Türkiye'de gelişmiş ülkelerle maaş farkı kapanıyor

Okan UMRUK

Dünyanın önde gelen uluslararası profesyonel hizmetler şirketi PricewaterhouseCoopers'ın (PwC) araştırmasına göre gelişmiş ülkelerle gelişmekte olan ülkelerdeki maaş farkı gelecekte önemli ölçüde azalacak. PwC'nin Küresel Maaş Raporu'na (Global Wage Report) göre bu durum şirketlerin imalat operasyonlarını üslendirdikleri yerlerde ciddi değişikliklere yol açabilir. Rapor, pek çok gelişmekte olan ekonomideki maaş seviyesinin 2030 yılına dek ABD ve İngiltere'deki ortalama maaşlara ciddi derecede yaklaşacağı öngörüsünde bulunuyor. Gelişmiş ülkelerle maaş farkının en fazla azalacağı gelişmekte olan ülkeler ise Çin, Hindistan, Meksika ve Filipinler olacak.    

Dünyanın en büyük gelişmekte olan ekonomileri grubu BRIC (Brezilya, Rusya, Çin, Hindistan) içinde yer alan Hindistan'ın mevcut aylık ortalama maaşı ABD'ninkinin 26 kat aşağısında. Ancak PwC'nin tahminlerine göre 2030'da bu fark 7.4 kat olacak. Benzer bir şekilde ortalama maaşlar ABD'de şu anda Meksika'daki ortalamanın 7.5 kat üzerinde. Fakat 2030 yılına gelindiğinde fark sadece 3.8 kat yüksek olacak. Türkiye ile ABD arasındaki ortalama maaş farkı 2011 yılında 2.3 kat iken, bu fark 2030 yılında 1.2 kata gerileyecek. PwC'ye göre bu gelişmekte olan ülkelerde işgücü verimliliğinde sağlanacak artış uzun vadede gelişen ülke para birimlerinin değerlenmesiyle birlikte maaşların artmasına yol açacak. Bu durum reel ücretlerin üretkenlikten daha yavaş artma eğiliminde olduğu gelişmekte olan ülkelerden farklı bir duruma işaret ediyor. PwC'nin baş ekonomisti John Hawksworth, "Değişimin yönü net. Bugün pek çok gelişmekte olan ülkenin sahip olduğu maaş avantajları üretkenlik düzeyleri gelişmiş ülkelerinkine yaklaştıkça ve sonuç olarak para birimleri değer kazandıkça giderek azalacak" ifadelerini kullandı. Rapor, maaş farkının azalmasının küresel iş ortamı açısından "muazzam etkileri" olacağı tespitinde bulunarak önceleri düşük maliyetli işgücü cenneti olarak düşünülen ülkelerde işgücü maliyetlerinin artacağını belirtiyor. Halihazırda küresel ölçekte üretim yapan ve aralarında Apple, Caterpillar ve General Electric gibi devlerin de dahil olduğu şirketler en az bir imalat operasyonlarını kendi ülkelerine taşıyor veya taşıma planları olduğunu açıklıyor. Ülke dışı operasyonları geri getirilmesi hem sendikalar hem de tüketicilerin en azından bazı yurt içi iş pozisyonlarının sağlanması taleplerinin yol açtığı artan baskı ortamında gerçekleşiyor. 

Türkiye'nin imalatta cazibesi azalabilir 

Aynı zamanda ana ülke dışında üretim yapan fabrikalardaki olumsuz iş koşullarına dair de artan endişeler söz konusu. Örneğin geçtiğimiz haftalarda güney Asya ülkelerinden Bangladeş fabrika ve atölyelerde meydana gelen ve ölümle sonuçlanan yangın facialarıyla zaman zaman gündeme geliyor. PwC'ye göre Çin, Türkiye, Polonya ve Meksika gibi ülkeler ortalama maaşlardaki değişimden ötürü imalat operasyonlarının yerleştirilmesi için gelecekte daha az cazip hale gelecek. Fakat bu ülkeler tüketici pazarları olarak çok daha önemli rol oynayabilirler. Çin'le karşılaştırıldığında ortalama maaşları daha düşük olan Hindistan ve Filipinler gibi ülkelerin imalat üsleri olarak daha cazip yerler olacağına dikkat çekiliyor. Fakat rapor Hindistan'ın altyapısını düzeltip, bürokrasisini azalttığı takdirde gelecekte bu avantajdan yararlanabileceğini vurguluyor. 

'Şirketler yeni duruma hazırlanmalı'

PwC ortağı Michael Rendell şirketlerin kendilerini ortalama maaşlardaki küresel ölçekli değişim eğilimine hazırlamaları gerektiğini ifade ediyor. Rendell, "Bugün buna hazırlanan şirketler kendilerini önemli ölçüde avantajlı bulacaklar. Özellikle de işgücü maliyeti bakımından. Maliyet üssü değiştikçe imalat ve hizmet sektörlerindeki şirketlerin dönüşmesi de kaçınılmaz. Kazananlar ve kaybedenler olacak. Hükümetler, düzenleyiciler ve iş çevrelerinin bu değişime hazır olmaları gerekiyor" diyor. Rapora göre ortalama maaş projeksiyonları, üretim maliyetlerinin düşürülmesi açısından önemli olsa da şirketlerin iş yapma kolaylığı verilerini de dikkate almaları öneriliyor. Bu açıdan Küresel Maaş Raporu, Dünya Bankası'nın 2012 yılı İş Yapma Kolaylığı endeksine de yer veriyor. Bu endekste iş yapma kolaylığı bakımından ABD 4'üncü, İngiltere 7'nci, Güney Afrika 39'uncu, İspanya 44'üncü, Meksika 48'inci, Polonya 55'inci, Türkiye 71'inci, Çin 91'inci, Hindistan 132'nci, Filipinler ise 138'inci sırada yer alıyor. 

Raporda, işgücü maliyetiyle ilgili öne çıkan tespitler şöyle: 

Hindistan ve Filipinler'in imalat üreticileri için cazibesi artacak

* Çin bir tüketici pazarı olarak daha önemli hale gelecek. Düşük iş gücü maliyetli bir üretim üssü olarak önemi azalacak. Bu eğilim aynı zamanda Ortadoğu, Latin Amerika ve Doğu Avrupa'daki orta gelir düzeyine sahip gelişmekte olan ülkeler için de geçerli olacak. 

* Hindistan ve Filipinler gibi gelişen ülkeler devam eden görece düşük ortalama maaş düzeylerinden ötürü daha cazip imalat üsleri olabilirler. Ama bunun gerçekleşebilmesi için doğru kurumsal çevreler oluşturmaları, ulaştırma ve enerji altyapılarını da geliştirmeleri gerekiyor.    

* Hindistan'daki mevcut ekonomik sorunlar şirketlerin kısa vadede bu ülkede büyüme planlarını sekteye uğratsa da ülke uzun vadede muazzam maliyet avantajları sunuyor. Filipinler, düşük maliyetli bir üretim üssü olarak Malezya, Tayland, Endonezya ve Vietnam'ın yanı sıra Güneydoğu Asya'nın en cazip imalat merkezlerinden biri olabilir. Bu ülkeler Çin'in yerini alabilir.  

* 2030 yılına gelindiğinde Güney Kore, Fransa ve Almanya en yüksek maaş ortalamalarına sahip olabilir. Ortalama maaş düzeyinde Türkiye ve Polonya gibi ülkeler de gelişmiş ülkelere giderek yaklaşabilir.     

* Mevcut büyük maliyet avantajlarının azaldığı bir ortamda şirketler, müşterilerin değişen ihtiyaçlarına cevap vermek üzere arz zinciri üzerinde daha fazla kontrol için ilk başta daha pahalı olan ama ana ülkeye daha yakın mevkilere yönelebilirler.   

* Operasyonlarını iş gücü maliyetinin ucuz olduğu ülkelere taşıyan mevcut Batılı şirketler, faaliyetlerini gelir düzeyi yükselen ülke pazarlarında satış için yönlendirebilirler. 

* Türkiye, Polonya ve Çin gibi orta gelir grubu ülkeleri imalat operasyonlarını görece ucuz iş gücüne sahip Vietnam, Hindistan ve Filipinler'e taşıyabilir.