Yatırım yapmayanın tahsisi kalkacak

MEHMET KAYA

ANKARA - Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 2014- 2015 Eylem Planı’nda, faaliyete geçmeyen OSB’lerin kapatılması öngörüldü. OSB’lerde arsa spekülasyonunun önlenmesi için arsa satın alan ancak vaktinde yatırımını yapmayanın tahsisi ilk tahsis edildiği fiyattan geri almak kaydıyla kaldırılacak. Geri ödeme ise yeni alıcı bulununca yapılacak. Türkiye’deki küçük sanayi dahil bütün sanayi bölgelerinin belirlenmesi için de bir harita çalışması yapılacak. YOİKK 2014-2015 Eylem Planı’nda, teşvikler, istihdama yönelik uygulamalar ve OSB’ler dahil sanayi yatırımlarının arazi planlanmasına yönelik düzenlemelerin öne çıktığı 63 eylem öngörülüyor. Planda, organize sanayi bölgeleri ve bu bölgelerdeki arsa tahsislerine ilişkin sert önlemler alınması öngörüldü. Mart 2015’e kadar tamamlanacak mevzuat değişikliğiyle, her bir OSB için kuruluş tamamlama ve faaliyete geçme süreleri belirlenecek. Bu süre içinde faaliyete geçmeyen OSB’ler, bakanlık kararıyla kapatılacak ve tescilden silinecek. OSB’lerde sıklıkla tartışma konusu olan arsa spekülasyonlarının önüne geçmek için de sert bir önlem belirlendi. Buna göre, OSB uygulama yönetmeliğinde belirtilen inşaata başlama ve bitirme sürelerine uymayan işletmelerin arsa tahsisi iptal edilecek. OSB yönetimi bu iptali yapmazsa, yönetime de ceza verilecek. OSB yönetmeliğinde değişiklik yapılarak, tahsis yapıldıktan sonra bir yıl içinde yapı ruhsatı alınması ve iki yıl içinde inşaat başlaması zorunlu kılınacak. Eğer başlamazlarsa arsa tahsisi, tahsis bedeli üzerinden iptal edilecek. Ödeme ise ilgili arsa yeni bir alıcı tarafından alınınca yapılacak. 

Sanayi haritası hazırlanacak 
Eylem planında ‘Mekansal Strateji Planları’ hazırlanması da öngörüldü. Buna göre, her bir il veya bölge için, uzun vadeli (2023, 2035, 2050) sanayi, üretim ve ihracat hedef ve stratejilerine uyumlu biçimde yatırım yerleri (ağır sanayi, sanayi ve küçük sanayi bölgeleri, turizm alanları, OSB’ler, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, küçük sanayi siteleri) belirlenmesi amacıyla haritalama çalışması yapılacak. Hazırlanacak bu haritalar etkinliğin artırılması amacıyla kara, hava ve denizyolu ulaşım imkanları, liman ve havaalanları, maden, hammadde kaynakları, enerji, mevcut planlar gözetilerek hazırlanacak. Mevcut planlar gerekli görülmesi halinde yatırım haritasına göre revize edilecek. 

Teşvikler gözden geçirilecek 
Planda, istihdam teşviklerinin verimliliğinin artırılması için bir etki analizi hazırlanması yer alırken, Ar-Ge’ye yönelik teşviklerin de çeşitli kanunlar altında toplanan uygulamalarının sadeleştirilmesi kararlaştırıldı. Vergi uygulamaları kapsamında da sözleşmelerde damga vergisinin kaldırılmasına yönelik imkanların incelenmesi, KDV iadelerinin hızlandırılması ve teşvikli yatırımlardaki indirimli kurumlar vergisi uygulamasının netleştirilmesi hedef olarak belirlendi. 

Engelli çalıştırmada kolaylık 
İşverenlerin sıklıkla yaşadığı engelli çalışan bulunamaması nedeniyle bu konudaki yükümlülüğün yerine getirilmemesinden kaynaklı sorunların çözümü için ‘korumalı işyerlerinde’ işçi çalıştırarak bu yükümlülüğün tamamlanmış sayılmasına planda yer verildi. Buna ek olarak, engelli yükümlülüğünü yerine getirmek için İŞKUR’a başvuran işyerlerinin, bu istekleri karşılanamadığı durumlarda yükümlülüklerinin düşmesi de planda önerildi. Çok tehlikeli işyerlerinde engellilerin çalıştırılmamasına yönelik bir düzenleme de planda yer aldı. İş piyasasına ilişkin az tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primlerinin düşülmesi, yıllık izin dönemlerinde bu primin ödenmemesi de önerildi. Ayrıca, inşaat, balıkçılık gibi günübirlik iş yaptırılabilen iş kollarında aynı çalışmanın başladığı gün sigorta girişi yapılmasına izin verildiği belirtilerek, benzeri günübirlik iş yapılabilen diğer işkollarında da bu hakkın sağlanması önerildi. 

Bu arada Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın gen ve doğal bazı unsurlar nedeniyle, ÇED raporu almış olsa dahi maden yatırımlarını ayrıca incelemeye tabi tutma yetkisinin işletmeleri zorladığı belirtilen eylem planında, bu yetkinin sınırlanması ve ÇED süreci içine alınmasına yönelik düzenleme de önerildi.

Yabancı yatırımcıya vatandaşlık verilecek 
YOİKK Eylem Planı’nda, Türkiye’de yatırım yapan yabancıların çalışma izinlerinin kolaylaştırılması ve uzun dönem ikamet izni yerine geçecek bir süresiz çalışma izni verilmesi öngörüldü. Buna ek olarak vatandaşlığa geçiş işlemlerinin kolaylaştırılmasına yönelik bir çalışma yapılması da kararlaştırıldı. Bakım, onarım ve montaj gibi kısa süreli işler için gelecek yabancılara tek girişli vize vb. kısıtlayıcı uygulamaların kaldırılması, iş ziyaretine gelen ortak ve yönetim kurulu üyelerinin işlemlerinin kolaylaştırılması da eylem planında yer aldı. Nitelikli yabancıların Türkiye’ye kazandırılması amacıyla, yüksek oranda beyin göçü alan ülkelerin iyi uygulamalarının incelenmesi yanında, bu kişilere yönelik politika geliştirmek üzere özel çalışma izni ve kolaylaştırılmış başvuru süreci öngörüldü. Türkiye’de önlisans ve lisans eğitimi alan öğrencilerin eğitimlerine uygun veya istihdam ihtiyacı duyulan alanlarda (yabancı dil nedeniyle turizm gibi) istihdamına imkan sağlanmasına yönelik eylem de planda yer aldı.