Türk yumurtasına AB yolu açıldı

Veysel AĞDAR / Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Avrupa Birliği'nin (AB) 2012 yılından itibaren zorunluluk haline getirdiği hayvan refahıyla ilgili fiziksel şartları taşımayan işletmelerin tasfiye olması, birlik bünyesinde arz açığı ortaya çıkardı. Yeni şartlar AB'de yumurta üretimini yüzde 14 azaltırken, B sınıfı sanayi tipi yumurtada ortaya çıkan açığın ithalat yoluyla karşılanması gündeme geldi. Böylece 2008 yılından itibaren AB'nin istediği hayvan sağlığı uygulama şartlarını yerine getirmek için çalışan ve AB'ye yumurta ihracatı yapabilecek ülkeler sınıfına dahil olan Türkiye'nin de önünü açıldı. Geçen yıl ihracatı önceki yıla göre yüzde 83 arttırarak 286 milyon dolara çıkaran yumurta üreticileri için 2012 yılında yeni pazar alternatifleri ortaya çıkmaya başladı.

Yıllardır AB'ye hayvan sağlığı kuralları yüzünden hayvansal ürün ihracatı yapamayan Türkiye, işlenmiş kırmızı et ve beyaz etten sonra yumurta ihracatı için de vize aldı. AB'ye ihracat yapabilmek için 2008 yılından bu yana, Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUMBİR) vasıtasıyla teknik düzeyde çalışmalarını sürdüren üreticiler, kısa bir süre önce AB'ye ihracat yapabilecek ülkeler listesine Türkiye'yi de dahil ettirdiler.

AB mevzuatına göre, AB'ye yumurta ihraç edebilmek için hayvan sağlığıyla ilgili uygulamaların AB ile uyumlu olması, bunun için de ülkelerin öncelikle, "Salmonella Mücadele Programı" ve "Kalıntı Kontrol Planları"nın bulunması ve bu planların AB tarafından onaylanarak üçüncü ülkeler listesinde yer alması gerekiyor. Türkiye'nin salmonella programı henüz onaylanmazken, kalıntı izleme programı onaylandı. Bu durum ise Türkiye'nin AB'ye sanayide kullanılan B sınıfı ve likit yumurta ihracatının önünü açtı.

AB üretimi yüzde 14 azaldı

Türkiye için sofralık yumurtada şimdilik pazar olmayan AB'de bu yıl ocak ayından itibaren uygulanan ve kafeslere belirli standart getiren kanatlı refahı uygulaması, birlik bünyesindeki üretimin yüzde 14'ünü gerçekleştiren üreticilerin devre dışı kalmasına yol açtı. Bu durum aynı zamanda fiyatların da artmasına yol açınca Uluslararası Fırıncılar ve Pastacılar Federasyonu, B sınıfı yumurta ithalatının açılması ile uygulamanın 2017'ye ertelenmesi talebinde bulundular.

AB'nin çekileceği pazarları Türkiye dolduracak

AB'nin üretimi azaltması, ihracat yaptığı başta Mısır ve Libya gibi ülkelere de pazar boşluğu oluşmasına da yol açtı. Böylece özellikle Irak ve İran'a yüksek hacimli ihracat yapan Türk yumurta üreticileri için yeni ihracat imkanları da doğmuş oldu.

Gelişmeleri DÜNYA'ya değerlendiren YUMBİR Genel Sekreteri Hüseyin Sungur, Türkiye'de bilimsel olmayan verilerle tartışmaların yapıldığı dönemde AB'nin böyle bir karar almasının dikkat çekici olduğunu söyledi. Kalıntı kontrol programında sağlanan başarının sektörü kötülemeye çalışanlara yönelik güzel bir cevap olduğunun altını çizen Sungur, fiyatların uygun olması halinde fiili ihracatın da sağlanacağını bildirdi.

YUMBİR Başkanı Derya Pala:
"Tavuklar üç kez yumurtlamaz"

Öte yandan gelişmelerle ilgili yazılı açıklama yapan YUMBİR Başkanı Derya Pala ise birçok gıda maddesinde olduğu gibi yumurta için de bazı olumsuz ve akıl karıştıran beyanların olduğunu söyledi. Yumurtanın her yaştaki insanın beslenmesinde vazgeçilmez gıda maddesi olduğunu ifade eden Pala, sektörün geçen yıl ürettiği 14 milyar yumurtanın 3.5 milyarını ihraç ederek ekonomiye 286 milyon dolar döviz kazandırdığını bildirdi.

Son dönemlerde tavukların günde üç kez yumurtlatıldığına yönelik açıklamaların cehalet eseri olduğunu dile getiren Derya Pala, biyolojik olarak bunun mümkün olmadığını, yumurtanın 25 saatlik sürede oluştuğunu, hormon vererek de bu sürenin kısaltılmasının mümkün olmadığını söyledi. Türkiye'de gıda güvenliği konusunda getirilen bütün kriterlere sektörün uyduğunu ifade eden Pala, bunun bir kanıtının da Türkiye'nin AB'ye ihracat yapabilecek ülkeler sınıfına dahil edilmesi olduğunu kaydetti.

Yumurta sektöründe Avrupa heyecanı

Bahadır DEMİRÇEVİREN

BALIKESİR - AB'nin Türkiye'den kanatlı ve kanatlı ürünleri almaması kararı yumurta talebi ile sona erdi. Türkiye'den B tipi (sanayi tipi) yumurta alımı için alınan kararın sonrasında sektör, Avrupa sofralarına A tipi yumurta ihracatını beklentisi içine girdi. AB'nin mecburen bu kararı aldığını belirten Bandırma Yumurta Üreticileri Birliği Başkanı Mustafa Ayhan, "Kafesleme sistemine geçiş ile Avrupa ülkeleri üretimde büyük düşüş yaşadı ve buna bağlı olarak fiyatlarda da bir artış meydana geldi. Bu nedenle de dışarıdan alım gerçekleştirmek durumunda kaldılar. Bizim Türkiye olarak, gerek üretimimiz gerekse kalitemiz çok iyi durumda. Nisan ayı başlarında da Türkiye'den B tipi denilen ve gıda sanayinde kullanılan yumurta alımını serbest bıraktılar. B tipi yumurta genelde likit halde oluyor. Üretici olan birçok firma görüşmelere başladı"dedi.

AB bizimle rekabetten korkuyor

AB kriterlerinden olan hayvan refahına ilişkin kafesleme sistemine Türkiye'nin de geçmesi gerektiğini ancak bunun birkaç yılda olmasının zor olduğunu anlatan Mustafa Ayhan, "Gıda sanayinde kullanılmak üzere ve genelde likit olarak bulunan yumurtanın ihracatı için firmaların görüşmeleri oluyor. Kabuklu olarak yani A tipi dediğimiz yumurta içinde sektörün bir beklentisi var. Bu durumu aslında siyasi olarak yorumlamak gerekir. Türk insanı fazla girişimci ruha sahip. Girdiği pazara hakim oluyor. Bu nedenle de Avrupa bizi kendi pazarından uzak tutmak istiyor. Bu olay gıda sanayisinde kullanılan yumurta ile aşılacak gibi duruyor" ifadelerini kullandı. Türkiye'nin yetkiler arasındaki görüşmeler aracılığıyla Avrupa'nın sofrasına da yakın zamanda yumurta gönderebileceğini kaydeden Ayhan, "Çünkü üreticinin gerek tesis, gerek üretim kalitesi üst düzeyde. Avrupa'nın üretim rakamlarının iyi olduğu dönemlerde başka ülkelere de yumurta gönderiyordu. Bu üretim rakamlarındaki düşüş ile bu pazarlara da üreticimiz girebilir" şeklinde konuştu.

Balıkesir Yumurta Üreticileri Birliği Başkanı Faruk Kula ise alınan kararın sektörde memnuniyet oluşturduğunu söyledi. Avrupa'nın bulamadığı ürünler için daha önce de bu tarz kararlar aldığını ifade eden Kula, "Türkiye'deki kanatlı ve kanatlı ürünler sektörünün kalitesi Avrupa'nın çok ilerisinde. Avrupa kendi bünyesinde edinemediği ürünler için arayış içine giriyor. Türkiye ise, özellikle yumurta üretimi ve ihracatı ile adını sıkça duyuruyor. Örneğin, yılbaşından bu yana Irak'a ve o bölgeye haftada 200 tır yumurta ihracatı gerçekleşiyor. AB, B tipi yumurta için Türkiye ile ticarete müsaade etti. Türkiye bunu likit yada kabuklu olarak temin edecek ve ticareti gerçekleştirecektir. Bu ticaretin de sektöre büyük artısı olacaktır" dedi. 
   
AB standartları ve Paskalya
yumurta fiyatlarını artırdı

Avrupa'da kanatlı sektörü için getirilen daha geniş kafes gibi yeni standartlar sektörde maliyet artışlarına neden oldu. Bir yandan kanatlı üretiminde daha sıkı AB kuralları yürürlüğe girerken, Paskalya kutlamaları da Orta ve Doğu Avrupa'da yumurta fiyatlarını artırdı. Yaptırımlar nedeniyle Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Bulgaristan'da yumurta fiyatlarının yaklaşık 2 kat arttı.
Normal şartlarda Paskalya öncesi şubat ve mart aylarından yükselen talepten dolayı yumurta fiyatlarının arttığını belirten sektör temsilcileri, yumurta fiyatlarının geçtiğimiz yılın mart ayına göre yüzde 76.5 pahalandığını söylediler. Çek Cumhuriyeti'nde bu yıl mart ortasında 10 adet taze yumurta 2.07 euro civarında satılıyor.