Yerli patent ve tasarım yerinde saydı, marka tescili yüzde 15 arttı
Ar-Ge harcamalarındaki artış oranı ile yerli patent ve tasarım tescili birbiriyle uyuşmuyor. Harcamalardaki ciddi artışa rağmen 2016 yılında yerli patent ve tasarım tescilleri sırasıyla yüzde 3.7 ve yüzde 1.3 artış gösterdi.
HÜSEYİN GÖKÇE
ANKARA - Türkiye katma değerli üretim ve ihracatı arttırmak üzere teşvik sisteminde değişiklik yaparken, bu alanda verilen destekler ve gerek kamu gerekse özel sektörün Ar-Ge yatırımlarında ciddi artış sağlandı. Ancak desteklerdeki bu artış, patent, marka, tasarım, gibi unsurlara istenilen ölçüde yansımadı. Aynı şekilde, Türkiye’nin ileri teknolojili ürün ihracatı da yüzde 4’ün üzerine çıkamadı.
2016 yılında yerli patent ve tasarım tescilleri sırasıyla yüzde 3.7 ve yüzde 1.3 artış gösterdi. Aynı dönemde yerli marka tescili yüzde 15.2 artarken, faydalı model tescilinde yüzde 12.5 gerileme yaşandı.
Verilen desteklere rağmen, Türkiye’de katma değerli üretimin istenilen seviyede artmaması, ekonomi yönetimini de harekete geçirdi ve Ar-Ge desteklerinin tek elden sağlanması için, Ar-Ge ve Teknoloji Fonu oluşturulması kararı alındı. Bu Fon, Başbakan başkanlığındaki Bilim Teknoloji ve Sanayi İcra Kurulu tarafından dağıtılacak.
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü bu alandaki yapısal değişimi, “Türkiye’nin çok fazla destek vermesine rağmen, bu alanda başarılı sonuçlar alınamadığı” gerekçesiyle açıklamıştı.
DÜNYA’nın, yapılan yeni yasa değişikliğiyle ismi Türkiye Patent ve Marka Kurumu olarak değiştirilen TPE’nin verilerinden yaptığı derlemelere göre ise patent, marka, faydalı model ve tasarım başvurularının sayısı ile Ar-Ge harcamalarındaki artış oranı birbiriyle çok örtüşmüyor.
2016 yılında tescil edilen yerli patent sayısı önceki yıla göre yüzde 3.7 artarak bin 794’e yükselirken, aynı dönemde başvuru sayısı yüzde 16.93 artarak 6 bin 445’e çıktı. Türkiye’de 2015 yılında bin 730, 2014’te bin 251, 2013’te bin 244 yerli patent tescili yapılmıştı.
Geçen yıl tescil edilen yerli marka sayısı önceki yıla göre yüzde 15.2 artarak 5 bin 646’ya yükselirken, yerli marka başvurusu sayısı yüzde 1.45 azalarak 94 bin 545’e geriledi. Tescil edilen yerli marka sayısı, 2015’te 4 bin 901, 2014’te 4 bin 829, 2013’te 4 bin 287, 2012’de 3 bin 680 adet oldu.
Faydalı model tescilinde çift haneli gerileme
2016 yılında yerli faydalı model tescilleri önceki yıla göre yüzde 12.5 azalarak 2 bin 347’ye inerken, başvuru sayısı yüzde 0.17 azalarak 3 bin 457’ye geriledi. Yerli faydalı model tescil sayısı 2015’te 2 bin 681, 2014’te 2 bin 474, 2013’te bin 997, 2012’de ise 2 bin 245 olmuştu. Bu dönemde tescil edilen yerli tasarım (çoklu) sayısı yüzde 1.3 artarak 41 bin 391’e, tasarım başvurusu sayısı da yüzde 1.63 artarak 39 bin 294’e çıktı. Tescil edilen yerli tasarım sayısı 2015’te 40 bin 859, 2014’te 41 bin 233, 2013’te 40 bin 707 ve 2012’de 35 bin 954 oldu.
Gelişmiş ülkeler GSMH’nın yüzde 3’ünü Ar-Ge harcamalarına ayırırken, Türkiye henüz 2014 ve 2015 yıllarında yüzde 1 seviyesini geçebildi. Bu konu ile ilgili son istatistik 2015 yılına ait verileri içeriyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun Araştırma Geliştirme Faaliyetleri-2015 araştırmasına göre 2015 yılı itibarıyla Ar-Ge için 20 milyar 615 milyon lira harcadı.
2008 yılında Türkiye’de özel sektörün Ar-Ge merkezi kurmasını teşvik etmek amacıyla 5746 sayılı Ar-Ge teşvikleri kanunu çıkarıldı. Ardından Ar-Ge desteklerinden yararlanmak ve Ar- Ge merkezi kurmak için gerekli şartlar esnetildi. Bu düzenlemelerle birlikte Ar-Ge merkezi sayısı hızla arttı ve 2017 yılı Şubat ayı itibarıyla Türkiye’de 218 Ar- Ge merkezi oldu.
