 kompresöre 5 tane daha eklenecek. Hatta yerleri belli. Halen dört ölçüm, iki kompresör istasyonunun sözleşme büyüklüğü 457 milyon dolar” diye konuştu. TANAP’ta şu andaki yatırımların, 16 milyar metreküplük kapasite için yapıldığını anlatan Düzyol şunları ilave etti: “Aslında Şahdeniz II’den gelecek gazın Eskişehir’e kadar ulaşması için Türkiye içinde kompresöre de ihtiyaç yok. Gürcistan’daki kompresörden basılınca buraya gelir. Ama basınç ve sıcaklık gibi standartları sağlamak için bu kompresör istasyonlarını yapıyoruz. Eğer Şahdeniz’de 31 milyar metreküp gaz üretilebilir ise biz de bunu taşımayı sağlayacak yatırımları 2.5-3 yıla kadar tamamlayabiliriz.”

TANAP sadece TANAP değildir

TANAP CEO Saltuk Düzyol, TANAP ele alınırken tek başına bir projeden söz edilemeyeceğini belirterek “Avrupa Birliği için hayati önem arz eden Güney Koridoru adlı yeni bir gaz değer zinciri yaratılıyor. Bu zincirin dört ana parçadan oluşuyor ve en doğuda, Azerbaycan’ın Şahdeniz II sahasındaki üretim yatırımıyla başlıyor. Sonra Güney Kafk asya Boru Hattı’nın genişletilmesi geliyor. Üçüncüsü TANAP. Bu kısım Avrupa’daki çapı en geniş ve en uzun boru hattı. Bizden sonra da İtalya’ya kadar gaz götürecek Trans Adriatic Pipeline (TAP) var. Bunların her biri ayrı ayrı başarılı olmalı ki gerçek anlamda başarıdan bahsedebilelim” dedi.