Yurtdışına yatırım rekoru

Yılın ilk  sekiz ayında net doğrudan yatırım girişi, yüzde 8.8 düşüşle toplam 9 milyar 587 milyon dolar olurken, Türklerin doğrudan yatırım için yurtdışına götürdüğü sermaye  yüzde 78.8 artışlanet 2 milyar 754 milyon dolara ulaştı.

Naki BAKIR

ANKARA - Türkiye ekonomisinde frene basılan 2012'de doğrudan yatırımlar kapsamında yurt dışına sermaye transferinde hızlı bir artış yaşandı. Yılın ilk sekiz ayında Türklerin doğrudan yatırımları için yurt dışına aktardığı sermaye Türkiye'ye gelen doğrudan yatırımın üçte birine yaklaştı. Ocak-ağustos döneminde Türk yatırımcılar çeşitli ülkelerdeki doğrudan yatırımları için 2 milyar 970 milyon dolarlık sermaye transferi gerçekleştirdiler. Söz konusu transfer, 8 aylık dönemi kapsamakla birlikte şimdiye kadar yurtdışına doğrudan yatırımlardaki en yüksek rakamı oluşturdu.

Birikimli rakamlar itibarıyla ise, 2002-2012 Ağustos dönemini kapsayan 10 yılı aşkın sürede Türk şirketlerin yurtdışına doğrudan yatırımlarının tutarı 18.7 milyar dolar düzeyine çıktı. Toplam yatırım stoku ise Ağustos sonu itibarıyla 30 milyar dolar sınırına dayandı. Türklerin dışarıdaki yatırımlarında, özellikle sağladığı vergi avantajlarıyla son yıllarda büyük miktarda yatırım çeken Hollanda ilk sırayı aldı. Türklerin bu ülkedeki yatırımlarının toplam tutarı da 10.3 milyar doları aştı. Bu rakamın 2.1 milyar dolarlık bölümünü, ilk 8 aydaki transferler oluşturdu. DÜNYA'nın Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yaptığı hesaplamaya göre yabancılar, ocak-ağustos döneminde doğrudan yatırımları için Türkiye'ye 7 milyar 712 milyon dolar sermaye getirdiler. Gelen tutar geçen yılın eş dönemine göre yüzde 29.3 düşüş gösterdi. Aynı dönemde yabancı sermaye doğrudan yatırımlarında 152 milyon dolarlık da çıkış yaşandı.

Net 3 milyar dolara yakın sermaye ihracı

Ocak-ağustos döneminde Türk yatırımcılar ise çeşitli ülkelerdeki doğrudan yatırımları için 2 milyar 970 milyon dolar sermaye transfer ettiler. Söz konusu transfer, geçen yılın tümündekini de aştı. Doğrudan yatırımlar kapsamında yurt dışına sermaye ihracı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 73.4 artış gösterdi. Aynı dönemde yurt dışındaki doğrudan yatırımlarından Türkiye'ye 216 milyon dolarlık da geri dönüş yaşandı.

Böylece Türk girişimcilerin, ilk sekiz aydaki net doğrudan sermaye ihracı geçen yıla göre yüzde 78.8 artışla 2 milyar 754 milyon dolar oldu. Türklerin doğrudan yatırım için yurt dışına aktardığı tutar, yabancıları doğrudan yatırım için getirdiği toplam  sermayeden düşüldüğünde sekiz aylık net fiili girişin 6 milyar 833 milyon dolar olduğu belirlendi. Söz konusu tutar 2011'in aynı döneminde 8 milyar 969 milyon dolar olmuştu. Buna göre doğrudan yatırımlar cephesinde sekiz aylık net sermaye girişi geçen yıla göre yüzde 23.8 azaldı.

En çok yabancı yatırım gıda ve inşaata

En çok yabancı yatırım gıda ve inşaata

Çeşitli sektörlere sekiz ayda gerçekleşen brüt 7 milyar 712 milyon dolarlık doğrudan
yabancı sermaye girişinde en büyük payı 3 milyar 484 milyon dolarla imalat sanayii aldı. Bunun da 2 milyar 45 milyon dolarının gıda, içecek, tütün ürünleri alt sektörüne yönelik olduğu belirlendi. Bu alandaki yatırımlar geçen yılın eş dönemine göre yüzde 251 artış gösterdi. Doğrudan yabancı sermaye girişinde imalat sanayiini 3 milyar 366 milyon dolarla hizmetler sektörleri izledi. Bunun da 1 milyar 276 milyon dolarla üçte birden fazlası inşaat sektörüne yönelik oldu. İnşaat sektörüne kaydedilen doğrudan sermaye girişi geçen yılın eş dönemine göre yüzde 529 artış gösterdi. Buna göre sekiz aydaki toplam girişlerin yaklaşık yarısı, gıda, içki, tütün ile inşaat olmak üzere iki sektöre yönelik oldu. İlk sekiz ayda madencilik sektörüne yönelik doğrudan yatırım girişi yüzde 284 artışla 142 milyon, tarıma yönelik giriş yüzde 31.8 artışla 29 milyon dolar olurken, elektrik gaz ve su sektörüne yönelik giriş yüzde 72.4 azalarak 691 milyon dolara geriledi.

Türkler de en çok gıdaya yatırım yaptı

Bu yılın ilk sekiz ayında, Türk girişimcilerin yurt dışındaki doğrudan yatırımları için
en fazla sermaye ihraç ettikleri alt sektörün ise 1 milyar 905 milyon dolarla gıda, içecek ve tütün ürünleri olduğu belirlendi. Yurt dışında bu sektöre yönelik yatırımlar için götürülen sermaye önceki yıla göre 85 kat artış gösterdi. Bu alt sektörü 236 milyon dolarla finans ve sigorta faaliyetleri, 202 milyon dolarla holding şirketlerinin faaliyetleri ve 132 milyon dolarla gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri izledi.
Sekiz ayda yurt dışındaki doğrudan yatırımlar kapsamında imalat sanayine yönelik toplam sermaye ihracı, geçen yıla göre yüzde 1.067 artışla 2 milyar 65 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde hizmetler sektörüne 583 milyon, madenciliğe 285 milyon, elektrik gaz ve su sektörüne 37 milyon dolarlık yatırım yapıldı.

Türklerin yatırımda gözdesi Hollanda

Türk girişimcilerin doğrudan yatırımları kapsamında ilk sekiz aydaki sermaye ihracında ise en büyük payı 2 milyar 103 milyon dolarla Hollanda aldı. Azerbaycan 245 milyon dolarla ikinci, Hırvatistan 93 milyon dolarla üçüncü sırada yer aldı. Bu ülkeleri, 58 milyon dolarla Rusya ve 41 milyon dolarla ABD izledi. Anılan dönemde B.A.E. 30 milyon, İngiltere 28 milyon, İsviçre 26 milyon, Almanya 25 milyon, Hindistan 23 milyon, Avusturya, Romanya ve Yunanistan 21'er milyon dolarla en fazla sermaye ihraç edilen ülkeler arasında yer aldı.

AB'den gelen sermayede yüzde 39 düşüş

AB'den gelen sermayede yüzde 39 düşüş

Türkiye'ye sekiz ayda 7 milyar 712 milyon dolar olan doğrudan sermaye girişinin
5 milyar 968 milyon dolarla yüzde 60'ı, ekonomik kriz yaşayan AB ülkelerinden geldi.
AB ülkelerinden gelen doğrudan yatırım tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde
39.3 azaldı. Ülke bazında en fazla sermayeyi ise 1 milyar 966 milyon dolarla İngilizler getirdi. Bunu, 1 milyar 430 milyon dolarla Avusturya, 931 milyon dolarla Hollanda, 919 milyon dolarla Lüksemburg ve 312 milyon dolarla Lübnan sermayesi izledi. İsviçre sekiz ayda 302 milyon, Almanya 299 milyon, Azerbaycan 282 milyon, ABD 253 milyon, Malezya 230 milyon, İtalya 130 milyon, Norveç 73 milyon dolarla en çok doğrudan sermaye gelen ülkeler arasında yer aldı.

Hollanda'nın sağladığı vergi avantajı yüksek

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Yurtdışı Yatırım Çalışma Grubu'nun notlarına göre yatırımların Hollanda'ya odaklanmasının ardında pek çok faktör var. Bunların başında yüksek işgücü kalitesi, pazara yakınlık, Almanya, İngiltere ve Fransa'nın en tüketici
şehirlerine çok yaygın ve ucuz bir ulaştırma ağının olması geliyor. Burada önemli bir faktör de vergi rejiminden kaynaklanan avantajlar. İki temel alanda rekabet sağlıyorlar: Oranlar ve öngörülebilirlik. Hollanda'da kurumlar vergisi yüzde 25.5'e düşürülmüş durumda. Bu oran, AB ulusal ortalamanın oldukça altında yer alıyor. Geniş vergi anlaşmaları ağı, iştirak muafiyeti, yüksek vasıflı yabancı çalışanlar için yüzde 20 vergi indirimi, ithalatta vergi ötelemesi gibi avantajlar da göz önünde bulundurulduğunda Hollanda, birçok finansal olanağı bir arada sunuyor:

1 - Hollanda'da özel olarak yabancı yatırımları sınırlayan hiçbir tarife ve tarife
dışı engel bulunmuyor.

2 - Hollanda Vergi İdaresi Hollanda'da kurulu şirketleri dünya genelinde elde ettiği gelir üzerinden vergilendiriyor. İştirak kazançları istisnaları mevcut.

3 - Hollanda Vergi İdaresi yatırımcıya 3 yıla kadar uzanan vergi planı çıkartıyor.
Ödenecek vergiyi yatırımcıya öngörülebilir kılıyor. (Peşin anlaşma kuralı)

4 - Hollanda, yatırıma göre vergiler için indirim yapabiliyor.

5 - Faiz gelirlerine stopoaj uygulaması yok.

6 - Faaliyet zararlarının taşınması prensibi var. Dış yatırımların zararları ana şirket
karından düşülebiliyor.

7 - Yabancı çalışanlara vergi avantajı var.

8 - Yaygın ve kapsamlı "Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları" var.

Türklerin dışarıdaki yatırım stoku 30 milyar dolara dayandı

Türklerin dışarıdaki yatırım stoku 30 milyar dolara dayandı

Son yıllarda hızlı bir büyüme gösteren Türk sermayesinin yurt dışındaki doğrudan yatırım stoku 30 milyar dolara yaklaştı. 2002 sonunda 5.8 milyar dolar düzeyinde bulunan söz konusu stok, izleyen dönemde, adeta katlanarak büyüdü. 2007 yılında 10 milyar doları aşan stok, 2008'de 17.8 milyar dolara 2009'da 22.3 milyar, 2010'da 22.5 milyar, 2011 yılında da 26.4 milyar dolara yükseldi. Yurt içi yerleşiklerin başka ülkelerdeki doğrudan yatırımlarının hacmi bu yılın temmuz sonu itibariyle de 29.1 milyar dolara ulaştı. Söz konusu hacim, 2002 sonundan bu yana tam yüzde 397 (4 kat) artış gösterdi; başka deyişle beşe katlandı.