Sanayi üretiminde 32 ay sonra düşüş

Naki BAKIR

ANKARA - Sanayi üretimi, 32 aylık kesintisiz artış sürecinin ardından bu yıl ağustos ayı itibariyle ilk kez düşüşe geçti.  Tüketimde frene basılması nedeniyle ekonomide başlayan yavaşlama sürecinde geçen yılın sonlarından itibaren hız kesen sanayi üretim artışı, bu yıl ağustos itibariyle yerini düşüşe bıraktı. İlk yedi aydaki yavaşlamanın ardından ağustosta başlayan düşüş süreci nedeniyle Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında en son yapılan revizyonla yüzde 3.2'ye çekilen 2012 GSYH büyüme hedefinin de tutması şimdiden riske girdi.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre toplam sanayi üretiminde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1.5 düşüş yaşanan ağustos ayında alt sektörlerden madencilik ve taşocakçılığında yüzde 0.4'lük bir artış olurken, sanayinin belkemiği konumundaki imalat sanayiinde üretim yüzde 2.6 geriledi. Elektrik, gaz, su sektöründe ise üretim düşüşü yüzde 4.5'e ulaştı. Sanayi üretiminde temmuz ayına göre ise yüzde 11.4 oranında bir düşüş yaşandı.

Ancak ağustostaki yüzde 1.5'lik düşüşte takvim etkisi de bulunuyor. Takvim etkisinden arındırılmış endeks geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3.8'lik bir artış, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 2.6 azalışa işaret ediyor.

Temel sektörlerde kan kaybı

Ağustosta üretim, istihdam ve ihracattaki payı dolayısıyla ekonomide önemli ağırlığa sahip temel sektörlerde ciddi kan kayıpları yaşandı. İmalat sanayii alt sektörleri içinde ise en hızlı üretim düşüşleri yüzde 22.5'le mobilya ve yüzde 22.4'le motorlu taşıtlarda yaşandı. Makine sektörü yüzde 17.2, deri yüzde 14.6, elektrikli teçhizatlar yüzde 11.8, diğer metalik olmayan mineraller yüzde 10.1, kauçuk ve plastik yüzde 10, tütün yüzde 9.4, kayıtlı medyanın basım ve çoğaltımı yüzde 8.1'le en hızlı kan kaybı yaşanan sektörler arasında yer aldı. Ayrıca fabrikasyon metal ürünlerinde yüzde 6.7, kimyada yüzde 1.9, gıdada yüzde 1.7, kağıt ile giyimde yüzde 1.6 oranında üretim düşüşleri yaşandı. Tekstil ve petrol ürünlerinde üretim yerinde saydı. En hızlı üretim artışları ise yüzde 85.5'le diğer ulaşım araçları, yüzde 44.6 ile ağaç, yüzde 23.6 ile bilgisayarda yaşandı.

Revize büyüme hedefi de zor

Revize büyüme hedefi de zor

Sanayi üretiminde ağustosta yaşanan yüzde 1.5'lik düşüşle birlikte ilk sekiz ay ortalamasında geçen yıla göre artış yüzde 2.6'da kaldı. Böylece OVP kapsamında yüzde 4'ten yüzde 3.2'ye revize edilen 2012 büyüme tahmininin tutması da zorlaştı. Ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre mobilyada yüzde 10.9, motorlu taşıtlarda yüzde 7.3, petrol ürünlerinde yüzde 7.1, kauçuk ve plastikte yüzde 4.8, diğer metalik olmayan minerallerde yüzde 4.5, makine ve ekipmanların kurulum ve onarımında yüzde 3.5, giyim eşyasında yüzde 2.6, deride yüzde 2.4, kayıtlı medyada yüzde 2.2 düştü. Üretim artışı kimyada yüzde 0.9, elektrikli teçhizatta yüzde 1.6 ile düşük kaldı. İlk sekiz ayda en hızlı üretim artışı yüzde 77.7 ile diğer ulaşım araçlarında yaşandı, ağaç yüzde 22.9, tütün yüzde 16.4, bilgisayar yüzde 13.4, eczacılık yüzde 12.7 ile hızlı üretim artışı yaşanan sektörleri oluşturdu.

‘Takvim etkisinden arındırılmış endekste artış var'

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, sanayi üretim endeksinin yüzde 1.5 oranında azaldığını, takvim etkisinden arındırılmış değerin ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1.2 arttığını söyledi. Bakan Ergün, dünyada büyüme beklentilerinin aşağı yönlü revize edildiğine dikkat çekerek, "Özellikle en büyük ticaret ortağımız olan AB ülkelerinin krizden hala çıkamamış olması Türkiye üzerinde de etkilerini göstermekte. Beklentilerin bozulması yurtiçi tüketimi ve yatırımları belirgin bir şekilde etkiliyor" dedi.

Türkiye'nin büyümesinin anahtarının, atılan adımların merkezinde güven ve istikrarın bulunması olduğunun altını çizen Bakan Ergün, "Türkiye sanayi üretimini artırmayı amaçlarken üretim yapısında da yapısal dönüşümleri gerçekleştiriyor. Türkiye yakın
coğrafyasında yaşanan siyasi ve ekonomik krizlere rağmen istikrarlı ve güvenilir büyümesini sürdürüyor. Sanayinin çarkları, dünyadaki olumsuz gelişmelere rağmen dönmeye devam edecek" ifadelerini kullandı.

"İki yılın kayıp hanesine yazılması olasılığı üzücü"

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Tanıl Küçük, sanayi üretiminde, 32 aydır süren artış eğiliminin, Ağustos'taki yüzde 1.5'luk azalma ile kesintiye uğradığını belirtti. Bu azalmanın mevsimsel etkilerden kaynaklandığını ve geçici olacağını ümit etmek istediklerini dile getiren Küçük, şunları kaydetti: "Sanayi sektöründe, sekiz ayda ortalama üretim artışının yüzde 2.6'da kalması, 2012 için öngörülen büyüme oranının yüzden 4'ten yüzde 3.2'ye revize edilmesinde etkili olmuştur. Aynı şekilde 2013 için de büyüme yüzde 5'ten yüzde 4'e çekildi. Bu öngörüler, 2012 ve 2013'ün büyüme açısından kaybedildiğinin işareti olarak değerlendirilebilir. Ekonomideki yavaşlama, dünyadaki genel durum göz önüne alındığında anlaşılır olmakla birlikte, ülkemizin yüksek oranlarda büyüme ihtiyacı çerçevesinde baktığımızda iki yılın kayıp hanesine yazılması olasılığı üzücüdür."