Teknokentte 'önce patent al şartı' sıkıntı yarattı

İBRAHİM EKİNCİ

Teknokentler için yapılan son düzenleme konunun uzmanlarına göre sıkıntıya yol açacak. Daha önce bu bölgelerde geliştirilen bir teknolojinin muafiyetlerden yararlanması için teknokent yönetim şirketlerinin onayı yetiyordu. Yeni uygulamada “Son 5 hesap döneminin ortalaması dikkate alınmak suretiyle gayri maddi haklardan elde ettikleri brüt gelirleri 30 milyon TL’yi ve dahil olduğu şirketler grubunun (veya kendisinin) yıllık net satış hasılatı toplamı 200 milyon TL’yi aşanlar” istisnadan yararlanmak için patent almak zorunda olacaklar.

30 milyon TL’yi aşmayanlar ise Sanayi Bakanlığı’ndan proje bitirme belgesi alacak. Bu da patent alma süresi 2 – 3 yılı bulabildiği için istisnalardan yararlanmayı 2 – 3 yıl geciktirecek. Patent gelirleri 30 milyon liranın altında kalanlar için alınması zorunlu iş bitirme belgesi de gecikmelere yol açacak. “Teknolojik açıdan değer taşımayan çalışmalara da onay verebiliyor, istisnalardan haksız yararlanmalar olabiliyor” gerekçesiyle getirilen uygulama dürüst şirketler için sorun oluşturabilecek.

Uzmanlara göre yeni uygulama özellikle büyük teknoloji merkezleri için istisnalardan geç yararlanma sonucunu doğuracağı için finansal yük oluşturacak. Teknoloji geliştirme konusunda caydırıcı etkileri olabilecek. Maliyetler açısından Türk şirketlerinin rekabet gücünü de olumsuz etkileyecek.

19 Ekim’de yürürlüğe girdi

Bakanlar Kurulu’nun 19 Ekimde yürürlüğe giren kararını konunun uzmanı KPMG’nin Türkiye Vergi Şirket Ortağı Emrah Akın değerlendirdi. Bu konuda şirketlere hizmet veren ve yeni uygulama ile ilgili kaygı belirten geri dönüşler aldıklarını belirten Emrah Akın, “Bu alanda yapılan çalışmaları desteklemek amacıyla sağlanan birçok teşvik ve destek var. Yeterli olup olmadığı tartışılırken gelen yeni karar bazı endişelere neden oldu. Kazançların gelir veya kurumlar vergisinden istisna olabilmesi için patent veya eşdeğer belgelere bağlanması gerekiyor. Bu birçok sorun yaratacak” dedi.

“Patent 2-3 yılda alınıyor”

Emrah Akın, yeni uygulamayla birlikte ortaya çıkacak sorunları şöyle sıraladı: “Türkiye’de patent alma süresi 2-3 yılı buluyor. Konu teknoloji olunca 2-3 yıllık süreç onlarca yıla isabet ediyor aslında. Bugün ürettiğiniz bir teknolojinin patentini aldığınızda eskimiş olabilir.

Şirketlerin ortaya çıkardıkları gayri maddi hakların patentini almadan müşterilerine kullandırmaya başlaması gerekiyor. Problem de bu noktada ortaya çıkıyor. Patent başvurusu ile kullanım haklarının devredilebilmesine rağmen istisnadan ancak patenti aldıktan sonra yararlanmak mümkün olabiliyor. Dolayısıyla şirketler geliri yazdıktan ancak 2-3 yıl sonra istisnadan yararlanabiliyor. Ödenen vergiyi iade almanın ortalama 1 yıl süreceği göz önünde tutulursa mükellefler açısından ciddi bir finansman yükünün ortaya çıkacağını söyleyebiliriz.”

“Başvuru yeterli sayılsın”

Emrah Akın teknokent yatırımlarını olumsuz etkileyebilecek bu kararın, patent kriterinde yapılacak bir düzeltme ile aşılabileceğini kaydetti. Akın, “Kazanç istisnasının patent alınması yerine başvuruya bağlanması ve patentin alınamadığı durumda kurumlar vergisi beyannamesinin düzeltilmesine izin verilmesi daha uygun olabilir. Ayrıca patente tabi iş sayısı ve patent alma sürelerin göz önüne alındığında onlarca düzeltme beyannamesi vermek gerekebilir” dedi.

Bakanlar Kurulu kararı ne diyor?

Yeni düzenleme Bakanlar Kurulu’nun 11 Eylül 2017 tarihli 10821 sayılı kararı ile yapıldı. Kararda, “Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükellefl erin (..) istisnadan yararlanabilmesi için bu hakların niteliğine göre ilgili mevzuat çerçevesinde tescile veya kayda yetkili kuruma başvurarak patent veya fonksiyonel olarak patente eşdeğer belgelere bağlanması gerekir” hükmü getirildi. Böylece “teknokent yönetim şirketlerinin onayı” yerine patent veya eş değer belge şartı getirilmiş oldu. Kararda, “Eşdeğer belge”ler; faydalı model, tasarım tescil, telif hakkı tescil, entegre devre topografyası tescil, yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı hakkı tescil belgesi olarak sıralandı.

Vergi muafiyetleri uygulanıyor

6170 Sayılı Kanun’la yönetici şirketlerin elde ettikleri kazançlar ile bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile bölgede çalışan Ar-Ge ve destek personelinin yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden gelir ve kazançları 31/12/2023’e kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaf. 6170 sayılı Kanun ile bu bölgelerdeki Ar-Ge projelerinde çalışan Ar-Ge personelinin, bölgedeki işle ilgili olarak yönetici şirketin onayı ile bölge dışında geçirmesi gereken süreye ait ücretlerinin bir kısmı da gelir vergisi kapsamı dışında. 5746 sayılı Kanun’la da teknokentlerdeki şirketlerin Ar-Ge ve yazılım personelinin ücretlerine ilişkin sigorta primi işveren hissesi desteğine yönelik düzenlemeler var. Ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı Hazine tarafından karşılanıyor. Ayrıca bu bölgelerde üretilen sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetler de KDV’den muaf.