TÜPRAŞ yine Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu

İSTANBUL - İstanbul Sanayi Odasının (İSO) "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu"nda ilk sırayı, geçmiş yıllarda olduğu gibi yine Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) aldı.

TÜPRAŞ, 2008 yılında 27 milyar 732 milyon 867 bin 295 liralık net üretimden satışla birinci oldu.

TÜPRAŞ'ı 6 milyar 249 milyon 112 bin 724 liralık net üretimden satışla Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü (EUAŞ) izlerken, üçüncü sırayı 6 milyar 6 milyon 491 bin 811 lira ile Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. aldı.

İlk 50 kuruluşun ihracattaki payı yüzde 56,5

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''na göre, 2008 yılında istihdam hariç diğer göstergelerde ilk 50 kuruluşun ağırlığı oldukça yüksek oranlarda gerçekleşti.

2007 yılında üretimden satışların yüzde 49,8'i ilk 50 kuruluşa ait iken bu oran 2008 yılında 2,8 puan artarak yüzde 52,6'ya yükseldi. Bu artışta 2008 yılında özellikle petrol ve ana metal sanayi ürünlerindeki büyük fiyat artışlarının etkili olduğuna işaret edildi.

Üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde ilk 50 kuruluşun İSO 500 içindeki payı, yüzde 53,7 olurken, 2007 yılında bu oranın yüzde 58,1 olduğu hatırlandığında ilk 50 kuruluşun brüt katma değer içindeki payının 4,4 puan azaldığı görüldü.

Vergi öncesi dönem kar ve zararında ilk 50 kuruluşun payı 2008'de yüzde 58,8 oranında gerçekleşirken, bu pay önceki yıl yüzde 43,9 olmuştu.

Rapora göre, ilk 50 kuruluşun ihracattaki payı yüzde 56,5 olurken bu oran 2007 yılında yüzde 54,9 olarak gerçekleşmişti.

2008'de ilk 50 kuruluşun üretimden satışlar, brüt katma değer, vergi öncesi dönem kar veya zararı ve ihracattaki payı yüzde 52,6 ile yüzde 58,8 oranında değiştiği görülürken, bu paylar 2006 ve 2007'den bir miktar farklı olmasına karşın oranlarda önemli değişme gözükmedi.

İlk 50 kuruluşun çalışanlar sayısındaki payı ise önemli bir farklılık gösterdi. İlk 50 kuruluş istihdam dışındaki diğer göstergelerde İSO 500 içinde yüzde 50 ve üzerinde bir paya sahip olmasına karşın, çalışanlar sayısındaki payı üçte bire geriledi. 2006 ve 2007'de ilk 50 kuruluşun çalışanları sayısındaki payı yüzde 33,5 iken bu pay 2008'de yüzde 31'e geriledi.

2008 yılında İSO 500'deki ilk 50 kuruluş, Türkiye GSYİH'sinin yüzde 4,5'ini, Türkiye ihracatının ise yüzde 29'unu gerçekleştirdi. Bu oranların 2007 yılı için sırasıyla yüzde 5,4 ve yüzde 27,9 olduğu hatırlandığında ilk 50 kuruluşun ekonomideki ağırlığının daha iyi anlaşıldığının altı çizildi.

Geçen yıl ilk 50 kuruluşun nispi hasıla oranı ise 173,4 olarak gerçekleşti.

Türkiye petrolleri A.O karda ilk sıraya yerleşti

İSO'nun raporuna göre 2008 yılında en fazla kar eden ilk 10 kuruluş sıralamasında önemli değişiklikler gerçekleşti.

2007'de 7. sırada bulunan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), 1 milyar 772 milyon 395 bin 715 lira kar ile 2008 yılında ilk sıraya yerleşti. 2008'deki en önemli değişim, bir kamu kuruluşunun karda ilk sıraya yerleşmesi oldu.

İkinci sırada, geçen yılın dördüncüsü Philsa Philip Morris Sabancı 729 milyon 201 bin 66 lira ile yer aldı.

Üçüncü sırada yer alan Ford Otomotiv geçen yılki konumunu korudu. Ford Otomotiv'in karı 616 milyon 510 bin 110 lira olarak gerçekleşti.

Dördüncü sırada, 2007 yılının birincisi TÜPRAŞ 517 milyon 444 lira ile yer alırken, 5. sırada Çolakoğlu Metalurji yer aldı. Bu kuruluşun 53. sıradan 5. sıraya yükselmesi dikkati çekti.

Listenin 6. sırasında Unilever, 7. sırasında Mercedes-Benz, 8. sırasında Habaş, 9. sırasında Anadolu Efes Biracılık A.Ş, 10. sırasında ise Kardemir Karabük Demir Çelik yer aldı.

"2001'den sonraki en olumsuz dönem"

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu"nda, 2008'in, sanayi kuruluşları açısından 2001 sonrası dönemin en olumsuz yılı olduğu belirtildi.

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından Odakule'deki Meclis Salonu'nda açıklanan raporda, küresel mali krizin, tüm ülkeler gibi Türkiye'yi de olumsuz etkilediği, ancak Türkiye ekonomisindeki etkilenmenin mali sektörden çok reel sektör boyutunda ortaya çıktığı, krizin şiddetini artırmasıyla birlikte üretim, ihracat ve istihdamda büyük çaplı düşüşler yaşandığı ifade edildi.

Sanayi üretiminde 2008 yılının ağustos ayında yüzde 3,6 ile başlayan düşüşün, eylül, ekim ve kasım aylarında artarak devam ettiği, Aralık ayında yüzde 17,8'e ulaştığı kaydedilen raporda, ikinci yarıda başlayan düşüşün etkisiyle 2001 sonrası dönemde ilk kez 2008'de sanayi üretiminin yüzde 0,9 oranında azaldığı kaydedildi.

Özel sektör ihracatta ön sırada

Raporda, son yıllarda olduğu gibi 2008'de de en fazla ihracat yapan ilk 10 sıralamasının tamamının özel sektör kuruluşlarından oluştuğu, üretim ve katma değerde olduğu gibi ihracatta da ilk sırada Tüpraş'ın yer aldığı, 2007'de ihracatta ikinci sırada olan Tüpraş'ın geçen yıl ilk sıraya yükseldiği, 2007'de ilk sırada bulunan Ford Otomotiv'in ikinci sıraya gerilediği, üçüncü sırada ise bir sıra yükselen Oyak Renault'un olduğu bildirildi.

2008 yılında İSO 500 büyük sanayi kuruluşundan en olumsuz sonuçların çalışmanın karlılıkla ilgili parametrelerinde ortaya çıktığına dikkatin çekildiği raporda, "Özellikle vergi öncesi dönem karında büyük bir erozyon söz konusudur" denildi.

En fazla elektrik sektöründe düşüş yaşandı

2008 yılında İSO 500 kapsamında dönem kar ve zarar toplamında en fazla düşüş yaşayan sektörün yüzde 347,7 ile elektrik sektörü olduğu, bu sektörü yüzde 272,7 ile diğer imalat sanayi, yüzde 137,2 ile dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı sektörünün izlediği ifade edilen raporda, dönem kar ve zarar toplamında artış sağlayabilen tek sektörün ise yüzde 18,7 ile madencilik sektörü olduğu bildirildi.

Zarar eden şirket sayısı

"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008" arasında 352 şirket kar ederken, 2007'de 50 olan zarar eden şirket sayısı geçen yıl 148'e yükseldi.

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu"na göre, 2008 yılında İSO 500 genelinde borçlar yüzde 38,3 oranında artarken, özkaynaklar sadece yüzde 2,7 arttı.

2007 yılında borçlardaki artışın yüzde 9,4, özkaynaklardaki artışın ise yüzde 17,2 olduğu hatırlandığında, 2008 yılında sanayi kuruluşlarının kaynak yapısının ne kadar bozulduğunun daha iyi anlaşılacağı ifade edildi.

Karlılıklar düştü

Rapora göre, 2008'de vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamındaki yüzde 36,4'lük düşüş, tüm karlılık oranlarının belirgin bir şekilde düşmesine yol açtı.

2007 yılında özel kuruluşlarda yüzde 17,3 olan ekonomik karlılık oranı, 2008'de yüzde 13,9'a geriledi. 2008 yılındaki ekonomik karlılık oranları 2001 sonrasındaki en düşük oranlar oldu.