Yeni yükler bütçedeki bozulmayı hızlandıracak
6 milyon emeklinin yararlanacağı zammın Hazine’ye yükünün asgari 144 milyar TL olacağı hesaplanıyor. Bütçe açığının giderek yükselmesiyle, ek bütçeye başvurulması kaçınılmaz görülüyor.
Levent AKBAY
En düşük emekli maaşının 5 bin 500 TL’den, 7 bin 500 TL’ye çıkartılmasına ilişkin teklif bu hafta TBMM’de ele alınacak.
Komisyona sevk edilen; “İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin 11. maddesine göre yaşlılık/malullük/ölüm aylığı almakta olan emeklilere ve hak sahiplerine dosya bazında 5 bin 500 TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarı 7 bin 500 TL'ye yükseltilecek.
Aynı yasanın 10. Maddesi'ne göre ise Sosyal Güvenlik Kurumu'nca 5510 Sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca gelir ve aylık ödemesi yapılanlara, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı'nda ödenmekte olan bin 100'er TL de 2 bin TL’ye yükseltilecek. Emeklilerin aylık asgari ücret tutarındaki artış, herhangi bir emekli için bütçeye yıllık 24 bin TL yük getirecek.
1 milyon emekli için yük 24 milyar TL’ye çıkacak. AK Parti Grup Başkan Vekili Mustafa Elitaş’ın açıklamasına göre toplam 13.6 milyon emekliden SSK ve Bağ-Kur emeklisi dahil 6 milyonu bu düzenlemeden yararlanacak.
Buna göre emeklilerin yüzde 45’inin asgari düzeyde maaş aldığı ortaya çıkarken, 6 milyon kişinin 2 bin TL’lik zamdan yararlanması halinde Hazine’ye gelecek ek yük yıllık 144 milyar TL olacak.
Emeklilerin her iki bayram ikramiyelerindeki toplam bin 800 TL’lik artış da yaklaşık 24 milyar TL’lik yük getirecek. Toplam yük 168 milyar TL’ye çıkacak. EYT’lilerin normalde 5 bin 500 TL üzerinden maaş alacak olmalarına karşın rakamın 7 bin 500 TL’ye çıkması, bütçede bu amaçla ayrılan ödeneklerin hesabının da tutmamasına yol açacak.
2023 bütçesini zorlayacak
EYT’nin yasalaşması, yaşanan deprem ve 2023 bütçesinde yer almayan deprem harcamaları 2023 bütçe dengesini şimdiden işlemez hale getirdi. Depremler nedeniyle giderler artarken, vergi gelirlerinde de düşüş kaçınılmaz hale geldi. Bütçe 2022 Ocak ayında 30 milyar 44 milyon TL fazla vermişken 2023 Ocak ayında 32 milyar 243 milyon TL açık verdi.
2022 Ocak ayında 44 milyar 276 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2023 Ocak ayında 10 milyar 883 milyon TL faiz dışı açık verildi. Ocak ayında vergi gelirlerindeki artış yüzde 7,9 ile sınırlı kaldı. Depremin yaşandığı şubat ayında gelir gider dengesindeki bozulma daha da hızlandı. Merkezi yönetim bütçesi 2022 Şubat'ta 69 milyar 737 milyon TL fazla vermiş iken 2023 Şubat'ta 170 milyar 560 milyon TL açık verdi.
2022 Şubat'ta 113 milyar 406 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2023 Şubat'ta 136 milyar 337 milyon TL faiz dışı açık verildi. Vergi gelirlerindeki artış yüzde 8,2’den yüzde 5,6’ya geriledi. Yılın iki aylık dönemine bakıldığında ise 2023 Ocak-Şubat döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 710,7 milyar TL, bütçe gelirleri 507,9 milyar TL ve bütçe açığı 202,8 milyar TL oldu.
Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 655,1 milyar, faiz dışı açık ise 147,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Böylelikle merkezi yönetim bütçesi 2022 Ocak-Şubat döneminde 99 milyar 781 milyon TL fazla vermiş iken 2023 Ocak-Şubat döneminde 202 milyar 802 milyon TL açık verdi. 2022 Ocak-Şubat döneminde 157 milyar 682 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2023 Ocak-Şubat döneminde 147 milyar 220 milyon TL faiz dışı açık verildi.
Bütçede yılın iki aylık dönemindeki bozulmanın özellikle deprem harcamaları ve EYT’nin finansmanı ve seçim öncesi harcamalarla giderek bozulması, seçim sonrasında da yeni gelir kalemleri içeren bir ek bütçenin yapılması kaçınılmaz hale geldi.
İkramiyeden EYT'li dahil 15,6 milyon emekli yararlanacak
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "En düşük emekli maaşına yaptığımız artıştan sonra bayram ikramiyesini de yüzde 82 zamla 2.000 TL'ye yükseltiyoruz. Bu düzenlemeden EYT kapsamında emekli olacaklar dahil olmak üzere 15,6 milyon emeklimiz yararlanacak. Türkiye Cumhuriyeti sosyal devlet anlayışıyla emeklilerinin yanında" ifadelerini kullandı.