Büyümeye 'özel' katkı

Türkiye ekonomisi, iç talepteki artışın desteğiyle yılın ikinci çeyreğinde beklentilerin üzerinde yüzde 3.8 büyüdü. Yılın ilk yarısında ise yüzde 3.1 büyüme kaydedildi.

Yılın ikinci çeyreğinde büyümeyi yurtiçi tüketim 3.6 puan, devletin nihai tüketim harcamaları 0.8 puan, özel sektör yatırımları 2.3 puan yukarı çekerken, stok değişmeleri 1.9 puan, net ihracat ise 1.1 puan aşağı çekti.

En yüksek büyüme hızı 'tarım'da

İkinci çeyrekte sektörel bazda cari fiyatlarla en yüksek büyüme hızı, yüzde 20,3 ile "tarım, ormancılık ve balıkçılık" sektöründe kaydedildi. Bu sektörü, yüzde 19,1 ile "su temini, kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri", yüzde 18,7 ile de "mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler" izledi. 

En düşük büyüme ise yüzde 2,1 ile "hanehalklarının işverenler olarak faaliyetleri"nde görüldü. Madencilik ve taşocakçılığı sektörü de yüzde 3,7 daraldı.

Ekonomi kurmayları büyüme performansını değerlendirdi

Başbakan Yardımcısı Cevdet Yılmaz, veri sonrası yaptığı yazılı açıklamada ekonominin 2009 son çeyrekten beri sürdürdüğü kesintisiz büyüme sürecine, bu yılın ikinci çeyreğinde de devam ettiğini söyleyerek, "Yılın ilk çeyreğinde olduğu gibi yurtiçi talep kaynaklı büyüme söz konusudur. Otomotiv, beyaz eşya üretim satışları ile konut satışları yurt içi üretim ve talebi destekleyen göstergeler olmuştur" dedi.

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ise Türkiye'nin küresel ekonominin ikinci çeyrekteki yavaşlamasına rağmen büyüme hızını artırabildiğine dikkat çekerek, "İhracat küresel gelişmelerden dolayı, 2015 yılı başından itibaren büyümeye pozitif katkı sunamadı. Ancak önümüzdeki dönemde, ihracatın büyümeye katkı vermeye başlaması ile Türkiye'nin olması gereken yüzde 5'lerin üzerinde büyüme seviyesine doğru yöneleceğini söyleyebiliriz" dedi.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, büyümenin siyasi belirsizlik ve küresel piyasalardaki dalgalanma gibi nedenlerle ikinci çeyrekte sınırlı kaldığını belirterek, göstergelerin üçüncü çeyrekte ılımlı da olsa büyümeye devam edeceğini gösterdiğini söyledi. Şimşek, "Siyasi belirsizlikler ve olumsuz dış konjonktür nedeniyle büyümenin OVP'de öngörülen yüzde 4'ün altında kalması muhtemeldir" dedi.

En büyük katkı özel tüketimden

İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, büyümeye en büyük katkının özel tüketimden geldiğini ve bu katkının 2013 son çeyreğinden bu yana en yüksek katkı olduğunu söyleyerek, "Tüketimde öne çıkan kalem ise ulaştırma ve haberleştirme grubu (otomobil alımı da bu gruba dahil). Dolayısıyla seçim öncesi büyük harcama kalemlerinin öne çekildiği yönündeki görüş destekleniyor" dedi.
             
Net ihracatın olumsuz katkısında hem yurtiçi talebin artmasına bağlı olarak ithalatta görülen canlanma hem de ihracatta görülen düşüşün etkili olduğunu söyleyen Kömürcüoğlu, "Yılın ikinci yarısında iç talepte beklediğimiz ivme kaybı ile birlikte ithalatın da azalması olası ancak yurtdışı talepteki zayıf seyir ihracatımızı olumsuz etkilediği için net ihracatın büyümeye olumsuz katkısının devam etmesi olası görünüyor" dedi ve şöyle devam etti:  "Beklendiği gibi büyüme iç talepten kaynaklanıyor. Yılın ikinci yarısında hem yatırım kanalında hem de özel tüketimde bir ivme kaybı bekliyoruz. Ancak ilk çeyrek verisindeki yukarı yönlü güncelleme ve ikinci çeyrek büyümesinin beklentilerin üzerinde gelmesi nedeniyle yüzde 2.6 olan yılsonu büyüme tahminimizi yüzde 2.8'e yükseltiyoruz."

Büyümede lokomotif tarım ve sanayi 

Ekonomist Haluk Bürümcekçi, ikinci çeyrekte beklentilerin üzerinde gelen büyüme verileriyle, ilk yarı büyüme hızının yüzde 3,1'e ulaştığını söyledi. 

Bürümcekçi, üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerinin, lokomotif sektörler olarak tarım ve sanayiyi öne çıkardığına dikkati çekerek, şunları kaydetti: 

"İktisadi faaliyet kollarına göre sabit fiyatlarla gerçekleşen yıllık büyüme oranları ikinci çeyrekte ana sektörler için, tarımda yüzde 6,7, imalat sanayide yüzde 5, inşaatta yüzde 2, ticarette yüzde 2,6 düzeyinde oluştu. Harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH verileri ise yurt içi tüketimin toparlanmaya devam ettiğini, büyümeyi ise dış talebin aşağı çektiğini yansıttı. Harcama grupları arasından büyümeye en yüksek katkının yüzde 3,6'yla yurt içi tüketim ve yüzde 2,3'le de özel yatırımlardan geldiği izleniyor." 

Üst üste dördüncü çeyrektir artan özel yatırımların, büyümenin kompozisyonu ve sürdürülebilirliği açısından olumlu bir gelişme olduğunu belirten Bürümcekçi, "Ancak bu eğilimin yenilenecek genel seçimler ile küresel ekonomi ve piyasalardaki dalgalanmaların oluşturduğu belirsizlik ortamında devam edip etmeyeceğine ilişkin soru işaretleri bir hayli fazla" diye konuştu. 

Bürümcekçi, öte yandan arındırılmamış sanayi üretiminin yılın üçüncü çeyreğine daha zayıf bir hızda başladığına işaret ederek, ihracatın 3. çeyreğin ilk iki ayında daralma eğilimini korumasının da büyüme eğilimi açısından sorun yaratmaya devam edeceğini bildirdi. 

Gelecek dönem görünümünü ele alındığında, büyümenin 2015 yılının ikinci çeyreğine göre bir miktar güç kaybettiği yönündeki düşüncelerini dile getiren Bürümcekçi, "Sonuç olarak yüzde 2,9 düzeyinde bulunan 2015 yılı tahminimiz için risklerin sınırlı da olsa aşağı yönde olduğunu düşünüyoruz" dedi.